شوراها در ایران در حال تجربه‌ی بلوغی ناقص
گفتگوی هامون ایران با سحر پولادی نژاد؛ عضو شورای شهر اهرم
هامون ایران: -بزرگ‌ترین چالش و مساله‌ی شوراهای اسلامی در شهرهای ایران چه بوده است؟
پولادی نزاد: آن‌چه از نص قانون به ذهن متبادر می‌گردد فضایی یک دست و متناسب می‌باشد اما گاها پیش‌بینی‌ها و یا خلاهایی در قانون دیده می‌شود که عدم موازنه‌ی قدرت در این نهاد و هم‌چنین در ارتباط آن با شهرداری را بارز می‌نماید. شاید عدم موازنه‌ی قدرت را بیش‌تر و مناسب‌تر برای روابط بین‌الملل در نظر بگیریم اما در این‌جا نیز ترکیب “عدم موازنه‌ی قدرت” کاملا هم‌پوشانی با محتوا و موضوع دارد.
شوراهای شهر (The City Council) از دوره‌ی ابتدایی تاکنون چالش‌هایی را از سر گذرانده که به دلیل مردمی بودن این نهاد و به روایتی نظارت مستقیم و لحظه‌ای جامعه نسبت به آن، همگان بر این قضیه اشراف دارند. هر چه از دوره‌ی اول فاصله گرفتیم و به عمر شوراها افزوده شد، در عمل چالش‌های بیش‌تری ایجاد گردید.
شاید بتوان اصلی‌ترین چالش که زاینده‌ی سایر معضلات نیز می‌تواند باشد، به ایجاد پدیده‌ی قدرت به جای نهادینه نمودن نهاد مشورت نام برد؛ پدیده‌ای که آسیب‌های گسترده‌ای را بالقوه در پی دارد و با افزایش عمر شوراها بالفعل این معضلات بروز می‌نمایند.
نهاد اولیه‌ی شوراها و اساس این نهاد قانونی، بنای مشورت است. اما واقعیت از قانون و حقیقت روی برگردانده و در حال تکثر و تکثیر پدیده‌ی قدرت در این نهاد مدنی می‌باشد. در عمل این چالش، آفت‌هایی دارد که قابل اغماض و عدول نمی‌باشد.
هامون ایران. آیا به زعم شما تجربه‌ی مدیریت شهری توسط شوراهای اسلامی، تجربه‌ای موفق و اثربخش بوده است؟
پولادی نژاد. به عقیده‌ی بنده در خصوص اظهارنظر برای این موضوع باید قائل به تفکیک شد. جنبه‌ای موضوعی و تئوری و جنبه‌ی دیگر کاربردی و در عمل؛ از نظر موضوعی، مدیریت شهری توسط شوراها مبحثی جدید و متمدنانه می‌باشد و چون دارای زیربنا و روح مردمسالاری است اگر در عمل صحیح جهت‌دهی و راهبردی شود قطعا تجربه‌ای اثربخش خواهد بود که توفیق آن در اذهان خواهد ماند.
اما در عمل فاکتورهای زیادی است که می‌تواند جنبه‌ی موضوعی را مخدوش نماید و زیر سوال ببرد. البته هم‌چنان معتقد به اصلاح، تکمیل یا تجمیع برخی مواد قانونی نیز هستم.
از جمله فاکتورهای موثر را می‌توان ورود اشخاصی فاقد روحیه‌ی شورایی در وهله‌ی اول و سپس سایر موارد به پارلمان محلی است.
نهادهای موازی و گاها قدرت‌های در سایه فارغ از قضاوت در خصوص منفی یا مثبت بودن تاثیرات نیز در برآیند مدیریت شهری از این منظر نیز موثر می‌باشند.
در هر صورت به اثربخش بودن شوراها در مدیریت شهری معتقد هستم اما در خصوص موفق بودن آن با وسواس و رعایت یک سری زیرساخت‌ها می‌توان موردی نظر داد.
هامون ایران. شورایاری‌ها در مدیریت شهری محلات تا چه اندازه امکان‌پذیر شده است؟
پولادی نژاد: تاسیس نهاد شورایاری‌ها، خلاقیتی ناب در راستای تکمیل نهاد مردمسالار شورا است. از جهتی رکن مردمسالاری آن را بارزتر می‌کند و از سویی دیگر پدیده‌ای است که همچون نهادی دقیق، ناظر بر جنبه‌ی مدنی بودن و اهداف شوراها می‌باشد؛ همان‌طور که می‌توانند جهت‌دهی نیز نمایند.
اما در عمل توفیقی نیافته و در کلان‌شهرها نیز چندان نمودی از توفیق این پدیده ندیده‌ایم تا بتوان چشم‌اندازی جهت مدون شدن آن (تبدیل به یک نهاد حقوقی) متصور شد. شورایاری‌ها می‌توانند عملکردی دو سویه داشته باشند، مهره‌ای میان تقویت مطالبه‌گری سایر شهروندان و جهت‌دهی و نظارت مدنی بر شوراها.
اما هم‌چنان در عمل توفیقی همه‌گیر در این راستا حاصل نشده است.
هامون ایران. مهم‌ترین و موثرترین پیشنهاد شما برای بهبود عملکرد شوراها در مدیریت شهری چه می‌باشد؟
پولادی نژاد: اکنون شوراها در ایران در حال تجربه‌ی بلوغی ناقص هستند که می‌تواند اعتبار این نهاد مدنی و مردمسالار را مخدوش نماید به گونه‌ای که جبران آن در روابط و جوامع انسانی عملا نامقدور یا زمان‌بر می‌باشد.
در راستای خروج از وضعیت مذکور باید نسبت به فرهنگ داوطلبی جهت عضویت در شوراها و مشارکت‌های مدنی در مقیاس جامعه کار ریشه‌ای و اساسی صورت گیرد.
مهم‌ترین و موثرترین اقدام فوق‌الذکر می‌باشد که در عمل مجال زیادی را می‌طلبد.
پاره‌ای از آن هم می‌توان در تکمیل قوانین و اصلاح ساختار شورا دنبال نمود که این مورد جامعه را زودتر به این هدفِ مطلوب(بهبود عملکرد) نایل می‌کند.
راه‌های موسمی و مقطعی نیز وجود دارد که کفایت نمی‌کند، بیش‌تر شبیه میان‌بر است تا راهکار.
هامون ایران. انتخابات شوراهای شهر در سال ۱۴۰۰ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پولادی نژاد: برآیند نهایی از سلایق جامعه را زمانی می‌توان تامین نمود که همه‌ی اقشار کاندیدایی جهت انتخاب نه نمایندگی داشته باشند. در این زمان است که به انتخاب همه‌ی اقشار احترام گذاشته‌ایم و در واقع به نوع انتخابشان اعتبار بخشیده‌ایم.
این مورد را فارغ از اهداف انتخابی که به نوعی به منافع عمومی لطمه وارد نموده‌اند یا آسیب رسانده‌اند می‌گویم، زیرا غالبا اطلاع‌رسانی در این موارد به دلیل احترام به حیثیت اشخاص امکان‌پذیر نمی‌باشد اما عملا اثبات گردیده که شخصی نمی‌تواند حافظ منافع و مصالح عمومی باشد.
این‌گونه به نظر می‌رسد که انتخابات ۱۴۰۰ یک‌دست و متعادل است.