ریزش فاضلاب در خلیج فارس و آلودگی محیط زیست
سعید نوذری
نویسنده و فعال محیط زیست
آلودگی اقیانوس یا آلودگی دریایی طبیعتا تاثیر مستقیم بر روی زندگی انسان و جانداران دیگر دارد . و چنین آلودگی به عوامل متعددی مانند: ریختن زباله در دریا ، نشت نفت توسط نفتکش ها و بویژه تخلیه پساب و فاضلاب های خانگی که عمدتا ماکرو پلاستیک ها را وارد دریا کرده و معضلات متعددی را به دنبال خواهد داشت مرتبط است . با ارتقای صنعت بسیاری از رودها و حتی دریاها محل تجمع بسیاری از مواد آلوده و حتی فاضلاب ها و باعث نگرانی بیشتر بشر دغدغه مند و دلسوز شد . اوایل که هنوز آگاهی کامل برای این رخداد تلخ حاصل نشده بود ، آب آشامیدنی بسیاری اماکن ، از جمله شهرها، به وسیله رودهایی که مردم ، مواد اضافه و آلوده و همچنین فاضلاب خود را در آن میریختند ، تامین میشد . نتیجه این عمل موجب ؛ شیوع بیماری هایی مانند : وبا ، بیماری های پوستی و انگلی ، تیفویید و … بود . وقتی از آلودگی آب حرف می زنیم منظور ما دقیقا آلودگی شیمیایی یا میکروبی و آلودگی با مواد اضافه آب دریاچه ها ، رودخانه ، اقیانوس و آب های زیر زمینی است که انسان امروز را در گیر نموده و ریشه ی بسیاری از نگرانی ها و مشکلات ریشه ای است که خواسته یا ناخواسته جوامع با آن دست به گریبانند. آب زیستی ، یا «تولید بایوواتر» یک فن آوری زیستی جهت حذف آلودگی های آب است ؛ هر چند این راهکار که معایبی هم دارد صورت مسئله را حتی نمی تواند پاک کند و مشکل و معضل اصلی در جای خود پا برجاست ولی می تواند به عنوان یک راهکار مورد توجه و بررسی قرار گیرد. این فن آوری برای مقابله با آلودگی های میکروبی و شیمیایی در جهان به عنوان راه حل رفع آلودگی آب مورد توجه قرار گرفته است . نکته ای که حائز اهمیت است به هنگامی بر می گردد که آلودگی ها بطور مستقیم یا غیر مستقیم بدون تصفیه از مواد ترکیبی مضر ، در آب ها تخلیه می شوند ، و این حرکت باعث آلودگی میزان بیشتری از آب ها می شود . اغلب آب هایی که بدون مدیریت رها می شوند دچار مقاومت آنتی بیوتیکی باکتریایی ( بدلیل استقاده بیش از حد و غیر منطقی از آنتی بیوتیک ها ) هستند . قابل ذکر است که در چنین ایستگاه هایی مخازن دارای باکتری های مقاوم هستند و میزان باکتری های رها شده در محیط ، بسیار زیاد و همچنین خطرناک است ، و این مسئله نیز موضوعی بسیار نگران کننده است که نقش تعیین کننده و مهم تصفیه خانه های فاضلاب را مورد توجه ویژه قرار می دهد. از سویی دیگر استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده جهت آبیاری ، یک راه حل عملی جهت غلبه بر کمبود آب است اما باید نباید از خطرات مرتبط با سلامت و مسائل زیست محیطی آن غافل شد. به عنوان مثل ممکن است این رویداد ، سبب افزایش سطوح مقاومت آنتی بیوتیکی (اِی آر) در خاک و آب شود . پساب های تصفیه خانه فاضلاب ، بدلیل فشار های انتخابی تولید شده توسط آنتی بیوتیک هایی که اغلب در آب تخلیه میشوند ، به عنوان مخازن زیست محیطی شناخته شده اند ، همچنین با افزایش فراوانی ژن مقاومت ، امکان انتقال افقی ژن افزایش می یابد . این بررسی بر ظهور مقاومت آنتی بیوتیکی در فاضلاب ، تصفیه فاضلاب ، چالش ها و همچنین تاثیر آن ها بر سلامت انسان متمرکز است . همچنین باید خاطر نشان کرد که فاضلاب ورودی به دریا در شهرهای جنوب با توجه به نبود شبکه فاضلاب در شهرهای جنوبی در سال های اخیر ، به عنوان معظل دفع ، برای ساکنین یکی از دغدغه های مهم بوده است. و این در حالی است که استفاده از چاه های جذبی همانند دیگر مناطق ایران جهت دفع فاضلاب ، امکان پذیر نیست . نفوذ آب دریا به خشکی از عوامل مهم بالا بودن سطح ایستابی در این مناطق است . در شهرهای ساحلی جنوب با توجه به افزایش روز افزون جمعیت در دهه های گذشته ، برخی از فاضلاب های خاکستری تولیدی به کانال دفع آب های سطحی ریخته شده ، و این فرایند از به هم پیوستن کانال ها ، و ورودی فاضلاب به دریا تشکیل میشود و شتاب می گیرد . در محل ورود فاضلاب به دریا ، با توجه به ترکیب فاضلاب با انواع آلودگی ها از جمله آلودگی های میکروبی میزان آلودگی افزایش میابد. متاسفانه استفاده تفریحی و ورزشی از آب دریا در این نقاط و همچنین شنا در اطراف مناطق ورود فاضلاب به دریا میتواند خطر انواع بیماری های پوستی و گوارشی را افزایش دهد که امروزه به نوعی در استان های جنوبی مانند بوشهر شاهد آن هستیم که علی رغم هشدار های متعدد اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر و شکایت های صورت گرفته مجموعه های مسوول هنوز اقدام در خور توجهی ننموده اند. هر چند یکی از راه های مقابله با این مشکل ، ایجاد شبکه فاضلاب در شهرهای ساحلی و همچنین انتقال فاضلاب به تصفیه خانه است اما مسئله ی اساسی این موضوع ؛ ساختار سنتی شبکه داخلی منازل است که امکان اتصال کامل فاضلاب تولیدی ساکنین را به شبکه فاضلاب نمیدهد . باید خاطرنشان کرد که در استان بوشهر حدود ۲۰ کانال خروجی دفع آب های سطحی که برخی به شناگاه ها راه دارند وجود دارد، و همچنین درشهر بوشهر تنها شناگاه های پاک ، پارک لیان و بندرگاه محسوب میشود . در این باره اداره کل حفاظت محیط زیست این استان تاکید دارد که ساکنین از شنا کردن در شناگاه های آلوده بپرهیزند زیرا احتمال ابتلا به انواع بیماری ها و آسیب ها را به همراه دارد . جهت رفع این مسئله اراده و همچنین هزینه کردن ساکنین شهرهای ساحلی در تمام نقاط دنیا که درگیر آلودگی و ریزش فاضلاب و مواد زاید در رودخانه، دریا ، و … هستند حایز اهمیت است . بدون تعارف و بدور از هر گونه حاشیه باید پذیرفت که به پیشرفت هایی در فن آوری های تصفیه فاضلاب در کشور و خصوصا استان بوشهر نیازمندیم که نه تنها مواد جامد ، مواد آلی و مواد مغذی را حذف میکنند بلکه میتوانند عنصر( اِی آر) و باکتری هارا نیز حذف کنند .
جنگل که رفت
هیزم شکن سرایدار شد
و بر دیوار مدرسه با زغال نوشت
حفظ محیط زیست ، حفظ زندگی‌ست
در حفظِ اصالت و سلامت محیط زیست کوشا باشیم