جامعه مدنی در جهان اسلام: چشم اندازهای معاصر (معرفی کتاب)

جامعه مدنی در جهان اسلام: چشم اندازهای معاصر (معرفی کتاب)

دکتر جلال درخشه

کتاب جامعه مدنی در جهان اسلام: چشم اندازهای معاصر اثر امین ب. ساجو ترجمه دکتر فریدون بدره ای – انتشارات فرزان۱۳۸۴

مفهوم جدید و عملکرد جامعه مدنی یکباره به صورت کامل و تمام عیار در اروپای قرن هیجدهم و شمال امریکا پیدا نشده است؛ همچنان که مردم سالاری (دموکراسی) جدید و حقوق بشر در یک لحظه تاریخی طرفه العینی پیدا نشده است.
در ادبیات نوین سیاسی جهان مقولاتی چون جامعه مدنی، توسعه سیاسی، مشارکت سیاسی و امثال آن، به عنوان یکی از محوری ترین مباحث مورد توجه متفکران و جوامع مختلف قرار گرفته است. یک نظریه در خصوص منشا چنین بحثهایی، خاستگاه تاریخی آن در عصر روشنگری غرب می پوید و ملموس ترین صور آن را با ارزشهایی چون حکومت قانونی، عاملیت انسانی بر سرنوشت خویش، استقلال جامعه و فرد از دولت و تحدید قدرت سیاسی و غیره را در درون جزر و مدها و دگرگونیهای دو قرن اخیر اروپا و غرب پی جویی می کند. در مقابل چنین نگره ای باید پذیرفت که پرسشهایی چون تعیین جایگاه انسان در جامعه، رابطه فرد با دولت، حدود اختیارات قدرت سیاسی، عدالت و مانند آن، موضوع انحصاری در حوزه علایق و پیشینه غربیان به شمار نمی آید بلکه همه جوامع انسانی به نوعی درگیر چنین پرسشهای جاودانه بشری بوده اند؛ در عین حالی که رویای سایر اقوام و ملل و تمدنها با علایق غربیان لزوما همنوا و همسان نبوده است و کاربست گفتمان جامعه مدنی در هر جامعه ای، همزاد و همراه پذیره های خاص آن اجتماع انسانی بوده است؛ زیرا که بی تردید در قومی و ملتی و فرهنگی این نوع آرمانها و درخواستها را در گستره سنتهای فکری و تاریخی و ارزشی خود معنادار دانسته، آن را قابل توضیح می داند.

منبع : دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش سیاسی شماره ۴ – زمستان ۱۳۸۵