تحلیلهایی بر موضوع خشونت علیه زنان
نرگس دم بادامی
دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی
خشونت علیه زنان موضوعی است که هر روز در مکان های مختلف از جمله منزل، مترو، صف خودپردازها ، اتوبوس و … تکرار می شود و مسأله ای نو پدید در جامعه سر بر می آورد.
بر اساس تعریف سازمان ملل، خشونت علیه زنان هرگونه عمل خشونت آمیز بر پایه جنسیت است که منجر به آسیب جسمی، جنسی و یا روانی می شود.
این خشونت ممکن است توسط اعضای خانواده، غریبه ها، حکومت و یا افرادی از همان جنس انجام شود.
افزایش نمونه های خشونت علیه زنان در جامعه و سطح شهر، بیش و بیش از هر چیز نیازمند بررسی این است که چنین مسئله ای چرا و چگونه در جامعه نمایان می شود؟
در جامعه ی مدرن نقش عوامل اقتصادی و تأثیر اشتغال و کسب و کار زنان به عنوان یکی از عوامل مهم در بروز خشونت در جامعه مهم به نظر می رسد.
در جامعه سنتی ایرانی، مرد سالار بودن جامعه و اینکه قدرت اقتصادی و تأمین خرج و مخارج زندگی ( نفقه) به عهده مرد بوده، باعث تحمیل قدرت اقتصادی مرد نسبت به زن شده بگونه ای که مرد می تواند با نپرداختن هزینه زندگی همسر مشکلات عدیده ای را برای وی ایجاد کند همین امر گاهی باعث بروز رفتارهای خشونت آمیز و عدم تمکین زن در برابر مرد گردیده است همین ویژگی موجب شده زنان افرادی ناتوان، ضعیف و متکی به مردان قلمداد شده و این باور به عنوان فرهنگ غالب و نهادینه در لایه های گوناگون جامعه نفوذ کند. به رغم قرار گرفتن در شرایط گذار، هنوز هم این باور و فرهنگ در برخی مناطق کشور پابرجاست.
اما اکنون با ورود ارزش ها و باورهای جهان نوین و به دنبال آن فرو ریختن دیوارهای سنت زنان دارای هویتی شناخته شده و نو در عرصه های مختلف شده اند که یکی از این عرصه ها کسب و کار است.
همین عامل گاه خود به تنهایی موجب شده است تا آنان دیگر در برابر زورگویی ها و تحمیل ها سکوت نکنند و واکنش نشان دهند.
حتی می توان خشونت کنونی برخی زنان در عرصه های عمومی را پاسخی به شرایط دانست، در حقیقت زنان با داشتن درآمد و پشتوانه مالی علاوه بر اینکه در برابر تهدیدات و اعمال خشونت آسیب کمتری می بینند بلکه با مقاومت و ایجاد انگیزه گاه خود عاملی برای ایجاد خشونت در برابر شرایط موجود می گردند به راستی افزایش خشونت علیه زنان در سطح جامعه ناشی از چیست؟
چه علت هایی در بروز این رفتارها نقش دارند؟
چه کار اقتصادی زنان و کسب درآمدتوسط آنان چگونه می تواند بر خشونت علیه زنان در جامعه تأثیر گذار باشد؟
از آنجا که جامعه یک سیستم بزرگ است که اجزای مختلف آن با یکدیگر تعامل دارند نمی توان این موضوعات را به صورت جداگانه و بدون ارتباط با سایر اجزای جامعه بررسی نمود.
در دیدگاه سیستمی بر عکس نگاه جز نگر امکان درک و مدلسازی پدیده های پیچیده اجتماعی فراهم می شود.
به این معنا همه ی پدیده های موجود در یک سیستم مثل جامعه با یکدیگر مرتبط و برهم شوند و مجموعا یک کلیت واحد را تشکیل می دهند. بنابراین جامعه خصوصیاتی متفاوت از ویژگی های اجزای تشکیل دهنده خود دارد.
زنان در فرآیند اجتماعی شدن در می یابند که نسبت به مردان آسیب پذیرترند و در طول جامعه پذیری توسط خانواده ، گروه همسالان آموزش و پرورش این مسأله به آنها آموخته می شود.
آسیب پذیری آنها می تواند وسیله ای باشد برای آسیب رساندن آنها به سایرین اما اولین محکوم اجتماعی آنان شناخته می شوند.
زمان و مکان در سرنوشت جنس زن بسیار موثر است.
پر واضح است که فاصله طبقاتی، فقر اقتصادی، فرهنگی و حاشیه نشینی نقاط متروک و کثیف شهری ، مرد سالاری و انزوای اجتماعی عدم درک صحیح زنان از موقعیت خود، محرومیت ، نقش اصلی آسیب و صدمات را ایفا می کند.
نابرابری اقتصادی یکی از معضلات جوامع کنونی نشانگر فاصله زیاد طبقات غنی و محروم از حداقل امکانات رفاهی و اجتماعی است.
در خشونت اقتصادی می بینیم که از یک عملکرد اشتباه مادی مرد صدمه بزرگ معنوی به یک زن وارد می شود. در اینجا مرد با کوتاهی کردن و برطرف نکردن نیازهای مادی زن سبب دور افتادگی زن از جامعه می شود. زیرا زنی که نیازهای ابتدایی آن برطرف نمی شود . دیگر به دنبال تحصیل و تأمین فرصت هایی برای کسب مهارت نیست و در دیدگاهی کلی زندگی وی با این نوع از خشونت تحت شعاع قرار می گیرد.
از مهم ترین پیامدهای خشونت علیه زنان از هم پاشیدگی خانواده است و این امر منجر به شیوع طلاق در جامعه می شود.
همچنین پیامدهایی چون زنان خیابانی، رواج خشونت، خودکشی و افزایش نابهنجاری های اجتماعی و آسیب های جسمی و روانی علیه زنان قربانی پیامدهای دیگر می باشد. شناخت و درک صحیح از آثار و پیامدهای خشونت از یک سو می تواند عاملی در پیشگیری از این پدیده باشد و از سوی دیگر می تواند به افزایش آگاهی آحاد جامعه بیانجامد.