چالشهای زنان پس از خروج از زندان
فرخنده جبارزادگان
مدیر گروه کمک به مادر و فرزندان زندانی و موسس گروه خیریه “ما درد مشترکیم”
یکی از مهمترین چالش های زنان پس از خروج از زندان مواجهه با جامعه و خانواده و نحوه برخورد متقابل آنهاست. اغلب آنها در مدت حبس های طولانی مدت با طرد شدن از طرف خانواده مواجه می شوند و به همین دلیل تا حدی عکس العمل اعضای خانواده را پس از آزادی پیش بینی می کنند.
از خانواده که بگذریم متاسفانه جامعه هم نگاه مثبتی به آنها نداشته و اغلب مورد قضاوت قرار می گیرند و دقیقا به همین دلیل با معضلاتی نظیر فقدان شغل و مسکن و … دست به گریبان هستند و از روبرو شدن با جامعه وحشت دارند در نتیجه اعتماد به نفس خود را از دست داده یا دچار افسردگی شده و یا برای به اثبات رساندن خود ( البته بطور منفی)، آگاهانه یا ناآگاهانه دست به تکرار جرم می کنند. (البته قابل ذکر است که تکرار جرم در محکومین به قتل تقریبا به صفر می رسد)
سرزنش و تحقیر از جمله معضلاتی است که این طیف از زنان با آن مواجه هستند که گاهی می تواند آنها را بسوی افسردگی یا انزوا یا حتی تکرار جرم بکشاند. اینگونه نگاهها از طرف دوستان و آشنایان، گاهی نه تنها زندانی بلکه خانواده او را نیز هدف قرار داده و باعث قطع رابطه خانوادگی و به انزوا کشیده شدن خانواده نیز می شود که به کرات دیده می شود. (اغلب در جرایم منجر به قتل).
ترس از برملا شدن سابقه زندان و مجرمیت بخصوص در جرایم منجر به قتل در آنها وجود دارد که در عصر تکنولوژی و دسترسی عموم به شبکه های اجتماعی این وحشت را در آنها بیشتر و بیشتر کرده و آنها را با یک چالش جدی تری مواجه می‌سازد که گاهی برخی از آنها را وادار به تغییر نام و ترک محل سکونت و شهر خود می کند.
مقالات زیادی با بهره گیری های جامعه شناختی و آسیب های اجتماعی نظیر برچسب زنی، نگاههای تحقیر امیز و بی اعتمادی…و تاثیر انها بر رفتارهای یک زندانی پس از خروج نوشته شده و به بررسی علل و عوامل تکرار جرم به عنوان یک معضل اجتماعی پرداخته شده است . آمارها و تجربیات بدست امده نشان می‌دهد زنانی که مرتکب به قتل همسران خود شده اند یا دخترانی که پدران خود را قتل رسانده اند از یک موضوع مشترک “مردسالاری” رنج می بردند . زنان همسر کش اغلب در سنین پایین با سطح سواد کم وادار به ازدواج با مردان بزرگتر از خود شده و طبعا در زندگی زناشویی به جز خشونت چیزی عایدشان نشده و در نهایت نفرتی که در ناخودآگاهشان بوجود امده باعث بوجود امدن فاجعه ای بدتر می شود. ارتباط زن با مرد دیگری خارج از قواعد خانواده مهم ترین عامل همسرکشی زنان است که اعلب با هم دستی همان‌مرد صورت می‌گیرد
. البته باید اشاره کرد که این عامل خود نیز از عوامل دیگری سرچشمه می گیرد که در بالا اشاره شد و این ناآگاهی ها در خانواده ها باعث تکرار سیکل معیوب و افتادن در چرخه خشونت است.
اما وظیفه نهادهای مدنی و تاُثیر فعالیت های مردم نهاد و رسانه های ملی بر پیشگیری از تکرار ارتکاب جرم این زنان و بازگشت مجدد آنها به زندان و یا پیشگیری از ارتکاب جرم زنان و ورود آنها به بزهکاری چیست؟
اصلی ترین وظیفه به عهده رسانه های ملی وهنرمندان است که با ساخت تیزرها و فیلم های آموزنده برای مخاطبین عام بجای پنهان کردن زوایای جرم‌خیز، خانواده ها را با واقعیت های زندگی آگاه سازند.
و وظیفه سازمان های مردم نهاد و خیرین نیز در کنار کمک به نیاز مالی مددجویان، آگاه کردن و توانمند سازی زنان برای بدست آوردن استقلال مالی و بدست آوردن اعتماد به نفس آنهاست.
هر چقدر که زنان آگاه تر و توانمندتر باشند نقش آنها در خانواده بعنوان زن و مادر پررنگ‌تر شده و در نتیجه کانون خانواده گرم تر شده و از خشونت کمتری برخوردار بوده و نسل های بهتری تحویل جامعه داده خواهد شد و در نهایت از میزان جرم کاسته خواهد شد.
اگر بین سازمان های مردم نهاد و فعالین اجتماعی یک زنجیره محکم برقرار باشد می‌توان با کمک هم این معضل را هم از میان برداشت و از افتادن زنان به چرخه بزه جلوگیری کرد.