نامی برای همیشه؛ نگاهی به تاریخ خلیج فارس
صدیقه جمالی
کارشناسی ارشد ایرانشناسی
کتاب نامی برای همیشه؛ نگاهی به تاریخ خلیج فارس نوشته عبدالکریم مشایخی در انتشارات کانون اندیشه جوان در سال ۱۳۸۹به چاپ رسیده است. این کتاب مجموعا دارای ۱۹۶ صفحه و دوازده فصل میباشد. هدف اصلی نویسنده از نگارش این کتاب دفاعی است از نام “خلیج فارس” که سابقا در سال ۱۹۵۵م/۱۳۳۴ش توسط دیپلمات انگلیسی سرچارلز بلگریو در مقاله ای عرب زبان در بحرین به تعمد “خلیج عربی” نام گرفته بود. موضوع تغییر نام خلیج فارس به خلیج عربی مدت ها مسئله ای مناقشه برانگیز بین ایران و اعراب بوده است. در این کتاب نویسنده کوشیده است تا با کمک کتب جغرافیایی تاریخی از دوران باستان و دوران اسلامی و همینطور پژوهش های معاصر از صحت نام خلیج فارس دفاع کند.
بدین منظور این کتاب در فصل اول به بررسی نام خلیج فارس در منابع تاریخی و باستانی می پردازد و در نهایت یافته های خویش را که در تضاد با ادعای چارلز بلگریو مبنی بر عربی بودن خلیج فارس است شرح می دهد. نویسنده در کنار بررسی نام خلیج فارس جغرافیا و محدوده خلیج فارس را نیز به طور آشکار ترسیم می کند. در فصل دوم تاریخچه خلیج فارس در دوران باستان (سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان) آورده شده است. فصل سوم که همزمان با ورود اعراب به ایران و اسلام آوردن ایرانیان است اوضاع سیاسی حاکم بر خلیج فارس توصیف شده است. در این دوران بندر سیراف، از مهم ترین بنادر تجاری خلیج فارس محسوب می شده است که نویسنده از ابتدای رشد و رونق تا زوال و انحطاط این بندر را تشریح کرده است.
فصول چهارم تا نهم که همزمان با دوران استعماری کشورهای اروپایی است به ترتیب به تاریخ استعمار و سود جویی پرتغالیها، هلندیها، انگلیسیها، آلمانها، فرانسویها، عثمانی-ها و روسها میپردازد و علل و انگیزههای آنان را شرح می دهد. در فصلهای دهم تا یازدهم اوضاع سیاسی و آشوبهای دوران قاجار و پهلوی و تاثیراتی که در مالکیت بر آب های خلیج فارس داشته است بررسی گردیده است. در نهایت این کتاب در فصل دوازدهم که همزمان با دوران جنگ تحمیلی ایران و عراق و آشوب ها و فتنه های سیاسی در مناطق جنوبی کشور است به پایان رسیده است.