خلیج فارس
صدیقه جمالی
کارشناسی ارشد ایرانشناسی
کتاب خلیج فارس تالیف محمد مهدی گورابی و ابراهیم امینی زاده در انتشارات شهرکتاب ۱۳۹۰ در ۳۷۶ صفحه به چاپ رسیده است. این اثر اطلاعات مفیدی را درباره خلیج فارس از نظر جغرافیایی، تاریخی، سیاسی، اقتصادی و … در اختیار مخاطب قرار می دهد. هندسه ارائه اطلاعات در این اثر به گونه است که ابتدا تاریخچه جغرافیایی، سیاسی این منطقه را به عنوان شالوده های اثر ارائه می دهد و در فصول جلوتر به مباحث جدیدتر که مرتبط با تجارت دریایی خلیج فارس است را بررسی می کند. در فصل اول با عنوان خلیج فارس از منظر جغرافیایی، تاریخی، سیاسی همانگونه که از نام آن بر می آید اطلاعات مرتبط را ارائه می دهد.
این فصل در ابتدا به تاریخچه نام و جغرافیای خلیج فارس طبق متون دوران باستانی و اسلامی می پردازد سپس جزیره های خلیج فارس معرفی میشوند و شرحی نیز درخصوص اوضاع اقتصادی و حضور استعمارگران در این منطقه نگاشته شده است. با این پیش زمینه نویسنده وارد فصل دوم می شود و آن را به موضوع دریانوردی در خلیج فارس اختصاص می دهد و به بحث در زمینه پیشینه دریانوری در خلیج فارس هم در دوران باستان و هم در دوران اسلامی می پردازد. فصل سوم از یک جنبه کاملا متفاوت، خلیج فارس را از منظر زیست محیطی هم در دریا و هم در خشکی بررسی می کند. نویسنده اطلات مفصلی را در خصوص اکوسیستم خلیج فارس مانند آبزیان آن ارائه می دهد. موضوع فصول چهارم تا ششم را تجارت و نفت، خدمات نوین دریایی و بندری و شناورهای خلیج فارس تشکیل می دهد.
هفتمین و آخرین فصل این کتاب امنیت این منطقه را بررسی می کند. ابتدا پیشینه ای از امنیت در خلیج فارس ارایه شده است. سپس به جایگاه کنونی خلیج فارس از نظر نظامی، پایگاههای قدرت های استعماری و ناوگان های نظامی و خطراتی که این منطقه را مورد تهدید قرار می دهد پرداخته شده است. این اثر پژوهشی منحصرا به تاریخ و سیاست خلیج فارس را مورد بررسی قرار نداده است بلکه اطلاعات ارائه شده در این منبع بیشتر برای شناخت این منطقه را با توجه به جایگاه کنونی آن است.