فقر مهارتهای سازگارانه در زندگی روزمره
گفتگوی هامون ایران با دکتر محمدعلی طالبی؛ استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور
مهدیه امیری دشتی: پرسشهایی ازطرف وبسایت هامون ایران؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران از برخی صاحبنظران علوم اجتماعی و فرهنگی مطرح شده که این پرسشها به شرح زیر می باشد:
به نظر شما قرنطینه و محدودیت های جابجایی در دوران کرونا باعث افزایش خشونت خانگی “جنسیت محور” در خانواده شده است؟ / ثاتیر کرونا بر امنیت زنان در کدام یک از سطوح اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بیشتر بوده است؟ و این مساله را مطرح کنید که “شکنندگی امنیت” زنان در هر سطح چه تاثیری بر خود زنان و بالتبع نهاد خانواده گذاشته است؟ / کرونا در ایران تا چه میزان بر اقتصاد “زنان سرپرست خانوار” تاثیر گذاشته و “جنسیت” آنها تا چه میزان در این مساله دخیل بوده است؟ / آیا کودکانی که در دوران کرونا به دلیل وضعیت بد اقتصادی خانواده از تحصیل بازمانده اند را می توان یکی از گزینه های بسیار مهم در “تغییر و دگردیسی”نهاد خانواده در آینده قرار داد؟ / عدم وجود نهادهای حمایتی پایدار از زنان در دوران کرونا چه تاثیری بر سبک زندگی آنها گذاشته و این تاثیرات چه پیامدهای مثبت و منفی در پی دارد؟ / کرونا تا چه میزان بازتاب دهنده “صداهای خاموش” زنان و کودکان بوده و آیا کرونا توانسته در کنار زنان و کودکان مسایل “فقر و ناامنی” را نیز بیشتر بازنمایی کند و آنها را در کنار هم قرار دهد؟
در ادامه شما را به خوانش پاسخ دکتر محمدعلی طالبی؛ رییس انجمن جامعه شناسی ایران-دفتر خراسان جنوبی (بیرجند) دعوت می کنیم:
دکتر محمدعلی طالبی: در مورد سوالاتی که مطرح کرده بودید ابتدا در مورد خشونت خانگی جنسیت محور باید عرض کنم که با توجه به کمبود مهارت های سازگارانه زندگی و هم چنین شرایط اقتصادی که مدام در حال وارد کردن شوک بر عرصه خانواده هست بخشی از خشونت های اعمال شده بیشتر جنبه بیرونی از خانواده دارد لذا چرخه معیوب و خشونت از بیرون خانواده به خانواده هم سرایت می کند به معنای اینکه ناتوانی افراد و محرومیت نسبی آنها از تامین حداقل های زندگی در شرایط فعلی منجر به خشم فرو خورده آنها شده و در نتیجه زمینه برای پرخاشگری و در نهایت خشونت را در خانواده فراهم می آورد که زنان و کودکان بخش عمده ای از گروه هدف این خشونت هستند.
به لحاظ ابعاد فرهنگی اجتماعی اقتصادی هم بخشی از خشونت روانی اعمال شده جامعه از گرانباری نقش های زنان در خانواده با توجه به شرایط فعلی که هم باید معلم مدرسه و هم همسر خانه و گاهاً کارمند اداره باشد در زمینه اقتصادی و اجتماعی زنان نسبت به گذشته بیشتر در معرض خشونت های اجتماعی قرار گرفتن لذا چه در مقام مادری و چه در مقام همسری تلاش های ما ضعف بیشتری را نسبت به گذشته انجام می دهند و به نوعی حقوق و تکالیف متعددی برای آنها تعریف می شود که منجر به فشار بیشتر جسمی و روانی آنها شده است از طرفی ممانعت از رفت و آمدهای خانوادگی و دورهمی های دوستانه یکی از مهمترین دلایلی است که شاید بیشتر از خشونت در افراد احساس مورد خشونت واقع شدن را ایجاد کرده است در مورد کودکان بازمانده از تحصیل در شرایط کرونا به خصوص در خانواده های کم درآمد و کم سواد که قادر به همراهی این کودکان برای ادامه تحصیل نیستند مانند قشر متوسط باید این نکته را عرض کنم که ساعت محرومیت این کودکان نسبت به گذشته بسیار افزایش یافته است و از طرفی در دوگانه آسیب و آموزش از طریق فضای مجازی قرار گرفتند زیرا والدین این کودکان نظارت کمتری بر فعالیت های آنها در فضای مجازی دارند و از طرف دیگر کودکانی که دسترسی به این فضا ندارند امکان حضور در مدرسه و ادامه تحصیل را نداشته و در نتیجه چرخه مضاعف فقر در این خانواده ها همچنان در حال تداوم است نشان دهنده بازتولید خانواده های کم درآمد و فقیر در آینده خواهد شد در مورد سال ناله های حمایتی پایدار برای حمایت از زنان و خانواده خوب با توجه به تجارب کشورهای دیگر دارند عدم تولی نهاد خانواده در جامعه ایران توجه ناکافی به آن نه تنها زنان را مورد بی مهری قرار داده است برگ خانواده را به عنوان یک الگوی اساسی جامعه در بلاتکلیفی قرار داده است کمبود مهارت های پیش از ازدواج بلاتکلیفی زنان سرپرست خانوار و بی توجهی به افرادی که بعد از طلاق نیاز به حمایت عاطفی و روانی دارند از جمله پیامدهای عدم تولید نهاد خانواده در جامعه است این در حالی است که بخش عمده این تجارب از طریق والدین به فرزندان منتقل می شود و متاسفانه نبود سرفصل های درسی مناسب در آموزش و پرورش و آموزش عالی حتی تحصیل کردگان مختلف را نیز از مهارتهای سازگارانه زندگی محروم داشته است.