فرهنگ سازی برای اشتغال بهینه زنان
گفتگوی اختصاصی هامون ایران با دکتر مریم قائمی؛ رییس مرکز اقیانوس شناسی خلیج فارس استان بوشهر
هامون ایران: با چه مشکلات و مسایلی در حوزه تخصصی خود، مواجه بوده اید؟
دکتر قائمی: با توجه به اینکه زمینه تخصصی بنده علوم و پژوهشهای دریایی است، طبیعتاً مشکلات و مسائلی که با آن مواجه هستیم هم عمدتاً در همین حوزه می گنجد. بخشی از این چالشها، چالشهای جهانی است و کشور ما و حوضه خلیج فارس نیز با آنها مواجه است. مسائلی مانند تغییرات اقلیمی که شامل گرمایش جهانی و اسیدی شدن دریاها می شود و همین طور مساله کم اکسیژنی یا هایپوکسی که نتیجه تحقیقات اخیر پژوهشگران ما نشان داده که در بخش هایی از خلیج فارس با کم اکسیژنی مواجه هستیم. همچنین ورود آلاینده های مختلف به دریا چه آلاینده های نفتی و چه فاضلاب هایی که از طریق فعالیتهای انسانی و صنعتی وارد خلیج فارس می شود و نیز آلودگیهای پلاستیکی. از سوی دیگر، اکوسیستمهای ارزشمندی که در خلیج فارس داریم مانند جنگلهای حرا و مرجانها، متاسفانه به دلیل انجام برخی فعالیتها و ساخت و سازهای غیرمسئولانه در معرض تهدید قرار گرفته اند. لذا نیاز به درک اهمیت و کارکرد این اکوسیستمهای ارزشمند و جلوگیری از تخریب آنها و حفظ این سرمایه های عظیم خلیج فارس وجود دارد. از نظر بنده، صرفاً بیان چالشها، مسائل و مشکلات کفایت نمی کند. البته درست است که شناخت مشکلات، اولین مرحله برای تلاش درجهت رفع آنهاست ولی به تنهایی کافی نیست. باید از همه ظرفیتهایی که در استان داریم برای حفاظت از خلیج فارس و ذخایر عظیم آن استفاده بهینه نمائیم.
مسئله دیگری که به نظر میرسد نیاز است توجه بیشتری به آن بشود، شرایط احراز پستهای مدیریتی و تخصص مدیرانی است که به نحوی با مسائل دریایی مرتبط اند.
بخشی از مشکلاتی که به طور خاص در بحث پژوهش و آموزش با آنها مواجه هستیم، این است که بعضاً پژوهش هایی که هدفمند هستند و می توانند مشکلی از مشکلات استان را حل کنند، متاسفانه در چرخه هایی وارد می شوند که در نهایت به سرانجامی نمی رسند و اجرایی نمی شوند. طبیعتاً ما علاقمندیم با توان و تجهیزاتی که در اختیار داریم، گوشه ای از مشکلات استان در بخش دریا را حل کنیم و امیدواریم که شاهد توجه و همکاری بیشتری در زمینه پژوهشهای دریایی باشیم. همینطور در بحث آموزش انتظار می رود نهادها و سازمانهایی که متولی امر آموزش هستند، به توسعه فعالیتهای آموزشی در حوزه دریا نگاه ویژه ای داشته باشند.
هامون ایران: میزان مشارکت و همکاری شما در حوزه تخصصی تان با نهادهای مدنی (سازمان های غیردولتی، رسانه ها، انجمن های دانشجویی و خیریه ها) تا چه میزان بوده است؟ به طور موردی بیان کنید.
دکتر قائمی: با توجه به اینکه استان بوشهر بیش از ۷۰۰ کیلومتر مرز دریایی با خلیج فارس دارد و استانی ساحل نشین هستیم، طبیعتاً توجه ما به این سمت بوده که با نهادها و بخش هایی که می توانند در افزایش دانش و آگاهی دریایی و افزایش مشارکت مردم و جوامع محلی تاثیر گذار باشند همکاری مستمر داشته باشیم. با توجه به نقش رسانه در اطلاع رسانی عمومی و ظرفیت عظیمی که در این بخش وجود دارد همواره سعی کردم که ارتباط نزدیکی با رسانه های جمعی و خبرگزاری ها داشته باشم. همینطور در مناسبتهای ملی و بین المللی دریایی مانند روز جهانی دریا و اقیانوس، روز ملی خلیج فارس و روز جهانی حفاظت از اکوسیستم های حرا برنامه های متنوع علمی-آموزشی و ترویجی داشته ایم که با همکاری رسانه و خبرگزاری ها و نیز سازمانهای مردم نهاد انجام شده اند. همچنین برگزاری نشستهای تخصصی و وبینارهای علمی مختلف، تهیه بروشور و کلیپهای آموزشی دریایی از برنامه هایی بوده است که با هدف معرفی اهمیت خلیج فارس، ذخایر و اکوسیستم های ارزشمندی آن صورت گرفته است. بعلاوه برنامههای مختلف پاکسازی سواحل خلیج فارس را با مشارکت بانوان، دانش آموزان و سازمانهای مردم نهاد برگزار کرده ایم. مشارکت زنان در این برنامه ها با توجه به تاثیر و جایگاهی که در خانواده دارند، میتواند ضمن افزایش آگاهی و سواد دریایی شان، به انتقال این آگاهی به سایر اعضاء خانواده نیز کمک کند. همچنین نمایشگاه آشنایی با دریا به صورت مستمر در مرکز اقیانوس شناسی برپاست و دانش آموزان و دانشجویان استان بازدیدهای مختلفی از آن انجام دادهاند. کاشت نهال حرا در محل اتوبان امام علی (ع) بوشهر از دیگر فعالیتهای ما بوده است که با مشارکت دانش آموزان و دوستداران محیط زیست انجام شد.
هامون ایران: به عنوان یک زن در عرصه قدرت با چه مشکلاتی درگیر بوده اید؟ بنظر شما چه نگرشی در جامعه باید تغییر کند تا زنان توان ورود به عرصه قدرت را داشته باشند؟
دکتر قائمی: به طور کلی در جهان امروز غلبه بر بحران های خانوادگی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و دستیابی به توسعه پایدار به مشارکت همه جانبه مردم نیاز دارد و به نظر من سازمانهایی می توانند به موفقیت برسند که بدون توجه به جنسیت کارکنان خود از استعداد و توانایی های آنها بهترین بهره را ببرند. من احساس میکنم که هنوز نیاز به فرهنگ سازی و در واقع ایجاد ساختارهای مناسب برای اشتغال بهینه زنان وجود دارد. زمان بیشتری لازم است تا مسائل فرهنگی و گاهاً نگرش منفی که به کار زنان وجود دارد علی الخصوص زمانی که پستهای مدیریتی را در دست میگیرند، حل شود. اگر ما بخواهیم به دنبال اشتغال ثمر بخش زنان باشیم، نیازمند کار فرهنگی هستیم برای اینکه نگاه های جنسیتی را در خانواده و اجتماع از بین ببریم. اینکه صرفاً مدیر زنی انتخاب بشود کفایت نمیکند درست است که نسبت به گذشته وضعیت انتصاب زنان در پستهای مدیریتی بهتر شده است منتهی بعد از اینکه زنان در عرصه قدرت وارد میشوند با مشکلاتی مواجه میشوند که نشان می دهد هنوز در بخشهایی از جامعه این مساله پذیرفته نشده است. امیدوارم در احراز سمت های مدیریتی، توجه بیشتری به تخصص و اصل شایسته سالاری بشود که انشالله زنان توانمند و متخصص ما بتوانند نقش آفرینی بهتری را در عرصه اجتماع داشته باشند.
هامون ایران: خانواده تا چه میزان همکاری و از شما حمایت کرده است؟ با مشکلاتی مواجه بوده اید؟
دکتر قائمی: طبیعتاً در کنار هر زن موفقی باید خانوادهای باشد که او را حمایت کند و به پیشرفت بهتر او کمک کند و با توجه به نقش حساسی که چه به عنوان یک زن و چه به عنوان مادر در خانواده به عهده دارد، زمانی که در جامعه نیز حضور پیدا میکند علی الخصوص در جایگاه مدیریت، دغدغههای بیشتری برایش بوجود میآید که طبعاً اگر همکاری و حمایت خانواده نباشد این موفقیت ممکن است به سختی به دست بیاید و بنده نیز قطعاً همواره حمایت خانواده را در کنار خودم داشته ام.
هامون ایران: در پایان اگر مورد خاصی برای بیان کردن هست، بفرمایید.
دکتر قائمی: در انتها، مایلم اشارهای داشته باشم به اینکه دههی پیش رو یعنی ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ از سمت سازمان ملل متحد به نام “دهه علوم اقیانوسی برای توسعه پایدار” نامگذاری شده است. لذا این دهه فرصت مناسبی است که پژوهش ها و نوآوریهای مبتنی بر فناوری داشته باشیم تا بتوانیم شناخت بهتری از عوامل منفی تاثیر گذار بر محیط زیست دریایی مخصوصاً خلیج فارس داشته باشیم و راه حلهای مناسبی را برای مقابله با چالشهایی که خلیج فارس با آنها مواجه است ارائه دهیم و همینطور نیاز به ترویج پیشرفت پایدار دریا محور داریم و اینکه ما بتوانیم اثرات دریا بر مردم و اثرات مردم بر دریا را آموزش و ترویج بدهیم و ضمن اینکه در این دهه به پژوهشهای دریایی نگاه ویژهای داشته باشیم از مساله ترویج علم و آموزشهای دریایی نیز غفلت نکنیم.