میدانیم که استعاره یک فرایند شناختی است که در ذهن ما روی میدهد و طی آن یک مفهوم را براساس مفهومی دیگر درک و بیان میکنیم. استعاره در زبان روزمرۀ انسان و در همۀ قلمروهای زندگی او مانند سیاست، اقتصاد، ورزش، بهداشت و رشتههای گوناگون علمی به فراوانی دیده میشود. در روزهای اخیر که ویروس کرونا وارد کشور ما شده استعارههای بسیاری پیرامون این ویروس شکل گرفته و رواج یافته است. نمونههای زیر از تیتر روزنامهها، خبرهای تلویزیونی و سخنان مسئولان به دست آمده است:
– کرونا را شکست میدهیم.
– عزم ملی برای شکست کرونا
– روایت خط مقدمِ جنگ با کرونا
– سربازان خط مقدم مبارزه با کرونا
– ستاد مبارزه با کرونا
– ارتش برای مقابله با کرونا به میدان آمد
– مراقبتهای پزشکی کرونا را شکست داد.
کاربرد واژههایی مانند شکست دادن، خط مقدم، جنگ، مبارزه، سرباز، میدان و مانند آنها در نمونههای بالا نشانگر وجود این استعارۀ مفهومی در ذهن ماست:
۱- استعارۀ مفهومی: کرونا دشمن است.
این استعارۀ مفهومی پربسامدترین استعارۀ مفهومی دربارۀ کرونا است و مورد ویژه ای از استعارۀ کلی «بیماری دشمن است» به شمار میآید.
۲- استعارۀ مفهومی: کرونا سلاح است.
– کرونا نباید به سلاحی در دست آمریکا برای تعطیلی فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی کشور تبدیل شود (روحانی).
۳- استعارۀ مفهومی: کرونا انسان است.
– کرونا؛ ویروس دموکرات
– یکهتازی ویروس دموکرات
– کرونا، مهمان ناخوانده
۴- استعارۀ مفهومی: کرونا یک مانع است
– از کرونا هم عبور میکنیم.
– بزودی ملت و دولت از کرونا عبور میکنند.
۵- استعارۀ مفهومی: کرونا، هیولا است.
– کرونا، هیولای جدید ورزش ایران
در همین هنگامه استعارۀ دیگری نیز گاه شنیده میشود که در آن احساسات و حالات روانی منفی به مثابه ویروس در نظر گرفته میشوند. مانند ویروس ناامیدی، ویروس ترس. در اینجا با استعارۀ مفهومی زیر روبرو هستیم
۶- استعارۀ مفهومی: حالتهای روانیِ منفی، ویروس هستند.
گفتنی است که واژههای نوساختهای نیز درباره کرونا به چشم میخورد، مانند کروناهراسی.