معرفی کتاب “در آمدی بر جامعه شناسی استبداد ایرانی: اثر غلامرضا گودرزی
صدیقه جمالی
کارشناس ارشد ایرانشناسی
کتاب “ در آمدی بر جامعه شناسی استبداد ایرانی” نوشته غلامرضا گودرزی در انتشارات مازیار سال ۱۳۸۹ و در ۱۷۵ صفحه به چاپ رسیده است. موضوع این کتاب بررسی حکومت زور و استبدادی در تاریخ معاصر ایران می باشد. کتاب در دو فصل : ۱) استبداد در ایران و ۲) وضعیت جامعه و اقتصاد ایران در قرن ۱۹ و ۲۰ ارائه شده است.
در فصل اول به بررسی جامعه شناختی و سیاسی استبداد و نظریه هایی که در این باره وجود دارد می پردازد. و در فصل دوم به بررسی تاریخ معاصر ایران و حوادث و جریان های سیاسی چون نهضت تناکو، انقلاب مشروطه، روی کار آمدن حکومت پهلوی و … می پردازد. از نظر نویسنده بررسی مسئله استبداد از آن رو اهمیت دارد که می تواند افق های تازه ای را بر ما روشن کند و در پرتوی آن درک بهتری از آنچه بر ایرانیان گذشته است بیابیم. وی معتقد است استبداد از تعاملات و مناسبات درون جامعه بر می خیزد و پدیده ای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.
نویسنده در ابتدای کتاب در خصوص استبداد می گوید: “تجربه تاریخی، حداقل یکصد سال اخیر، به رغم تلاش های پرهزینه و طاقت فرسای ایرانیان برای گذار به یک جامعه و دولت دموکراتیک، به احتمال بخشی بزرگ از خرد جمعی ما را به این سمت و سو سوق داده است که در افتادن با حکومت استبدادی و واژگونی آن تضمینی بر عدم بازتولید دوباره آن به دست نمی دهد. این مسئله بازگوی ژرفای بسیار دهشتناک استبداد در لایه های زیرین مناسبات درون جامعه و دولت در فرایندی تاریخی است. که رهیدن از آن اهمیت وارسی عمیق آن را از دیدگاه های گوناگون دو چندان می کند.”
هدف اصلی این کتاب بررسی دقیق استبدادی است که به شیوه های مختلف پنهان و آشکار از سمت قدرت مرکزی به مردم در تاریخ معاصر ایران تحمیل شده است و نویسنده معتقد است در هر دوره نه تنها استبداد از میان نرفته بود بلکه بنا به ماهیتی که دارد در قالب های جدید به مردم تحمیل می گردید تا جایی که مردم خود نیز از این موضوع کمابیش آگاه می نموده اند. این کتاب ارزشی تاریخی، سیاسی و جامعه شناختی دارد و برای پژوهشگران و افراد علاقمند به بحث استبداد در تاریخ معاصر ایران می تواند سودمند باشد.