معرفی کتاب بازاندیشی زبان فارسی اثر داریوش آشوری
صدیقه جمالی
کارشناس ارشد ایرانشناسی
کتاب “بازاندیشی زبان فارسی” نوشته داریوش آشوری توسط نشر مرکز۱۳۷۲(چاپ اول) در ۲۰۰ صفحه منتشر شد. این کتاب مجموعه است از ده مقاله نویسنده که از سال۱۳۵۰ آغاز شده و کوششی برای اندیشه تحلیلی و منطقی درباره خط و زبان فارسی است. برخی از این مقالات بیشتر در حوزه های جامعه شناختی و تاریخی زبان فارسی می پردازند و موضوع زبان را در بستر تاریخ و فرهنگ ما بررسی می کنند و برخی دیگر راه حل هایی هستند برای بازسازی و زدودن نواقص آن تا بتواند از عهده بیان اندیشه علمی و فلسفی امروز براید. همانگونه که ساخت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران در برخورد با جهان بیرون دچار بحران می گردد، زبان آن نیز همچون رابط اساسی این جامعه هم در پدید آوردن آن دگرگونی ها نقش داشته و هم خود از آنها اثرپذیرفته و دوره های بحرانی را پشت سر گذاشته است.
نوشته های این مقالات که حاصل دو دهه تلاش و پژوهش نویسنده است به گونه مکمل یکدیگر هستند. نویسنده در برخی از قسمت های کتاب از واژگان زبان انگلیسی کمک گرفته است تا نشان دهد ترجمه کلمات انگلیسی که وارد زبان فارسی شده است گاه دارای نواقصی هستند. عقیده دارد یکی از کاستی های زبان فارسی جدایی و فاصله میان زبان گفتاری و زبان نوشتاری است و در هر قسمت که نظر و انتقادی شکل می گیرد بلافاصله نمونه و مثالی می آورد تا ذهن خواننده تا زودتر به بحث آشنا کند و مخاطب را با خود همراه سازد. به فراخور نیاز از مسائل تاریخی ادوار گوناگون و تاثیری که بر زبان و خط فارسی برجای گذاشته نیز نام برده است. در هر برهه از تاریخ به ادبیات همان قرن رجوع کرده و از بین آثار نویسندگان برجسته در متن خود قسمتی را جای داده است.
علاوه بر مثال، نویسنده در پاره هایی از کتاب به توضیح دستور زبان فارسی نیز می پردازد تا از این طریق اگر خواننده با دستور زبان چندان آشنا نیست راحت تر به درک آنچه گفته شده است دست یابد. با ورود کلمات انگلیسی به کشور طی دوران معاصر نویسنده کوشیده است تا آوردن نمونه از واژگان زبان انگلیسی که به کرات و به اشتباه مورد استفاده قرار می گیرند تا خواننده را وا دارد تا از تکرار آن ها بپرهیزد. در نهایت مطالعه این کتاب به تمامی پژوهش گران فارسی زبان دغدغه مند در این حوزه توصیه می گیردد.