کتاب « چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت » اثر دکتر علمداری، توسط نظر توسعه بارها به چاپ رسیده و یکی از آثار مهم و برجسته درباره ی ریشه یابی علل عقب ماندگی تاریخی ایران است. نویسنده ی آن، علت اصلی عقب ماندگی را در عدم رشد سرمایه داری در ایران می داند و آن را نیز در سراسر کتاب، ریشه یابی کرده است. کتاب پرسش های اساسی و تاریخی را مطرح و به آن پاسخ می دهد. تعریف توسعه، چرا تمدن یونان و روم باستان پیش افتاد، علت رشد فلسفه عقلی در یونان، علت عدم پیدایش فلسفه در ایران، دلایل سقوط روم باستان، پیدایش فئودالیسم و ارتباط آن با تولد سرمایه داری، وضعیت زمین داری در ایران پیش از اسلام و پس از آن، این که چرا فئودالیسم در ایران رشد نکرد، آیا توسعه ی غرب ناشی از تمدن شرق است؟ چرا اعراب به ایران دست یافتند، چه گونه اسلام در ایران نهادینه شد؟ اثر حمله ی اعراب و مغول، نقش استعمار در عقب ماندگی ایران رابطه ی رشد علوم و توسعه جامعه و در فصل رابطه رشد علوم و توسعه ی جامعه به نقد ِ نظریه ی دکتر صادق زیباکلام می پردازد. زیبا کلام در کتاب “ما چه گونه ما شدیم”، خاموشی ی چراغ علم در ایران را به عنوان یکی از عوامل بنیادی عقب ماندگی در ایران می داند. دکتر علمداری در این فضل، این نظر دکتر زیباکلام را به طور جدی مورد مداقه و نقد جدی قرار می دهد. دکتر علمداری در پیش گفتار چاپ اول کتاب «چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت» نوشته است: «کتاب حاضر به دو بخش و سیزده فصل تقسیم می شود. مطالب فصل ها به گونه یی تنظیم شده اند که هر یک از آنها به تنهایی نیز قابل فهم باشند. شک نیست که در عین حال این فصل ها مجموعه یی به هم مرتبط اند که پیام این نوشته با خواندن کلیت آن روشن می شود. این نوشته با دیدگاه انتقادی یا روش انتقادی نوشته شده است. از دیدگاه نگارنده انتقاد نخستین گام در راه سازندگی است.»
نویسنده ی کتاب در پیشگفتاری که بر چاپ سوم آن نوشته است، می گوید: «آنچه مرا وداشت تا عمیق تر نسبت به پدیده های عقب ماندگی ایران فکر کنم، نه خود ِ ایران بلکه پیشرفت بی سابقه ی تمدن معاصر غرب بود که از قرن شانزدهم آغاز شد. پیش از آن ایران به طور خاص و شرق به طور عام از غرب عقب مانده تر نبود.»