کتاب “گذری در پیچ‌وخم بافت تاریخی بوشهر”؛ شایسته تقدیر دومین دوره کتاب سال استان بوشهر
گزارش از الهام بهروزی
به گزارش وبسایت هامون ایران؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران و به نقل از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بوشهر، آیین پایانی دومین جایزه کتاب سال بوشهر با حضور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر و جمعی از فرهیختگان و نویسندگان بوشهری امروز (۲۱ آذرماه) در تالار لیان بوشهر برگزار شد. در این دوره کتاب “گذری در پیچ‌وخم بافت تاریخی بوشهر”؛ نوشته ندا مظفری (انتشارات هامون نو – ۱۳۹۹)شایسته تقدیر دومین دوره کتاب سال استان بوشهر شد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در بخش نخست این مراسم گفت: با توجه به شأن والای کتاب و اهالی آن می‌طلبید مراسم امروز با حضور جمع کثیری از کتابخوانان و کتابدوستان برگزار شود، ولی با توجه به شرایطی که کرونا بر استان حاکم کرده است، به‌منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی این آیین به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود.
فاطمه کرمپور ادامه داد: فراخوان دومین جایزه کتاب سال بوشهر تیرماه سال ۱۴۰۰ منتشر شد و امروز همزمان با هفته پژوهش برگزیدگان آن معرفی و از آن‌ها تجلیل می‌شود.
به گفته وی، در بحث اهمیت کتاب و کتابخوانی همین کافی است که خداوند معجزه آخرین فرستاده خود را کتاب قرار داد؛ چراکه کتاب راهی برای رسیدن به دانایی و توانایی است. ابزاری که دانش بشر را از تباهی نجات می‌دهد و به گفته شکسپیر: «کتاب بزرگ‌ترین اختراع بشر است.»
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر تصریح کرد: توسعه و شکل‌گیری تمدن‌های بشری در سایه این اختراع بشری محقق شده است. مک لوهان، پیشوا و رهبر فرهنگ عامه کانادا در سال ۱۹۶۰ که اصطلاح «دهکده جهانی» را برای نخستین‌بار باب کرد، می‌گوید: «کیفیت زندگی شما را دو چیز تعیین می‌کند: کتاب‌هایی که می‌خوانید و انسان‌هایی که ملاقات می‌کنید.»
کرمپور در ادامه به تاریخچه تاسیس جایزه کتاب در ایران اشاره کرد و گفت: کتاب سال ایران برای نخستین بار در سال ۱۳۴۳ در کشور راه‌اندازی شد و در دوران پس از انقلاب نیز از سال ۶۱ جایزه کتاب جمهوری اسلامی ایران دوباره فعالیت خود را از سر گرفت که هر ساله بهمن‌ماه برترین‌های حوزه نشر را معرفی می‌کند ولی در استان بوشهر با توجه به حجم بالای تولید کتاب، خلأ برگزاری چنین رویدادی احساس می‌شد. از این‌رو در سال ۹۸ تصمیم به برگزاری کتاب سال استان بوشهر گرفته شد.
وی با بیان اینکه این رویداد به‌صورت دوسالانه برگزار می‌شود، افزود: در دوره نخست جایزه کتاب سال استان بوشهر ۱۰۰ اثر به دبیرخانه این رویداد ارسال شد که این استقبال نشان از جایگاه ارزنده این رویداد در نزد نویسندگان و مولفان هم‌استانی بود.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در پایان به تدام اجرای طرح‌های بوشهر در طرح پایتخت کتاب ایران اشاره و تصریح کرد: از سال ۹۶ که بوشهر به‌عنوان پایتخت کتاب ایران معرفی شد تاکنون همچنان بر اجرا و برگزاری طرح‌های پایتخت کتاب ایران در استان اهتمام داشته و داریم. افزون بر این، تمام دبیرخانه‌های مربوط به حوزه کتاب در استان بوشهر فعال است و خوشبختانه فعالان حوزه کتاب و کتابخوانی استان بوشهر با تلاشی که در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی دارند در این سال‌ها در رویدادهای معتبر کتاب‌محور کشور با کسب عناوین برگزیده این رویدادها بارها و بارها درخشیده‌اند و برای استان افتخارآفرینی کرده و می‌کنند. از این‌رو، برگزاری رویدادی مثل جایزه کتاب سال بوشهر یک وظیفه است که برای پاسداشت جایگاه کتاب و اهالی آن برای خود تعریف کرده‌ایم.
در بخش بعدی این آیین دکتر ایرج نبی‌پور، نویسنده کتاب «تاریخ پزشکی ایران» گفت: متاسفانه ما امروز داریم از دنیا و صفحات زیبای کتاب دل می‌کنیم و به سمت فضای فریبنده مجازی متمایل می‌شویم و چیزهایی که در این فضا می‌خوانیم در ما ماندگار نیست و زود پاک می‌شود. بنابراین اگر می‌خواهیم چیزی در وجود ماندگار و اثرگذار شود، بایستی کتاب بخوانیم و آن را لمس و با آن زندگی کنیم.
وی ادامه داد: هیچ‌چیزی این قدرت را ندارد که جای کتاب را بگیرد. در ژاپن که پرچمدار فضای مجازی است، شما می‌بینید که مردم ژاپن برای خرید کتاب شبانه صف می‌کشند که این اهمیت کتاب را در این جامعه توسعه‌یافته به نمایش می‌گذارد و ما هم امیدواریم که این رفتار کتابخوانی و تحسین‌شده در کشور ما باب شود و این یادگیری از دوران کودکی در کودکان ما نهادینه شود؛ ما با آشنایی با جهان کتاب می‌توانیم زندگی در چند جهان را تجربه کنیم.
نبی‌پور افزود: خوشبختانه امروز سیر نوشتن کتاب در جنوب کشور و استان بوشهر صعودی است و امروز از کرانه کتاب به مرکز و درون کشور می‌رود و مثل قبل نیست که از درون، کتاب به کرانه کشور می‌آمد.
وی در پایان به مولفه‌های مهم کتاب‌های منتشرشده نویسندگان بوشهری در سال‌های اخیر اشاره و تصریح کرد: اول اینکه این کتاب‌ها مبتنی بر پژوهش هستند. دو، سیمای بینارشته‌ای دارند. سوم، این کتاب‌ها به همت نویسندگان جوان به رشته تحریر درآمده‌اند که این بلوغ نشر را در استان بوشهر به رخ می‌کشد و چهارم این کتاب‌ها ویژگی مرجعیت پیدا کرده‌اند؛ یعنی از آن‌ها به‌عنوان کتاب مرجع در کشور استفاده می‌شود.
بشیر علوی، نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبی نیز در بخش بعدی این آیین به نمایندگی از سیدکوچک‌هاشمی‌زاده، پژوهشگر، زبان‌شناس و نویسنده خورموجی در خصوص کتاب «بنیادهای دستوری دشتی» به ایراد سخن پرداخت و گفت: این اثر نمونه کاملی از کتاب در حوزه گویش‌شناسی استان به‌ویژه شهرهای دشتی، دیر، بردستان و تنگستان به‌شمار می‌رود که در سال ۹۷ منتشر شده است. اثری که به صورت دقیق و عالمانه به شناسایی واژه‌های بومی و لهجه و گویش دشتی پرداخته است.
وی تصریح کرد: سیدکوچک‌هاشمی‌زاده نامی بزرگ در عرصه پژوهش و زبان‌شناسی استان بوشهر است که با تالیف فرهنگ واژگان دشتی با ریشه‌یابی و بازشناسی واکه‌ها، پسوندها، فعل‌های مستعمل در گویش دشتی و بیان معادل آن‌ها در زبان فارسی و در گویش‌های دیگر، این گویش را به خوبی بازشناسی کرده است.
علوی بیان کرد: در کتاب واژگان دشتی ما با دهخدای استان بوشهر روبه‌رو هستیم که برای نگارش آن نیاز به گروهی از واژه‌شناسان بود اما‌هاشمی‌زاده به تنهایی این اثر را خلق کرد تا نیاز پژوهشگران حوزه گویش‌شناسی استان بوشهر را برطرف کند. به جرات می‌گویم که این کتاب یکی از جامع‌ترین منابع گویش‌شناسی کشور است که با اشراف به گویش‌های استان بوشهر و بر پایه دانش نوشته شده است.
نویسنده «نیم قرن شعر فارسی» در بخش دیگری از گفته‌هایش به اثر خود با عنوان «دو منظومۀ نویافته (سال‌های سیاه و شکوفه‌های حمیدی شیرازی)» اشاره کرد و گفت: این کتاب یا از سوی ساواک در دوره خودش جمع‌آوری شده یا در اثر کم‌توجهی ناشر یا شاعر نایاب شد تا جایی که زمانی که خواستم این اثر را مورد بررسی قرار دهم هیچ نسخه‌ای از آن را پیدا نکردم تا به راهنمایی پیرمردی در روستای برداسکن مشهد توانستم میکروفیلم آن را از کتابخانه مجلس پیدا و کپی کنم.
وی در پایان یادآور شد: شعرهای این کتاب از این نظر مهم است که حمیدی‌شیرازی بر هر شعر یک شرح تاریخی نوشته است که به آن هویت می‌بخشد و در این اثر اوج خفقانی که در آن دوره حاکم بود به زبان شعر به تصویر کشیده است.
در بخش بعدی این آیین جهانشیر یاراحمدی، نویسنده و پژوهشگر هم‌استانی در حوزه تئاتر گفت: کسب جایزه در رویدادهای این‌چنینی قطعا شعف‌برانگیز است اما به توصیه یکی از استادانم، این شادی نباید بیشتر از نیم ساعت تو را به خودش درگیر کند تا از هدفت عقب بیفتی؛ اما وقتی باخبر شدم که کتاب زنده‌یاد علی غلامی در این جایزه حائز رتبه شده است. بسیار خرسند شدم و این شادی همچنان ادامه دارد؛ چراکه او هنرمندی بود که برای هنر استان خیلی زحمت کشید؛ او در دهه ۷۰ و ۸۰ برای تئاتر بوشهر تلاش بسیاری کرد و امروز شاگردان وی در محدوده دیلم و کنگان به هنرمندان بزرگ و موفقی تبدیل شده‌اند ولی حیف که این افتخار پس از مرگ استاد غلامی حاصل شد. روحش شاد.
معاون فرهنگی و مطبوعاتی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر هم گفت: در این دوره، درمجموع ۱۴۰ عنوان مورد ارزیابی قرارگرفت که پس از داوری مرحله اول ۱۶ عنوان کتاب به مرحله دوم راه یافت که از میان آثار یادشده، پس از ارزیابی دقیق و علمی هر اثراز سوی حداقل دو نفر از داوران، سه عنوان کتاب، «برگزیده» و ۱۰ عنوان کتاب «شایسته تقدیر» شناخته شد.
آنیتا مظفری در خصوص چگونگی داوری این جایزه توضیح داد: بر اساس آیین‌نامه جایزه کتاب سال استانی، داوری در چند مرحله انجام می‌شود: ابتدا تمام کتاب‌ها از سوی گروه داوران مربوطه مورد ارزیابی قرارمی‌گیرند و آثاری که حداقل یک رای مثبت را احراز کنند، به مرحله دوم داوری راه می‌یابند. سپس کتاب‌های راه‌یافته به مرحله دوم از سوی دو داور ارزیابی می‌شوند و نتایج ارزیابی در فرم‌های ویژه‌ای که بدین منظور طراحی شده است، درج می‌شود. کتاب‌هایی که از ۱۰۰ امتیاز حداقل ۷۰ امتیاز کسب کنند، به مرحله نهایی راه می‌یابند. در مرحله نهایی در نشست مشترک داوران اصلی، آثار راه‌یافته به این مرحله، مورد بررسی و ملاحظه نهایی قرار می‌گیرند. چنانچه امتیاز اثر، ۸۰ و بیش از ۸۰ باشد، به‌عنوان برگزیده و در غیر این صورت به‌عنوان شایسته تقدیر به هیئت علمی جایزۀ کتاب سال استانی معرفی خواهد شد. در هیئت علمی نیز پس از بررسی آثار منتخب و داوری‌ها، آثار منتخب تائیدشده از سوی اعضای این هیئت، اعلام می‌شود.
وی همچنین به معیارهای داوری آثار در این رویداد اشاره و تصریح کرد: بدیع‌بودن موضوع کتاب، رعایت استانداردها در ساختار، فصل‌بندی، نگارش، دستور زبان و گزینش واژگان، رعایت استانداردها در ذکر منابع و مآخذ، بالابودن عیار علمی محتوای کتاب، بهره‌مندی از قدرت تحلیل و استنتاج منطقی، پاکیزگی و آراستگی کتاب از حیث حروف‌چینی، صفحه‌آرایی و چاپ و رعایت استانداردهای تصحیح و ترجمه درخصوص آثار ترجمه‌شده و تصحیح‌شده معیارهایی بودند که آثار بر اساس آن داوری و بررسی شدند.
مظفری در پایان یادآور شد: در دومین جایزه کتاب سال استانی بوشهر آثار در موضوعات ده‌گانه رده‌بندی دیویی و نیز گروه کودک و نوجوان ارزیابی و داوری شد.
برگزیدگان دومین جایزه کتاب سال بوشهر بر اساس رای هیئت داوران به تفکیک بخش‌های این رویداد این شرح معرفی شد:
علوم کاربردی
علوم پزشکی: دو اثر زیر به‌صورت مشترک انتخاب شدند:
ـ تاریخ پزشکی ایران: درسنامه‌ای برای دانشجویان پزشکی، تألیف ایرج نبی‌پور، بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر، ۱۳۹۹.
ـ فلسفۀ پزشکی آینده، تألیف ایرج نبی‌پور، بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر، ۱۳۹۹.
تاریخ و جغرافیا
تاریخ/ استان‌شناسی:
ـ بوشهر، شهر، جامعه و تجارت ۱۹۴۷ـ۱۷۹۷، تألیف ویلم فلور، ترجمۀ اسماعیل نبی‌پور، بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر، ۱۳۹۸.
آثار شایسته تقدیر
زبان
گویش‌های محلی/ استان‌شناسی
ـ بنیادهای دستور گویش دشتی [براساس و روش دستور زبان گویش بیرجند تألیف استاد دکتر جمال رضایی]، پژوهش و تألیف سیدکوچک‌هاشمی‌زاده، تهران: علم و دانش، ۱۳۹۸.
علوم کاربردی
علوم پزشکی: دو اثر زیر به صورت مشترک انتخاب شدند:
ـ فناوری‌های همگرا و آینده‌داروسازی، تالیف حسین رستگار و ایرج نبی‌پور، بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر، ۱۳۹۹.
ـ پزشکی ژرف: چگونه هوش مصنوعی می‌تواند مراقبت‌های سلامت را دوباره انسانی سازد، تألیف اریک توپال، ترجمۀ ایرج نبی‌پور، بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر، ۱۳۹۸.
هنر
هنرهای نمایشی
تألیف: مجموعه مقالات درآمدی بر تئاتر مقاومت: پیرامون تئاتر جنگ و مقاومت فرهنگی در جهان، تألیف جهانشیر یاراحمدی و مهدی نصیری، تهران: عنوان، ۱۳۹۹.
ترجمه: خلق اثر و کپی‌رایت: ملزومات حقوقی برای فیلمنامه‌نویسان و هنرمندان خلاق، تألیف جان ال. گایگر و هوارد سوبر، ترجمۀ زهرا حاجب، بوشهر: حله، ۱۳۹۹.
معماری و شهرسازی/ استان‌شناسی
ـ گذری در پیچ‌وخم بافت تاریخی بوشهر، تألیف ندا مظفری، دشتستان:هامون نو، ۱۳۹۹.
موسیقی/ استان‌شناسی
ـ بابا الهوا: موسیقی و مردم‌شناسی بومیان کیش، تألیف محسن شریفیان، تهران: نگاه، ۱۳۹۹.
ادبیات
شعر معاصر: عشق و بهار دشتی، سروده سیداسماعیل بهزادی، بوشهر: پاتیزه، ۱۳۹۶.
متون قدیم: دو منظومه نویافته (سال‌های سیاه و شکوفه‌های حمیدی شیرازی)، پژوهش و تصحیح بشیر علوی، تهران: آرون، ۱۳۹۹.
کودک و نوجوان
نمایشنامه: دوربین گلی، نوشتۀ علی غلامی، بوشهر: دریانورد، ۱۳۹۸.
یادآوری می‌شود، اجرای گروه موسیقی ایرانی به سرپرستی روزبه حق‌‌پرست از دیگر برنامه‌هایی بود که در این آیین اجرا شد.
خرید نسخه الکترونیک کتاب گذری در پیچ و خم بافت تاریخی بوشهر در فیدیبو (لینک)