کتاب در جستجوی جامعه مدنی اثر رضا شبانکاره توسط انتشارات هامون نو منتشر شد
به گزارش وبسایت هامون نو؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران، کتاب “در جستجوی جامعه مدنی ” (مجموعه گفت وگوهایی درباب ادبیات و جامعه) اثر رضا شبانکاره توسط انتشارات هامون نو در پاییز ۱۴۰۰ منتشر گردید. این کتاب به عنوان نخستین کتاب نویسنده می باشد که در قطع وزیری و ۱۲۱ صفحه به زیور طبع آراسته شده است.
کتاب “در جستجوی جامعه مدنی ” (مجموعه گفت وگوهایی درباب ادبیات و جامعه) حاصل تلاشهای گفتگویی نویسنده این کتاب می باشد که با تعدادی از نویسندگان و اندیشمندان حوزه ادبیات و هنر در طول سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ ذیل پروژه هامون؛ بازگشت به جامعه مدنی می باشد.
نویسنده در ابتدای مقدمه خود بر روی کتاب، با نقل قولی از سیاوش جمادی، اینچنین آورده است:
شهروند؛ کسی است که منافع خود را همبسته با منافع و مصالح شهر می داند، پس روزنامه می خواند، اخبار گوش می کند، به جهان فراتر از خانه خود التفات جدی دارد، مطالعه می کند، بحث می کند، در مجامع علمی و سیاسی شرکت می کند، نسبت به جهان پیرامون و زیست خود حساس است، وجدان کاری و جمعی دارد، آینده کشورش برایش اهمیت دارد، و بیان عقیده و اعتراض را حتا پیش از قانونی شدن، حق خود می داند. “سیاوش جمادی”
و همچنین در بخشی دیگر از مقدمه خود اینچنین نگاشته است:
جامعه مدنی؛ مفهومی است که برخاسته از جهان غرب و تئوریزه شده از سوی متفکران و فیسلوفان غربی از یونان باستان تا غرب امروزی می باشد. نخستین بار این مفهوم در ادبیات سیاسی رُم باستان دیده شد و از قرن هفدهم به بعد، معنایی مدرن از جامعه مدنی توسط تامس هابز و جان لاک و بعدها نیز از جانب هگل، بنجامین کنستان، مارکس، هابرماس و… ارایه شد. جامعه مدنی؛ اجتماعی است که فرد به مثابه ی انسانی مسئولیت پذیر و پرسش گر، به تمرین شهروندی می پردازد. ایده ها، مطالبات و تفکرات مغفول مانده ی خود را به اشتراک می گذارد و نسبت به دست یابی آن و صدادار کردن آن مطالبات در سطح عمومی اقدام می کند. جامعه مدنی شرکت و مشارکت شهروندان را به شکل جمعی در عرصه ی عمومی و در حوزه های گوناگون امکان پذیر می کند تا با بیان علایق و نظرات خویش ضمن در نظر گرفتن مصالح عمومی و خیر جمعی، بر دولتمردان و صاحبان قدرت نظارت داشته باشند. برخی از صاحب نظران، جامعه مدنی را محدود به جغرافیای غرب می دانند و می بینند و شکل گیری آن را در جوامع دینی و اسلامی غیر ممکن می دانند. مثلا اشرف مردین در مقاله “جامعه مدنی و اسلام” بر این باور است «جامعه مدنی را نمی توان با شرایط اسلام تطبیق داد. مدنیت، که محتوای نهفته جامعه مدنی است، را می توان به زبان اسلام ترجمه کرد، ولی مدنیت و جامعه مدنی مترادف نیستند.» در مقابل نیز، برخی از صاحب نظران از جمله زنده یاد محمدجعفر پوینده بر این باورند که جامعه مدنی در دنیای امروز در تمام کشورها وجود دارد و محدود به گستره جغرافیایی خاصی نیست. البته به زعم وی در دنیای معاصر در هر کشوری، جامعه مدنی خصوصیات ویژه یی هم می تواند داشته باشد. جامعه مدنی همواره خود را جدا از قدرت ها و منافع آن ها تعریف می کند. همه ی انسان ها را در امور اجتماعی دعوت به مشارکت و ابراز نظر و تلاش برای زندگی بهتر می کند. در دین اسلام نیز آموزه های بسیاری در پیوند با این نوع نگاه زیستی وجود دارد. در قرآن کریم، سوره رعد، آیه ۱۱ آمده است: «پروردگار به یقین سرنوشت قومی را تغییر نمی دهد مگر آن که آنان نهاد خود را تغییر دهند.» و در ستایش عقل و به کارگیری عقل جمعی و مشارکت پذیر، تاکید فراوان شده است. «اسلام اجتماعی» نیز برداشتی است که با بهره گیری از آموزه های اسلامی شکل گرفته است. «هامون» در طول فعالیت های خود همواره توجه و عملکرد خود را معطوف به «جامعه مدنی» کرده و محوریت فعالیت های فرهنگی، اجتماعی و مدنی خود را در راستای دستیابی به آن مهم قرار داده است. «هامون» تلاش داشته و دارد تا بر وجه غایب گفتمان جامعه مدنی در جنوب به طور عام و استان بوشهر و شهرستان دشتستان به طور خاص تاکید کند و کوشش نماید تا ضرورت گفتمان سازی جامعه مدنی و شکل گیری حرکت های مدنی در سطح استان بوشهر، با همکاری سایر نهادهای مدنی و مردم نهاد فراهم شود.
رضا شبانکاره – نویسنده کتاب
فهرست این کتاب به شرح زیر می باشد:
فصل نخست: مفهوم جامعه مدنی
- گفت و گو با دکتر مصطفا مهرآیین
مفهوم جامعه مدنی؛ فضای صداهای به محاق رفته
فصل دوم: پیوند ادبیات و هنر با جامعه مدنی
- گفت و گو با دکتر سعید سبزیان
“معلولیت”؛ تحمیل کناره گیری از قدرت
- گفت و گو با احمد آرام
جامعه مدنی را نمی شود آموزش داد
- گفت و گو با علی عبداللهی
جامعه مدنی پویا، باعث شکوفایی ادبیات و هنر می شود
- گفت و گو با ری را عباسی
ادبیات به آزادی بدهکار است
- گفت و گو با دکتر نفیسه مرادی
ادبیات و هنر، درک ما را از جامعه مدنی عمیق تر می کند
- گفت و گو با دکتر ناهید توسلی.
ادبیات و هنر را وسیله مناسبی برای پرداختن به جامعه مدنی نمی دانم
فصل سوم: جامعه مدنی و جوامع اسلامی
- گفت و گو با دکتر سیدمحمدمهدی جعفری
مسجد از آغاز یک نهاد مدنی بوده است
- گفت و گو با حجت الاسلام احمد رزمجو
مساجد از فضای بدگمانی به گفتمان جامعه مدنی و دست اندرکاران آن خارج شوند
- گفت و گو با محمد مهدی زارع بوشهری
حضور تشکل های غیردولتی در محل اجتماعات مردم و مسجد لازم است
فصل چهارم: صادق چوبک
- گفت و گو با جواد اسحاقیان
مشخصه اصلی سبک چوبک مینیاتورکاری است
- گفت و گو با فرشید جان احمدیان
چوبک داستان را هم چون فلسفه و علم، نوعی از اندیشیدن می‌داند
- گفت و گو با امین فقیری
چوبک، صدای فراموش شده جامعه فرودست است
- گفت و گو با ابوتراب خسروی.
دراماتیزه کردن کلام آدم های فرودست، گرایش ناتورالیستی به کارهای چوبک می دهد