پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی
در گفتگو با اسماعیل حسام مقدم؛ بنیانگذار و طراح ایده پروژه هامون
تاریخچه‌ای در خصوص فعالیتهای انجمن هامون ایران بیان بفرمایید. سوابق همکاری اعضا که منجر به شکل‌گیری انجمن شد و تاریخ شکل‌گیری غیر رسمی انجمن و تاریخ تاسیس رسمی آن را نیز تشریح بفرمایید.
اسماعیل حسام مقدم: پروژه فرهنگی هامون از دی ماه ۱۳۹۱ در دشتستان– استان بوشهر شکل گرفت. درحدود هشت سال است که من پس از یک دوره زندگی شش ساله در تهران برای گذراندن دوره وظیفه اجباری و دوره کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی، به جنوب بازگشتم؛ با این ایده کانونی که جنوب ایران در مطالعات فرهنگی و اجتماعی و مردم شناختی بسیار جای کار دارد و باید جریانی فکری و فرهنگی در این جغرافیا شکل بگیرد تا بتواند به تولید و آفرینش متونی تحلیلی و تفسیری از جهان زیست اجتماعی و فرهنگی مردمان این سرزمین نائل آید. لذا با توجه به ارتباطات و تعاملات فرهنگی و اجتماعی که از سالها پیش در استان بوشهر داشتم، به میدان اجتماعی و فرهنگی این استان گام نهادم، این حضور را با رایزنی با افراد و دوستانی صاحب قلم شکل دادم و نخستین گام را با عنوان “هامون” برداشتم.
دی ماه ۹۱ در رایزنی با مدیرمسوول هفته نامه اتحادجنوب؛ اکبر صابری به این نتیجه رسیدم که می توان صفحه ای هفتگی با عنوان هامون و با رویکرد تحلیل و تفسیر جامعه مدنی و فرهنگی شکل داد و به مسائل اجتماعی و فرهنگی پرداخت. با دو نفر از دوستان و همکاران حاضر در هفته نامه اتحادجنوب رایزنی نمودم؛ مهدیه امیری و غلامرضا شبانکاره. گرد هم آمدیم و پس از سال ۸۵ که یک همکاری مطبوعاتی با این دوستان داشتم، مجددا با هسته مرکزی ایده های اصلاح طلبانه به تحلیل و تفسیر فرهنگ و جامعه پرداختیم. پس از چند شماره یکی دیگر از دوستان و همکاران اتحادجنوب نیز به ما پیوست؛ قاسم تنگسیرنژاد. علاوه بر صفحات هامون در اتحادجنوب، در هفته نامه بیرمی نیز به واسطه غلامرضا شبانکاره، صفحه هامون را با همان رویکرد و چشم انداز شکل دادیم. سپس با رایزنی خودم با حسن لاوری؛ مدیرمسوول هفته نامه نصیربوشهر و یونس قیصی زاده؛ مدیرمسوول هفته نامه نسیم جنوب، در این دو هفته نامه اصلاح طلب هم صفحه ای با عنوان هامون با همان رویکرد و چشم انداز راه انداختیم. در این دوره تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲، رایزنی فشرده ای با این چهار مدیرمسوول داشتیم و هر هفته صفحاتی را با موضوعات متعدد و متنوع در حوزه جامعه مدنی جنوب ایران تدوین نمودیم. رایزنی بین ما چهار نفر نیز بسیار پیچیده و گسترده بود به گونه ای که هر هفته، بیش از سه جلسه کاری برای تدوین مطالب و طراحی جانمایی مطالب در کنار هم و ویرایش صفحات آماده چاپ برگزار می کردیم. هسته فکری بسیار دقیق و متعهدی را در کنار هم شکل داده بودیم. به همین دلیل این شبکه سازی در مطبوعات استان با عنوان هامون، توانست ایده مرکزی را به خوبی پیش ببرد و نویسندگان و روزنامه نگاران زیادی را به درون این شبکه اندیشگی و فکری دعوت نمود و شکلی از رایزنی فرهنگی و فکری گسترده را در سطح مطبوعات استان بوشهر به طورخاص و در سطح ملی به طور عام ایجاد کرد.
انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ برای حلقه فکری هامون توانست به لحاظ تاثیرگذاری اجتماعی و فرهنگی، موقعیت گسترده و عمیقی را برساخته نماید. با طرح ریزی سلسله نشستهای “عصرانه فرهنگی هامون” که برای هر هفته روزهای سه شنبه در دفتر هفته نامه اتحادجنوب در برازجان برگزار می شد، که در آن از نخبگان و دانشوران جامعه مدنی استان بوشهر دعوت به عمل می آمد که درباب موضوعات مختلف اجتماعی و فرهنگی و سیاسی به تحلیل بنشینند. بی شک سرخوردگی اجتماعی و فرهنگی که برای طیفی از نخبگان پس از سالهای ۱۳۸۸ پیش آمده بود، این امکان مدنی و اجتماعی و فرهنگی بسیار برجسته و مغتنم دیده شد و از سراسر استان و حتی استانهای فارس و خوزستان نیز به این سلسله نشستها که به مدت دو سال تا قبل از انتخابات مجلس در سال ۱۳۹۴ به طور منظم و مستمر برگزار می شد، به عنوان تریبونی برای رایزنی فرهنگی در سطح جنوب نگاه می شد. اهتمام جدی در بین اعضای گروه هامون براین نهاده شد که عصرانه فرهنگی هامون را محمل و ملجایی برای نخبگان فروخفته و فسرده جان قرار دهیم و محلی برای گفتگو و رایزنی فرهنگی نماییم و این رخداد به خوبی توانست به نیازها و ضرورتهای زمانه خود پاسخ دهد و روز به روز به تعداد حضا و مخاطبین این نشستها افزوده می شد و تاثیرگذاری آن در سطح جامعه مدنی بیشتر و بیشتر می شد. در جریان این رایزنی فرهنگی علاوه بر ایجاد فضایی برای گفتگو، این امکان هم به وجود آمد که با توجه به در اختیار داشتن فضای مطبوعاتی و رسانه ای هامون در چهار نشریه پرمخاطب استان بوشهر، گزارشهای هفتگی این نشستها به طور کامل و مفصل تهیه و تدوین گردد و منتشر شود. تدوین گزارشهای این نشستها در همان هفته برگزاری هر نشست، اثر مضاعفی بر عرصه عمومی داشت و به گسترش و اشاعه اهداف رایزنی فرهنگی هامون تاثیر بسیار زیادی گذاشت و در گسترده نمودن شعاع تاثیرکذاری هامون بسیار اثرگذار بود. درضمن این گزارشها هم توسط نوجوانان و جوانانی که در این نشستها شرکت می کردند، نگاشته می شد که برخی از آنان بعدها خود تبدیل به نویسنده و روزنامه نگار شدند. و همچنین از درون این نشستها که اخلاق گفتگو و ادب مناظره در آن رعایت می شد، این امکان ذهنی برای شرکت کنندگان شکل گرفت تا تمرینی برای مدارا و درک حضور دیگری داشته باشند و با سطحی از رایزنی فرهنگی – مدنی با دیگران آشنا شوند. گزاف نیست اگر بگوییم که در طول سه سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ که تلاشهای گسترده ای برای اخذ مجوز برای انجمن هامون ایران به عنوان یک تشکل غیردولتی از طرف وزارت کشور ناکام ماند، اما زمینه و بستری در درون عصرانه های فرهنگی هامون شکل گرفت که اعضای این نشستها، هرکدام خود به عنوان نماینده و شاخص یک تشکل غیردولتی یا سمن در زمینه های متنوع فرهنگی و اجتماعی در حال حاضر شناخته می شوند.
درحین رایزنی فرهنگی-اجتماعی که به واسطه عصرانه های فرهنگی هامون در طول دو سال فعالیت مستمر و منظم داشتیم، تلاشهای متعددی را نیز برای تاسیس مجموعه ای رسانه ای – مطبوعاتی- انتشاراتی با عنوان کانونی هامون اینجام دادیم. به این دلیل که به نظر می رسید که باید علاوه بر حضور در دیگر مطبوعات و رسانه ها و ایجاد یک گفتگوی درونی با دیگر کنشگران عرصه عمومی، باید هامون نیز هویت و سوژگی مستقلی بیابد و بتواند از درون آن سخن بگوید. لذا از دی ماه ۱۳۹۱ به درخواست برای تاسیس یک انتشارات با عنوان هامون نو در گستره ملی اقدام نمودم. پس از دو سال پیگیری مستمر، در آبان ماه ۱۳۹۳ امتیاز این انتشاراتی داده شد و شعار این انتشارات را مدرسه مطالعات فرهنگی-اجتماعی جنوب ایران انتخاب نمودیم.
همزمان با این تلاش، اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ نیز اقدام به طراحی وبسایت هامون ایران نمودیم که در آن چهار گروه جامعه مدنی، فرهنگ مدنی، اندیشه مدنی و ادبیات و هنر طبقه بندی شده که هر موضوع نیز ۱۵ زیر مجموعه دارد. در حوزه جامعه مدنی به موضوعاتی از قبیل تشکلهای غیردولتی، خانواده و خویشاوندی، روستاییان و عشایر، جوانان و نوجوانان، حاشیه نشینان، دانشگاهیان، سالمندان، اقلیت ها، مهاجرین، معلولین، اصناف، احزاب، شهر، بازار و زنان پرداخته ایم و یا در فرهنگ مدنی موضوعاتی مانند نژاد، ملیت، دیگری، قومیت، آموزش، جنسیت، حقوق بشر، اقلیم و بوم، صلح و مدارا، جهانی شدن، محیط زیست، سبک زندگی، زندگی روزمره، ورزش و سلامت و بهداشت و درمان را سامان دادیم و به تولید متن در این مقولات بپردازیم. پس از درخواست مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در خردادماه ۱۳۹۳ مجوز سایت هامون ایران را به مدیرمسوولی مهدیه امیری اخذ نمودیم و شعار این وبسایت را هامون ایران؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران نهادیم. من، رضا شبانکاره و مهدیه امیری از موسسان این وبسایت می باشیم. می شود گفت که تا پایان قرن چهاردهم شمسی که در آن هستیم، همه متون تولیدی هامون را در این وبسایت بازنشر نمودیم و می شود گفت فضایی گفتمانی را شکل داده ایم که در آن می شود به خوبی نقطه نظرات هامون را در عرصه عمومی مورد بازشناسی و تحلیل قرار داد.
چه ضرورت‌ها و نیازهایی اعضا را به سمت تاسیس انجمن هدایت کرد؟ خلا‌ها و کاستی‌هایی که به موجب آن ایدهی تشکیل انجمن هامون در ذهن اعضا شکل گرفت چه بودند؟
اسماعیل حسام مقدم: هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی: عنوان پروژه ای اجتماعی-فرهنگی در جنوب ایران است که به مرکزیت استان بوشهر، تلاش دارد که نسبت به گسترش گفتگوی فرهنگی و تمدنی در سطح جنوب ایران (استانهای بوشهر- فارس- هرمزگان- خوزستان- کهکیلویه وبویراحمد) اقدام نماید. این پروژه فرهنگی که از سال ۱۳۹۱ در شهرستان دشتستان (استان بوشهر) متبلور شده، چشم اندازی بیست ساله دارد.
در این پروژه که با عنوان کانونی “هامون” برساخت شده، دال مرکزی “جامعه مدنی جنوب ایران” می باشد.
جامعه هدف این پروژه؛ فعالان تشکلهای غیردولتی، کنشگران رسانه ها و مطبوعات، اصناف و احزاب، دانشجویان و دانشگاهیان، نویسندگان و دانشوران جنوب ایران می باشد.
فقر و یا فقدان افق معنایی در جامعه مدنی جنوب ایران، امکان هرگونه گفتگو و مفاهمه و درک حضور دیگری را ممتنع ساخته است؛ این امتناع چه در عرصه عمومی و جامعه مدنی و چه در سطح زندگی روزمره و فرهنگ عامه مشهود می باشد.
پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی؛ به طورخاص در تلاش برای ایجاد امکانهای مفاهمه و رایزنی فرهنگی در میان نخبگان و کنشگران جامعه مدنی جنوب ایران می باشد.
نوآوری در شناسایی مساله: پروژه هامون با نگرشی منطقه ای به مساله جامعه مدنی در جنوب ایران به برساختن هویت و سوژگی پروژه خود پرداخته است. این پروژه برای تعریف مساله دارای یک چشم انداز بیست ساله می باشد.
نوآوری در روش حل مساله: پروژه هامون با صورتبندی گفتمانی سه بستر کنشگری در جامعه مدنی جنوب ایران؛ حوزه رسانه و مطبوعات، حوزه نشر و انتشارات، حوزه تشکل و انجمنهای غیردولتی تلاش دارد فضایی گفتمانی با دال مرکزی بازگشت به جامعه مدنی جنوب ایران خلق نماید.
نوآوری در انتخاب یک جامعه هدف: پروژه هامون در انتخاب جامعه هدف خود در طول هشت سال که از عمر پروژه می گذرد در تلاش بوده که کنشگران مدنی و فرهنگی و اجتماعی را در جامعه مدنی جنوب ایران را گرد هم آورد. اما به طور خاص در پنج حوزه زیر به طور تخصصی ورود نموده است: ۱- مطالعات جامعه مدنی 2- مطالعات فرهنگی 3- مطالعات زنان و خانواده 4- مطالعات محیط زیست و میراث طبیعی 5- مطالعات جنوب ایران
اهداف و اصول اخلاقی حاکم بر انجمن را تشریح بفرمایید.
اسماعیل حسام مقدم: پروژه “هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی” از سال ۱۳۹۱ تاکنون با تعریف هدف کلی زیر شروع به فعالیت نموده است: تولید متن ( هر نوع متنی که به شناخت جامعه مدنی جنوب ایران یاری برساند ) و صدادار کردن گروه ها و اصناف متعدد اجتماعی-فرهنگی جنوب ایران
پروژه هامون: بازگشت به جامعه مدنی برای خود اهداف جزیی زیر را بازتعریف نموده است: امکان گفتگوی فرهنگی در سه ساحت تمدنی جنوب ایران (ایرانیت، اسلامیت، مدرنیت)، امکان گفتگوی فرهنگی در میان گروه های نخبه جنوب ایران و صورتبندی گفتمانی جامعه مدنی در جنوب ایران.
پروژه هامون؛ جامعه مدنی جنوب ایران برای خود ماموریتهای سه گانه ای را در یک چشم انداز بیست ساله تعریف نموده است: در سه بستر؛ یک: رسانه و مطبوعات، دو: نشر و انتشارات و سه: انجمن غیردولتی شروع به صورتبندی گفتمان خود در گستره جامعه و فرهنگ جنوب نموده شد. از همان ابتدا نیز برای اخذ مجوزهای لازم برای هر سه این حوزه ها اقدام شد که در دو بستر اول کامیاب بوده و در بستر آخر ناکام مانده است.
پروژه هامون؛ جامعه مدنی جنوب ایران با برساختن روش عقلانیت مفاهمه ای در همه کنشهای مدنی و اجتماعی خود، در تلاش بوده اجتماع گفتمانی از نخبگان جامعه مدنی جنوب ایران را حول محور شعار بازگشت به جامعه مدنی گرد آورد. در این زمینه نیز در طول هشت سال فعالیت از سال ۱۳۹۱ تاکنون موفق عمل نموده است.
یکی از خاستگاه های اندیشگی پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی حول محور اندیشه های دهه هشتاد و نود داریوش شایگان می چرخد، مانند نقل قول شایگان: همه ما چهل تکههایى در حال بافته شدنیم، مجموعههایى بىشکل از تکههاى به هم چسبیده، تکههایى که ارتباط میان آنها در سطح افقى بسیار راحتتر از سطح عمودى انجام مىشود. (داریوش شایگان) پروژه هامون با استفاده از نظریات هویت چهل تکه و عصر بریکولاژ به برساخت هویت فکری خود پرداخته است.
همچنین از نظریات “جامعه مدنی و عقلانیت مفاهمه ای” یورگن هابرماس، “معاصر بودگی” جورجیو آگامبن، “نا-جنبش های اجتماعی و فرهنگی” آصف بیات و نظریه راه سوم آنتونی گیدنز در برساختن سپهر اندیشگی خود بهره برده است.
عناوین مجموعه فعالیت‌ها و اقداماتی را که توسط انجمن هامون ایران صورت گرفته است ذکر بفرمایید.
اساعیل حسام مقدم: ما در مجموعه هامون برای نیل به اهداف رایزنی فرهنگی-مدنی که از ابتدای تاسیس در دی ماه ۱۳۹۱ با خود اندیشیده بودیم، تاسیس این نهادها را کافی تلقی ننمودیم و اقدام به تاسیس نشریات دیگری با عناوین زیر نمودیم:
دوهفته نامه آوای هامون؛ نشریه جامعه مدنی جنوب ایران نیز در خردادماه ۱۳۹۴ مجوز گرفت و در اسفندماه همین سال نخستین شماره خود را منتشر نمود. این نشریه به طورخاص به تحلیل جامعه مدنی در جنوب ایران پرداخته و با تغییر شکل خود از شکل روزنامه ای به مجله ای و دوهفته نامه ای به ماهنامه، همچنان به تریبونی برای نهادهای مدنی در عرصه عمومی جنوب ایران می باشد. در این نشریه به طور خاص مهدیه امیری به عنوان سردبیر تلاش نموده که تریبونی برای سخنان اندیشمندان ملی به همراه محملی برای سخن گفتن نویسندگان و دانشوران جنوب ایران باشد. به نوعی در این نشریه تلاش کردیم که به یک رایزنی فرهنگی-اجتماعی در دو سطح ملی و محلی اهتمام بورزیم و همانطورکه منعکس کننده صدای اندیشمندان ملی در سطح جامعه مدنی جنوب ایران باشیم، به همان صورت نیز صدای نویسندگان و کنشگران مدنی جنوب ایران را در سطح ملی نضج و نما دهیم. که البته در این حوزه موفق عمل نمودیم و در طول پنج سال گذشته بیش از پنجاه گفتگوی اختصاصی را با اندیشمندان و اساتید تراز اول ایران تدوین و منتشر نمودیم و همچنین نشریه را با گروه های همکار در مکانهای متعدد مدیریت نمودیم. گروه هایی مانند گروه نو-اندیشی دینی در تهران با مدیریت علی اصغر درلیک، گروه پدیدارشناسی با مدیریت مجید نصوری، گروه هرمزگان، فارس، سیستان وبلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان که نویسندگانی از این استانها در کنار نشریه آوای هامون به تولید متن پرداختند. رایزنی فرهنگی-اجتماعی هامون در طول کمتر از یک دهه گذشته توانسته گروه ها و افراد اندیشمندی را از حوزه تمدنی جنوب ایران گرد هم آورد که با حفظ تنوع و تکثر دیدگاه، اما باهم در گفتگو و مفاهمه باشند.
سالنامه بینارشته ای ارغنون هامون؛ رساله علوم انسانی جنوب ایران نیز در شهریورماه ۱۳۹۵ توانست به عنوان نشریه ای تخصصی در حوزه بینارشته ای مجوز بگیرد. این نشریه نیز تا به حال چهار شماره آن منتشر شده و در این نشریه با همکاری مجید نصوری در تلاش هستیم که به تفاسیر و تاویل های عمیق اندیشگی در عرصه عمومی دامن بزنیم و همچنان که این نشریه در حال حاضر در دستان شماست، امیدواریم توانسته باشیم به ایم مهم دست یافته باشیم.
فصلنامه فرهنگی هنری نامه هامون؛ اجتماع فرهنگی هنری جنوب ایران نیز در اردیبشهت ماه ۱۳۹۷ موفق به اخذ مجوز گردید که در آن تلاش داریم به تحلیل مدرنیته فرهنگی- هنری در جامعه امروز جنوب ایران بپردازیم. که در این زمینه با همکاری علی اصغر درلیک اقدام به تلاشهای گسترده ای در طول ۹ شماره منشترشده از آن نموده ایم.
پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی با تلاشهای فکری و اجتماعی که در طول نه سال گذشته داشته توانسته الگویی از رایزنی فرهنگی را در سطح جنوب ایران برساخته نماید. در حین تلاشهایی که برای تاسیس رسانه ها-مطبوعات – انتشارات هامون داشتیم، همزمان نیز به تلاشهایی برای تاسیس برخی دفاتر انجمنهای علمی در استان بوشهر اهتمام ورزیدم. در سال ۱۳۹۵ دفتر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات (به عنوان مدیر دفتر) و در سال ۱۳۹۷ دفتر انجمن جامعه شناسی ایران (به عنوان همکار) را در استان بوشهر راه اندازی نمودم. اهمیت تاسیس دفاتر این انجمنها در سطح استان و جنوب کشور، برای تدوین متون تحلیلی و تفسیری از فرهنگ و جامعه جنوب ایران بسیار حیاتی و ضروری است و ازهمین رو تلاش نمودم که به نوعی بتوانیم هویت این انجمنها را در استان و جنوب ایران صورتبندی نمایم. هرچندکه در این زمینه تا به حال ضعیف عمل نمودم و باید تلاشهای گسترده تری نمایم.
در دل پروژه هامون البته فعالیتهای دیگری نیز مانند سلسله نشستهای حلقه خوانش زیست محیطی استان بوشهر در طول سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ نیز انجام شد که به طور خاص به خوانش متنها و کتب زیست محیطی با حضور فعالان مدنی و تشکلهای غیردولتی در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی پرداخته شد و الگویی جذاب از گفتگو به همراه اندیشه ورزی به دست داد. این سلسله نشست ها با حمایت حسین دلشب؛ مدیرکل محیط زیست استان بوشهر برگزار می شد و ازدرون این نشستهای هفتگی، این امکان رایزنی فرهنگی در حوزه محیط زیست مهیا شد که گزاف نیست اگر بگویم که بیش از سی تشکل غیردولتی حاصل این گفتوها و رایزنی فرهنگی بوده است و همچنان این انجمنهای زیست محیطی درحال فعالیت و اثرگذاری فرهنگی-اجتماعی هستند.
اجرای طرح گفتگوی ملی خانواده، گفتگوی بین نسلی در استان بوشهر، نیز یکی دیگر از همان تلاشهایی بوده که من در طول سالهای ۹۷ تا ۹۹ در راستای رایزنی فرهنگی-اجتماعی در سطح استان انجام داده ام و این تلاشها را در راستای همان پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی می توانم تعریف کنم.
تلاشهایی که در طول سالهای دهه نود شمسی در جنوب ایران با عنوان هامون صورت بخشیده ام، چیزی جز همان شکل و مدلی و الگویی از یک رایزنی فرهنگی-اجتماعی نبوده است. بی شک این تلاشها و کنشهای اجتماعی-فرهنگی که چشم اندازی بیست ساله داشته است که می شود گفت حدودا نیمی از این چشم انداز را پشت سر گذاشته ام، همچنان تداوم خواهد یافت و امکان گفتگو و مفاهمه با افراد و گروه های متنوع و متکثر دیگری را نیز در ادامه در برنامه خواهم داشت.
در حال حاضر انجمن هامون ایران چند عضو دارد؟ و به چه صورت فعالیت میکند؟
اسماعیل حسام مقدم: پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی در طول فعالیت خود از دی ماه ۱۳۹۱ تاکنون، توانسته مجموعه ای از فعالان، کنشگران و نویسندگان حوزه اجتماعی و فرهنگی را حول پروژه گرد آورد. پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی در طول سالهای فعالیت و کنشگری خود، فعالیتهای خاص زیر را صورتبندی نموده است:
۱- طراحی و تدوین صفحات مطبوعاتی “هامون” در نشریات استان بوشهر از سال ۹۱ تا ۹۴
۲- اجرای سلسله نشستهای “عصرانه فرهنگی هامون” به طور هفتگی در طول دو سال مستمر از سال ۹۲ تا ۹۴ که هر سه شنبه عصر برگزار می شد و در آن به موضوعات مورد توجه پروژه هامون جهت گفتگو پرداخته می شد.
۳- تاسیس وبسایات هامون ایران؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران در سال ۱۳۹۳ تاکنون (www.hamooniran.ir)
۴- تاسیس انتشارات هامون نو؛ مدرسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی جنوب ایران در سال ۱۳۹۳ تاکنون
۵- تاسیس دوهفته نامه آوای هامون؛ نشریه جامعه مدنی جنوب ایران در سال ۱۳۹۴ تاکنون
۶- تاسیس دفتر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات استان بوشهر در سال ۱۳۹۵ تاکنون
۷- تاسیس سالنامه بینارشته ای ارغنون هامون؛ رساله علوم انسانی جنوب ایران در سال ۱۳۹۵ تاکنون
۸- برگزاری بیش از پنجاه نشست حلقه خوانش زیست محیطی استان بوشهر که به خوانش و تفسیر کتب زیست محیطی و توسعه پایدار پرداخته می شد، از سال ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۷
۹- تاسیس دفتر جمعیت زنان مسلمان نواندیش در استان بوشهر در سال ۱۳۹۵ تاکنون
۱۰- تاسیس فصلنامه نامه هامون؛ اجتماع فرهنگی-هنری جنوب ایران در سال ۱۳۹۶ تاکنون
۱۱- تاسیس دفتر انجمن جامعه شناسی ایران در استان بوشهر در سال ۱۳۹۷ تاکنون
۱۲- اجرای طرح ملی گفتگوی خانواده در استان بوشهر در سال ۱۳۹۸ تاکنون
۱۳- تاسیس گروه تخصصی مطالعات فرهنگی جنوب ایران در انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در سال ۱۳۹۹
۱۴- تاسیس گروه تخصصی مطالعات اجتماعی جنوب ایران در انجمن جامعه شناسی ایران در سال ۱۳۹۹
۱۵- تاسیس بنیاد نیکوکاری ارغنون (بنا) در حوزه فرهنگ کتابخوانی از سال ۱۳۹۹
با توجه به فعالیتهای گسترده و بینارشته ای مذکور، پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی، تاکنون توانسته بیش از ۷۰۰ نفر از نخبگان و دانشوران و کنشگران اجتماعی و مدنی را حول محور پروژه خودگرد آورد و حداقل با نیمی از این تعداد در ارتباط تنگاتنگ می باشد.
آیا انجمن هامون ایران با سایر انجمنها و نهادهای مدنی همکاری و فعالیت مشترکی دارد؟ در این صورت نمونه‌های همکاری را بفرمایید.
اسماعیل حسام مقدم: پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی در طول دوره فعالیت خود با ایجاد شبکه ارتباطی بین کنشگران جامعه مدنی، نخبگان جامعه مدنی و اندیشمندان جامعه مدنی، به طور کامل موفق عمل نموده است و اجتماع گفتمانی حول محور جامعه مدنی را در جنوب ایران شکل داده است. این شبکه ارتباطی به گونه ای خلق شده است که هرکدام از فعالیتهای موردنظر پروژه هامون با همکاری و مشارکت گروهی از نخبگان و کنشگران جامعه مدنی جنوب ایران اجرا می شود. پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی در ارتباط با نهادها و انجمنهای زیر می باشد:
۱-موسسه انسانشناسی و فرهنگ
۲-انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات
۳-انجمن جامعه شناسی ایران
۴-موسسه مطالعاتی رخداد تازه
۵-شبکه سمن های محیط زیست و منابع طبیعی استان بوشهر
۶-خانه مطبوعات و رسانه استان بوشهر
۷-جمعیت زنان مسلمان نواندیش
۸-مجله بخارا
۹-بنیاد کودک
۱۰-جمعیت امداد دانشجویی-مردمی امام علی (ع)
۱۱-موسسه محک
۱۲-دانشگاه خلیج فارس بوشهر
۱۳-دانشگاه هرمزگان
۱۴-دانشگاه سلمان فارسی کازرون
۱۵-دانشگاه شیراز
۱۶-دانشگاه شهیدچمران اهواز
۱۷-دانشگاه یاسوج
۱۸- جهاد دانشگاهی بوشهر
۱۹-مجموعه سمن های خیریه استان بوشهر
۲۰-خانه احزاب استان بوشهر
۲۱-خانه اصناف استان بوشهر
۲۲-موسسه نیکوکاری دکتر معین
۲۳-موسسه رحمان
۲۴-موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم
۲۵-گروه تخصصی مطالعات صلح
۲۶-شرکت عمران شهرهای جدید
۲۷- شورای شهر و شهرداری دالکی
۲۸-شورای شهر و شهرداری بوشهر
۲۹-شورای شهر و شهرداری برازجان
۳۰-بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان
۳۱-بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی
۳۲-انجمن هوای تازه
۳۳-رادیو نسل
۳۴-مجموعه کنشگران فرهنی و مدنی در سیستان و بلوچستان
۳۵- مجموعه کنشگران فرهنی و مدنی در کازرون
۳۶-انجمن میراث پریشان
۳۷-انجمن سبزاندیشان زن نواندیش
۳۸-انجمن فرهنگسازان سبزاندیش دشتستان