حرفه‌ای به‌نام “بلاگری”
در گفتگو با اسماعیل حسام مقدم و حمیده دهقانی
گزارشگر: زینب محمدی
به گزارش وبسایت هامون ایران؛ تارنمای بازگشت به جامعه مدنی- بلاگری شغلی است که در میان اکثر مردم جهان سرایت پیدا کرده و منبع درآمدی برای تعداد کثیری از افراد است که با کسب این درآمد زندگی میکنند اما هنگامی می‌توان شخصی را بلاگر واقعی خطاب کرد که محتواهای وی در خصوص هر موضوعی که با بقیه به اشتراک می‌گذارد، کاملا حقیقی باشند و محتواهایی دروغین در قالب حقیقت به اشتراک نگذارد.
اسماعیل حسام مقدم، دبیر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات استان بوشهر در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص بلاگری عنوان کرد: ریشه‌ی بلاگرها به تجربه وبلاگستان برمی‌گردد به هرحال هویت مجازی داشتن به خصوص از اوایل دهه‌ی ۱۳۸۰ به بعد عمومی‌تر شد و با به وجود آمدن یاهومسنجر و ایمیل‌ها، شخصیت‌ها و هویت‌های مجازی شکل گرفتند.
وی ادامه داد: در اواسط دهه‌ی ۱۳۸۰ با تجربه وبلاگستان مواجه می شویم و حضور بی‌واسطه‌ی کنشگران مجازی در وبلاگستان فارسی، و حجم خیلی گسترده‌ای از هویت‌ها و شخصیت‌های مجازی در وبلاگستان فارسی شکل گرفتند که در آن به طور بی‌واسطه ای از تجربیات زیسته‌ی خود در زندگی می‌نوشتند و تصاویری ارسال می‌کردند.
اسماعیل حسام مقدم افزود: همینطور که به جلوتر رفتیم فعالیت در فیس‌بوک و توییتر بالا گرفت که می‌بینیم از حجم کلمات و واژه‌ها کمتر شد و بیشتر به سمت ایماژها و تولید تصاویر حرکت کرد.
حسام مقدم در ادامه بیان کرد: در نهایت نیز به طور جدی در اینستاگرام و شبکه‌های مجازی واتساپ، تلگرام و… با امر تصویرین، خیالین و ایماژی مواجه هستیم که به خصوص در اینستاگرام به طور خیلی گسترده‌ای با تصویر روبه‌رو می شویم.
وی در ادامه تصریح کرد: همینطور که جلوتر آمدیم این هویت و تشخص مجازی به صورت تصویرین را در NFTها و در فضای کریپتو نیز ببینیم که اساسا یک انقلاب خیلی بزرگ در این جریان تصویری و خیالی کردن شخصیت‌ها و هویت‌ها به وجود آورد.
ویژگی‌های یک بلاگر
اسماعیل حسام مقدم صاحب امتیاز، مدیرمسئول نشریات و انتشارات هامون عنوان کرد: فعالیت و کنشگری در فضای مجازی، اینستاگرام، NFTها و فضاهایی که تصویری هستند و به شکلی کسب و کار مجازی نیز قلمداد می‌شوند نیازمند یک ذهن و تفکر ایماژی، خیالی و تصویری است.
وی در ادامه تشریح کرد: یعنی به لحاظ تجسمی، طراحی، دیزاین کردن، فیلم و اکتوری سینمایی و هم اینکه روایت‌ها و نریشن ها در کار، اینکه چگونه باید روایت‌ها در کنار این تصاویر قرار بگیرد، یک کار حرفه‌ای و یک کاری است که خیلی زیاد به هنر سینما، هنرهای تجسمی، عکاسی و این دست از هنرها و ظرایف هنری مرتبط می‌شود.
او در ادامه خاطرنشان کرد: خیلی مهم است کسی که وارد این جریان می‌شود بتواند این ظرفیت‌های هنری، تجسمی، سینمایی، عکاسی و همچنین روایت‌گری را داشته باشد و بتواند همه‌ی اینها را گرد هم بیاورد، تدوین کند و کار را منتشر کند. این نکات، نکات فنی، تخصصی و حرفه‌ای کار است که باید به آنها توجه شود و آموزش دیدن در این حوزه‌ها بسیار مهم است.
حسام مقدم تصریح کرد: افرادی که می‌خواهند بلاگر شوند باید حداقلی از دانش و بینش این رشته‌های هنری را کسب کنند و دوره‌هایی را بگذرانند که بتوانند خلاقانه‌تر مباحث و کارهای خود را عرضه کنند.
ارتباط تکنولوژی و بلاگری
دبیر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات استان بوشهر با بیان اینکه هر شخصی که به این حوزه ورود میکند باید امر تکنولوژی یا فناوری نسل پنجم را نیز درک کند، اظهار کرد: اینترنت اشیاء، اینترنت نسل پنجم، هوش مصنوعی و سامانه‌های هوشمند موبایل، همه‌ی اینها ما را با جهان فناوری و تکنولوژیکی مواجه کرده که به نوعی بسیار پیچیده و هوشمند است.
وی افزود: به هرحال جهانی در کنار جهان واقعی خلق شده و شخصی که بخواهد در این فضا حضور پیدا کند باید به زیربناها و ساختارهای این جهان هوشمند و پیچیده نیز تسلط داشته باشد.
حسام مقدم در ادامه تصریح کرد: شخص بلاگر باید این ظرفیت را نیز درک کند که این فضا نیازمند یادگیری برخی از تکنیک‌های فناورانه و هوشمند است چه به صورت موبایل‌های هوشمند چه سیستم عامل‌های هوشمند که این نکته هم در کنار نکته‌ی قبل بسیار مهم است که فرد در این دو حوزه تسلط داشته باشه و بتواند خلاقیت خود را در این زمینه، بستر و کانتکست به مخاطبین پیاده و عرضه کند.
مشکلات بلاگری
اسماعیل حسام مقدم در این باره گفت: فیلتر شدن‌ها و طرح‌هایی همچون طرح صیانت از فضای مجازی و مواردی از این دست مطمئنا مشکلات و تهدیداتی است که در آینده بلاگرها و این شکل از فعالیت‌ها را قطعا با مشکل رو به رو میکند و قطعا این محدودیت‌ها تاثیر خیلی جدی می‌گذارد بر فرایند کارها در اینکه بخواهد به نتیجه برسد، سود دهی داشته باشد و کسب و کار بتواند خود را بازیابی و عرضه کند.
او اضافه کرد: به احتمال زیاد این تاثیر و مشکل، مشکلی جدی خواهد بود که باید نسبت به آن از همین الان هشیار بود و رایزنی‌هایی با نمایندگان مجلس و نمایندگان مردم داشت که این فضای کسب و کاری که در طول سالیان اخیر به دلیل گستردگی بیکاری، نبود شغل، تورم و گرانی‌های زندگی در کشورمان ایران با آن مواجه هستیم و تعداد قابل توجهی از جوانان و افراد در این جامعه از همین طریق در حال کسب درآمد هستند، باید به نوعی این موارد مدنظر قرار بگیرند و به آنها توجه شود و به نتیجه‌ای برسد که مشکل جدیدی را ایجاد نکند.
جنبه‌های مثبت بلاگری
اسماعیل حسام مقدم بیان کرد: با شکل گیری تخصصی و حرفه‌ای اینستاگرام می‌بینیم افرادی هستند که به طور تخصصی، حرفه‌ای و تمام وقت در اینستاگرام حضور دارند و تولید متن میکنند و اینجا متن تولید شده، متن تصویری و ایماژی است و حجم زیادی از متون تصویری تولید و مصرف می‌شود. یعنی به وسیله‌ی کاربران اینستاگرام مصرف می‌شود.
وی ادامه داد: گاهی مصرف به این صورت است که فقط مشاهده می‌شود و گاهی هم این تصاویر کاربر اینستاگرام را ترغیب میکند تا آن چیزی را که در تصاویر تبلیغ می‌شود را خریداری کند و پولی بابتش بدهد.
او اضافه کرد: باتوجه به فضاهای سیاسی که در اطراف ایران است به دلیل تحریم‌ها و به خاطر عدم کارآمدی دولت‌ها در ایجاد شغل یکی از مسیرهای کسب درآمد برای افراد است که بتوانند علاوه بر اینکه یک تشخص و هویت مجازی و تصویری برای خود ایجاد میکنند همچنین بتوانند کسب درآمد کنند و بتوانند معیشت خود را تداوم دهند و ممر درآمدی برای خود ایجاد کنند.
حسام مقدم افزود: یکی از نکات مثبت این فعالیت‌ها افزایش و ارتقا خلاقیت و آفرینندگی و آفرینش هنری و ارتباط آن با زندگی روزمره و کسب و کار است که بالتبع زندگی و آن فعالیت‌ها را جذاب و زیبا میکند. یعنی آفرینش و زیبایی هر دو توامان با هم همراه با یک امر تکنولوژیک و فناورانه به پیش می‌رود و به نتیجه می‌رسد.
وی در ادامه گفت: از دیگر نکات مثبت این هست که امر تکنولوژی این ظرفیت را دارد که بتواند یک اثر را همگانی و عمومی کند و در سطح جامعه گسترش بدهد و بالتبع این نکته هم نکته‌ی حائز اهمیتی است که می‌تواند از این شبکه‌های اجتماعی ارتباطات اجتماعی گسترده و چندوجهی شکل بگیرد و بتواند در شکل دادن به یک جامعه‌ی خلاق، پویا و ارتباطی، که افراد و گروه‌ها با هم پیوند دارند خیلی کمک کند.
جنبه‌های منفی بلاگری
اسماعیل حسام مقدم بیان کرد: از نکته‌های منفی این قضیه می‌شود به رشد نارسیسیسم یا خودشیفتگی فردی اشاره کرد. حال با توجه به رویکردهای روان‌کاوانه اگر بخواهیم تحلیل بکنیم وقتی که فرد در آن فضای خیالی و تصویری و توهمی خود بیش از اندازه سیر میکند، دچار خودشیفتگی و فردگرایی مفرط می شود که این یکی از خطرها، ضعف‌ها و آسیب‌هایی است که در این جریان، فرد می‌تواند دچارش شود.
او اضافه کرد: با توجه به اینکه همه چیز در حال شکل گرفتن به صورت تصاویر است و این تصاویر لحظه به لحظه بازتولید می‌شوند و آن فرد تصویر خودش را در تمام روایت‌ها و در تمام آثاری که خلق میکند و یا هر چیز دیگری که در حال خلق کردن آن است می‌بیند و چون تکرار می شود، در غالب اوقات هم این ارتباط اجتماعی کمتر می‌شود و فرد صرفا در حال تولید محتوا قرار می‌گیرد و عملا فیدبک و بازخورد اجتماعی هم کمتر داده می‌شود.
وی در ادامه تاکید کرد: همه‌ی اینها باعث می‌شود که فرد دچار یک نزدیک بینی و همچنین یک خودشیفتگی، خود-برتربینی شود که این خود به نوعی می‌تواند یک خطر بالقوه باشد در این فضا که باید نسبت به آن متذکر بود، توجه عمیق داشت و آموزش‌هایی دید که فرد مراقبه کند از اینکه در دام این توهم‌های شخصی بیفتد و دچار این نقاط ضعف و تهدیدهای درونی نشود.
حمیده دهقانی مدرس سابق دانشگاه در این مورد عنوان کرد: کسانی که نوپا هستند و تجربه و سواد رسانه‌ای ندارند، گاهی اوقات اطلاعات خیلی غلط، تجویزهای بسیار ناشیانه، کپی پیست‌های که از روی دست یکدیگر میکنند و اینکه به هرحال کسانی را وارد زندگی خصوصی خود میکنند در بعضی موارد سطح کار را پایین آورده است.
ایجاد شغل مجازی
حمیده دهقانی با بیان اینکه بلاگری توانسته افرادی را شاغل کند که اندر دنیای واقعی و حقیقی به هیچ وجه امکان اشتغالشان وجود نداشته است، بیان کرد: این که حالا بلاگری چگونه شغلی است، چه ما بخواهیم و چه نخواهیم این اتفاق افتاده است و در ظاهر امر هم به خصوص برای جامعه‌ی ما که مشکل بیکاری داشتیم، طیف زیادی از مردم را پوشش داده است.
وی ادامه داد: بلاگری الان یک مفهوم است که در ابعاد مختلف بسیار گسترده شده است. بلاگرهایی که امروزه در زمینه‌های متفاوت اعم از بلاگری غذا، لباس و… در دنیا فعالیت میکنند. بنابراین از این جهت که توانسته یک زمینه‌ی اشتغالی را فراهم کند بسیار گزینه‌ی خوبی بوده و به نظر اتفاق خوبی افتاده است.
قدرت بلاگرها
حمیده دهقانی خاطر نشان کرد: اخیرا پژوهش‌هایی هم راجب بلاگری انجام گرفته و برای مثال من دیدم یک پژوهشی انجام گرفته که تاثیر بلاگرهای غذا را در مصرف و استفاده‌ی مردم از رستوران‌ها رو نشان داده است. یعنی اینکه بلاگرهای غذا چقدر توانسته‌اند مردم را در استفاده از غذای چه رستوران‌هایی متقاعد کنند.
این دبیر جامعه شناسی اضافه کرد: مطالعه و تحقیق علمی انجام گرفت و نتیجه‌ی تحقیق نشان داد هرچقدر که بلاگرها اعتماد بیشتری را به خود جذب کنند، پیشنهادشان مفیدتر بوده و توانسته‌اند جذابیت بیشتری را برای آن رستوران ایجاد کنند و همچنین بیشترین تاثیر را داشته‌اند.
وی در ادامه تاکید کرد: همه‌ی این موارد نشان از این دارد که بلاگرها برای اینکه قدرت بیشتری داشته باشند باید بتوانند اعتماد افراد را به خود جلب کرده و افراد بیشتری را متوجه خود کنند.
فیلترهای ورود به بلاگری
دهقانی در خصوص دلیل پدید آمدن بلاگری تصریح کرد: فکر میکنم مساله از اینجا شروع می‌شود که مثلا ما در فضای حقیقی و واقعی وقتی که می‌خواهیم یک جایی وارد کار شویم، یک سری آیتم‌ها و فیلترهایی را بایستی بگذرانیم از مدرک و مصاحبه و… تا بتوانیم به آن شغل دست پیدا کنیم.
وی افزود: اما در این به اصطلاح بلاگری در فضای مجازی، آن آیتم‌ها و فیلترها نیست یعنی آن فیلترهای رسمی که در دنیای واقعی وجود دارد، برای بلاگری وجود ندارد که فرد بخواهد از آنها عبور کند تا به شغل دست پیدا کند.
او در ادامه گفت: اما یک فیلتر خیلی مهم برای بلاگری وجود دارد که آن هم توجه کردن است. قدرت بلاگرها وابسته به تعداد فالوورهای آنها است، به همین خاطر تمام تلاش خود را میکنند تا بتوانند مردم را به خود جذب کرده و تعداد فالوورهایشان را زیاد کنند.
حریم خصوصی و ایجاد مشکل برای نوجوانان
حمیده دهقانی عنوان کرد: بلاگر ارتباط مستقیم پیدا میکند با سواد رسانه‌ای و از آنجا که سواد رسانه‌ای با سواد آکادمیک فرق دارد و حتی کسانی هستند که تحصیلات دانشگاهی دارند ولی سواد رسانه‌ای ندارند، بنابراین افراد گاهی به دلیل ضعفی که در سواد رسانه‌ای دارند و گاهی نیز به دلیل ضعف تجربه برای به دست آوردن قدرت و توجه از جانب مردم، دچار اشتباه شده و راه اشتباهی را انتخاب میکنند.
او اضافه کرد: یکی از راه‌های اشتباهی که اشاره کردم این است که بلاگرها، دیگران را به شدت وارد زندگی و حریم خصوصی خود میکنند برای جذب مخاطب و برای مثال، عدم کنترل زمان و جاذبه‌های بلاگری توانایی این را دارد که دانش‌آموزان بلاگر را از هدف اصلی‌شان یعنی مدرسه، درس و… دور کند و از این جهت می‌تواند برای نوجوانان مشکل‌ساز باشد.