گروه‌های خاص و زیست تفاوت
سرمقاله ویژه نامه گروه های خاص در یازدهمین شماره فصلنامه نامه هامون – تابستان ۱۴۰۰
ایرن واعظ‌زاده
عضو شورای سردبیری
همواره سعی دارم از شعارگرایی دوری گزینم اما لازم به ذکر و تاکید بر این اصل می دانم که توان‌یاب یا هر اقلیت دیگر، پیش از پیوستن و الحاق به سلکی خاص، یک بشر است با تمام حقوق طبیعی و انسانی‌اش. دوازدهم آذر ماه را روز جهانی توان‌یابان نامگذاری کرده اند. شاید تبریک گفتن به مناسبت چنین روزی برای بسیاری افراد مضحک و چه بسا مایه ی رنجش و ناراحتی باشد.
باید توجه داشت شمار افراد توان یاب روز به روز در حال گسترش است و این تنها یک مناسبت برای شعارهای عاری از عمل و نطق های همدلانه ی بی اساس نیست. به گمان من، ما به علت نقص جسمی مان به یکدیگر تبریک نمی گوییم؛ بلکه به عنوان قشری از جامعه که حقوق فردی و اجتماعی شان مبرا از سایر افراد نیست، این روز را فرصتی برای درک، پذیرش و اعمال مسئولیت ها و تعهدات در قبال یکدیگر و همچنین زیستن در جامعه ای یک رنگ و همدل قلمداد می نماییم؛ لذا من به عنوان یک کم بینا، تبریک گفتن در چنین روزی را نه تنها ناخوشایند نمی دانم، بلکه آن را مبنایی برای درک و پذیرش حضور دیگری و از میان برداشتن مفهوم اقلیت می پندارم. پس، این روز بر تمامی توان یابان مبارک!
***
در حدود ده سال است از تولد هامون می گذرد. این مجموعه از بدو تولد تا کنون همواره کوشیده تا با اصل قرار دادن گفتمان سازی برای اقلیت های مدنی -بالاخص توان یابان- و پرهیز از شعارها و کلیشه های معمول، راهی برای گفتمان اقلیت ها در جامعه بگشاید و تریبونی باشد برای رساتر شدن فریادهای خاموش دیگری.
پرداختن به مقوله ی توان یابان در مطبوعات محلی استان بوشهر، اغلب به عنوان موضوعی فرعی مطرح بوده و تنها گاهی به شکلی نامنسجم و پراکنده در برخی نشریات از این قشر سخن رانده شده است.
با توجه به اینکه گفتمان اقلیت ها، گفتمان غالب جامعه مدنی می باشد؛ لذا مطبوعات نیز از فضاهایی هستند که می بایست در آن به این اقشار پرداخته شود و مفاهیم تازه ای را در جامعه به جریان اندازد.
با وقوف به شرایط نامساعد کنونی و در این آشفته بازار گرانی کاغذ، بی تردید دغدغه و تمرکز افراد جامعه بیش از آنکه به گروه های اقلیت و حواشی مربوط به آن باشد، معطوف به چگونگی گذراندن و رد شدن از این روزهای سخت است. اما آنچه ما را بر آن داشته تا در این بحبوحه به تدوین و انتشار این کتاب روی آوریم، ابتدا غافل نشدن از گروه های خاموشی است که خود سختی های چندبرابری را در زیست روزمره متحمل شده و سپس ریشه و علل وجود برخی از این گروه ها می باشد که اغلب نیز محصول همین مسیر ناهموار جامعه هستند.
هدف دیگری که سبب شده تا این ویژه نامه از تنور چاپ خارج گردد، شناساندن انواع مختلف معلولیت ها به مخاطب است؛ جرا که تا پیش از این معلولیت در عرصه ی مطبوعات صرفا به ناهنجاری های جسمی و نقص عضو محدود گردیده و انواع دیگر معلولیت آشکارا نادیده انگاشته شده است.
بی گمان مجال آن نیست تا تمامی معلولیت ها و ابعاد گوناگون آنها را مورد بررسی قرار داد؛ به علاوه، پرداختن به برخی موارد در این حوزه نیز از دسترس و حیطه ی اختیارات ما خارج می باشد.
***
شایان ذکر است مطالب پیش رو طی چند سال اخیر و تا به اکنون نگاشته شده و برخی از گزارشات موجود مععلق به گذشته بوده و اینک ممکن است در پاره ای موارد تغییراتی صورت گرفته باشد.