صندوق کودکان ملل متحد (به انگلیسی: United Nations Children’s Fund) که بیشتر به نام اختصاری آن (UNICEF) یونیسِف خوانده می‌شود برای فراهم‌کردن غذای اضطراری و خدمات بهداشتی برای کودکان در کشورهایی که در اثر جنگ جهانی دوم تخریب شده بودند، ایجاد شد. در۱۱ دسامبر ۱۹۴۶ به توصیه شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحد و تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد ایجاد شد.
در اکتبر ۱۹۵۳ مجمع عمومی ملل متحد این سازمان را به عنوان یکی از ارکان دائمی سازمان ملل شناخت و نام آن را از صندوق بین‌المللی اضطراری کودکان سازمان ملل به نام فعلی تغییر داد. فعالیت‌های یونیسف عمدتاً در جهت ارائه کمک‌های لازم و حمایت از کودکان کشورهای در حال توسعه است.
ستاد یا مقر یونیسف در نیویورک بود و وظیفه آن کمک رسانی به کودکان و مادران ابعاد انسانی و توسعه در کشورهای در حال توسعه بوده‌است. یک آژانس که با بودجه داوطلبانه اداره می‌شود با عنوان یونیسف بر مشارکت مالی دولتها و بخش خصوصی و آحاد مردم تکیه دارد. برنامه‌های این نهاد در راستای کمک به جوامع در حال توسعه برای پیشرفت سلامت و رفاه کودکان بوده‌است.
در سال ۱۹۶۵ جایزه صلح نوبل و در سال ۲۰۰۶ جایزه شاهزاده اتریش را برده‌است. در ایالات متحده، کانادا و برخی کشورهای دیگر یونیسف را بخاطر برنامه «Trick-Or-Treat for UNICEF» یا همان برنامه جمع‌آوری اعانه از خانه‌ها می‌شناسند.
مدیر عامل آژانس یونیسف کارول بلامی که پیش تر وزیر کشاورزی ایالات متحده بود در پایان دوره کاری خود جایش را به آن و نمان داد و او از می ۲۰۰۵ با هدف افزایش تمرکز سازمان بر اهداف توسعه هزاره این شغل را آغاز نمود.
یونیسف عمدتاً در نواحی فقیرتر آفریقا فعالیت می‌کند اگر چه کمک‌رسانی به سراسر جهان را در دستور کار دارد. یونیسف بیشتر در راستای سیاست حمایت از حقوق بشر (کودکان) و انسان محور حرکت می‌کند.
در حال حاضر یونیسف ۵ اولویت اساسی را دنبال می‌کند: بقاء رشد کودکان آموزش وتحصیلات پایه و برابری جنسی (شامل تحصیل برای دختران)، حفاظت از کودکان در برابر خشونت، سوء استفاده و تجاوز، HIV / ایدز و سیاست حمایت از مشارکت در حقوق کودکان. حوزه‌های عملکرد یونیسف شامل رشد در دوران کودکی، تحول و مشارکت در دوران جوانی و مهارتهای زندگی بر اساس آموزش و تحصیل می‌باشد.
یونیسف برای پیشبرد وضعیت مشارکت کودکان از ۱۴ روش [؟] استفاده می‌کند. از مداخله مستقیم و قانونی گرفته تا آموزش وتحصیل و حتی تحقیق و جمع‌آوری داده‌های مورد اجماع.
بی شک تحصیل سبب ارتقاء زندگی عموم مردم و از جمله کودکان می‌شود تحصیل زنان جوان به آنها دید روشنی در مورد نسلهای فعلی و آینده می‌بخشد و اثرات خاصی براولویت‌های یونیسف خواهد داشت. مثل بقای کودکان، کودکان در خانواده، مصون سازی و حفاظت از کودکان.
“هدف یونیسف رهنمون شدن دختران بیشتر به مدرسه و اطمینان از باقی‌ماندن آنها در مدرسه و تجهیزاتشان به ابزار اساسی موفقیت آفرین در زندگی اش می‌باشد؛ و به عنوان بخشی از تلاش برای تضمین بهره‌مندی دختران و پسران از حق آموزش از استراتژی تسریع پیشرفت در ثبت نام دختران در ۲۵ کشور برگزیده طی سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ استفاده می‌کند.
مصون سازی روش مستقیمی است که برای ارتقا سلامت بچه‌ها در ۲۰ سال اخیر در سراسر دنیا به کار گرفته شده‌است اما هر سال بیش از ۲ میلیون کودک در اثر امراضی که با واکنش ارزان قیمتی قابل پیشگیری هستند جان خود را از دست می‌دهند. مقصود از مثبت در این روش مصون سازی مضاعفی است که می‌توان با واکسیناسیون همراه کرد. از آموزش مصرف مکمل‌های غذایی گرفته تا روشهای مبارزه با حشرات خطرناک که جملگی از روشهای تاثیرگذار برای حفظ سلامت کودکان هستند.
هر روز بچه‌ها را وادار می‌سازند به نیروهای نظامی بپیوندند، خود فروشی نمایند، در کارگاه‌ها به کارهای سخت بپردازند و بعنوان خدمتکار مشغول به کار شوند. از بچه‌ها سوء استفاده می‌شود و مورد خشونت قرار می‌گیرند و نتیجه اینکه افرادی بیسواد سالم و فقیر خواهند شد. یونیسف به طرق مختلف کار می‌کند تا از حقوق بچه‌ها حفاظت و حمایت نماید و مانع از به خدمت گیری آنان در جنگ‌ها، به کارگماردن آنان در بخش‌های دولتی و خصوصی و گروههای مدنی گردند. در کنار این تلاش‌ها یونیسف از شبکه اطلاعاتی حقوق کودکان که یک شبکه بین‌المللی است حمایت می‌کند.
اینک ۱۰ میلیون کودک در اثر بیماری ایدز بی سرپرست شده‌اند. پیش بینی می‌شود که تا سال ۲۰۱۰ فقط در نواحی صحرای آفریقا بیش از ۱۰ میلیون کودک در اثر ایدز والدین خود را از دست بدهند. نیمی از مردم آلوده به این عفونت‌های جدید مردم زیر ۲۵ سال هستند و البته دختران و افراد جوانترایشان بیش از پسران در معرض خطر قرار دارند. تلاش برای حمایت از کودکان بی سرپرست سپردن بچه‌ها به دیگران و ارائه خدمات به جوانان حساس و پشتیبانی از محیط‌های خانوادگی اجتماعی و قانونی از جمله تلاش‌های یونیسف هستند. این نماد برنامه‌های چندی راهم برای کنترل رفتارهای جنسی کودکان به صورت اینترنتی و غیر اینترنتی دردست اجرا دارد.
یونیسف یک روش فرایند کلی مبتنی بر مدارک عینی را برای دوران آغاز زندگی بچه‌ها دنبال می‌کند که شامل اصول زیر می‌باشد:
پیشگیری و درمان شامل ایمن‌سازی، تغذیه مناسب، آب سالم و بهداشت اولیه می‌بایست برای کودکان مراقبان آنها و جامعه‌ای که آنها در آن زندگی می‌کنند فراهم می‌آید.
بچه‌ها باید در بدو تولد شناسنامه دریافت کند و از سوء استفاده و بی توجهی در امان بمانند وبا عشق و مراقبت‌های روانی و اجتماعی رشد کرده و از امکانات تحصیلی برخوردار باشند.
دختران و زنان به طور خاص باید از تغذیه، مراقبت‌های بهداشتی، تحصیل و پشتیبانی خانواده برخوردار بوده و به حقوق ایشان احترام گذاشته شود آنها نیازمند اطلاعات در مورد سلامت و ریسکهای زندگی در مورد خویش و فرزندانشان در اثر تعداد بارداری و شیردادن به نوزادهایشان هستند
یونیسف یک سازمان جهانی است که به امور کودکان می‌پردازد. بیش از ۶۰ سال از تأسیس این نهاد می‌گذرد و به مرجع اول سازمانهای دولتی و غیر دولتی تبدیل شده‌است و بیش ازهر سازمان دیگری به جمع‌آوری اطلاعات و تحقیق در مورد کودکان اهتمام دارد و راجع به ابعاد مختلف سلامت و محیط‌های زندگی کودکان می‌پردازد. همچنین در سراسر دنیا هدایت کمک‌های مالی را برای کودکان نیازمند به عهده دارد.
اما گروه‌ها، دولتها و افراد بسیاری یونیسف را مورد انتقاد قرار داده‌اند که چرا در تامین نیازهای گروه خود و تامین منافع آن ناتوان مانده‌است از جمله انتقادات اخیر از یونیسف می‌توان به شکست این نهاد در مقابله با برده‌داری در سودان، سیاست آن در امر مقابله با ترویج مصرف غذاهای تکمیلی بجای شیر مادر در بیمارستان‌های کشورهای در حال توسعه و توسل به پیمان‌نامه حقوق کودک سال ۱۹۹۰ که تمام کشورهای دنیا به جز ایالات متحده و سومالی آنرا تصویب کرده‌اند، اشاره کرد[نیازمند منبع].
یونیسف یک سازمان بین‌المللی است و لذا برای دولتها از اعتبار خاصی برخوردار است و به همین خاطر در تمام کشورهای دنیا فعالیت دارد و حتی گاهی از نقض حقوق بشر در کشورهای دنیا سخن می‌گوید.
یونیسف بخاطر وجود برخی گرایش‌های سیاسی هم مورد انتقاداست. در حالی که هدف این نهاد تامین بودجه برای سازمانهای غیر سیاسی است در گزارش سازمانهای غیر دولتی اخیراً اسرائیل از حمایت یونیسف از گروه فلسطینی PYALARA انتقاد نموده‌است اگر چه یونیسف در دفاع از خود عنوان داشته که این گروه حمایت از کودکان بی سرپرست و بی‌خانمان فلسطینی را به عهده دارد.[۴]
کلیسای کاتولیک نیز از یونیسف بخاطر رد هدایای واتیکان انتقاد نموده و نیز به گزارشات انجمن زندگی آمریکا استناد کرده که بخشی از بودجه این نهاد صرف جراحی و سقط جنین (امور بهداشتی) می‌شود دلیل این انتقادها و محکومیت‌ها آن است که یونیسف اطلاعات زیادی را در مورد اقدامات احتمالی در مورد دختران که در جنگ‌های داخلی در خطر و تهدید تجاوز جنسی سربازان قرار دارند منتشر می‌کند و آموزش مقابله با ایدز و کاهش زایمان‌های ناخواسته را در دستور کار خود دارد.
در ۷ سپتامبر ۲۰۰۶ توافقنامه‌ای بین یونیسف و باشگاه فوتبال اسپانیایی اف‌سی بارسلونا منعقد شد که به موجب آن این باشگاه ۰/۷ درصد از درآمد خود را به مدت ۵ سال به این سازمان اهدا کند؛ و این تیم از لوگوی تبلیغاتی «UNICEF» بر روی پیراهن خود استفاده کند.
این نخستین بار است که یونیسف از چنین اسپانسری برخوردار شده. ضمن اینکه نخستین بار در طول تاریخ باشگاه بارسلونا است که از مارک سازمانی دیگر بر روی پیراهنش بهره‌گیرد.
از سال ۱۹۵۰ که گروه کودکان در فیلادلفیا، پنسیلوانیا ۱۷ دلار در جشن هالووین به قربانیان پس از جنگ جهانی دوم کمک کرد تهیه صندوق اعانه یونیسف در دستور کار این سازمان قرار گرفت و در آمریکای شمالی در فصل شکار مراسم کمک به یونیسف به یک رسم تبدیل شده‌است. این «صندوق‌های جمع‌آوری» اعانه کودکان فقیر مدارس و سایر نقاط (مثل هالمارک کمک کرده و مبالغ گردآمده تا قبل از ۳۱ اکتبر به بچه‌ها می‌رساند. تاکنون این صندوق در حدود ۹۱ میلیون دلار کانادا و ۱۳۲ میلیون دلار آمریکا در این دو کشور جمع‌آوری کرده‌است
هیئت اجرایی: متشکل از نمایندگان ۴۱ دولت عضو است که برای مدت سه سال از طرف شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحد انتخاب می‌شوند.
دبیرخانه: یک مدیر اجرایی به عنوان رئیس دبیرخانه از سوی دبیرکل سازمان ملل و با مشورت هیئت اجرایی انتخاب می‌شود.
دفاتر منطقه‌ای: این دفاتر به سازمانهای مختلف دولت‌های عضو در اجرای برنامه‌های مشترک یاری می‌دهند؛
آفریقای شرقی و جنوبی – نایروبی
آفریقای مرکزی و غربی – آبیجان
آمریکا – بوگوتا
آسیای شرقی و پاکستان – بانکوک
خاورمیانه و شمال آفریقا – امان
آسیای مرکزی و جنوبی – دهلی نو