«روز بوشهر» ظرفیتی مغفول‌مانده در جنوب کشور؛
بوشهر با برنامه‌های کلیشه‌ای و تک‌بعدی گردشگرپذیر نمی‌شود!
الهام بهروزی
بوشهر، شهری است که هم تاریخ استوار و درخشانی دارد و هم مردمی خودجوش و خونگرم و مهمان‌نواز. بی‌شک بازنمایی تاریخ این بندر کهن به همراه داشته‌های فرهنگی و باستانی و مردمان مهربانش نقش شگرفی در توسعه آن خواهد داشت. در این زمینه فستیوال موسیقی کوچه با پرداختن به شمه‌ای از تاریخ و فرهنگ شفاهی و موسیقی فولکلور این منطقه به سهم خود در بازشناسی فرهنگ و تاریخ این زادبوم نقش‌آفرینی کرد و توانست هزاران گردشگر و هم‌وطن را در هفته نخست اسفند به سمت این بندر بکشاند و بافت تاریخی را به‌واسطه برخورداری از زیبایی‌های معنوی و بصری و معماری مداراجویانه، محلی برای جشن اقوام مبدل سازد.
گردشگران در طول شش یا هفت روزی که این رویداد برپا بود، با بوشهری مواجه شدند که بیش از هر زمان دیگری شاد و رنگارنگ بود و روایتگر قصه‌های هیجان‌انگیزی از تاریخ موسیقی، ادبیات، فرهنگ غذا، آداب و رسوم و سنن و… خود بود. این تجربه نشان داد که با خلاقیت و با تکیه بر ظرفیت مردمی و هنرمندان نخبه و خوش‌ذوق می‌توان نگاه‌ها را به سمت بوشهر، شهری که در مداراجویی، تاریخ‌سازی، پایداری و فرهنگ‌مندی در حوزه جنوب کشور و منطقه خلیج فارس الگوست، جذب کرد.
بی‌شک انتظار می‌رفت که در سال جاری برای روز بزرگداشت بوشهر که همین چند ماه پیش به همت شورای فرهنگ عمومی کشور در تقویم رسمی کشور ثبت شد، برنامه‌های خلاقانه و گردشگرپسند طراحی و اجرایی شود تا ضمن بازنمایی تاریخ و فرهنگ این بندر، با جذب حداکثری گردشگران، اقتصاد گردشگری بوشهر با تحول مواجه شود و چهره زیبا و مغفول‌مانده این شهر بیشتر بازنمایی شود.
البته هر ساله برنامه‌های متنوعی برای بزرگداشت هفته بوشهر برنامه‌ریزی شده که بیشتر با تاکید و تمرکز بر شهروندان بوشهری بوده‌اند تا جذب گردشگران و رسوخ برنامه‌ها به خارج از دیوارهای شهر! با این اوصاف، جریان‌سازی خلائی است که همواره در همه سال‌ها در برنامه‌های بزرگداشت روز بوشهر به چشم آمده ولی تلاشی برای پر کردن این خلأ دیده نشده است. شوربختانه در یکی دو سال اخیر نیز، همچنان شاهد برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های کلیشه‌ای و تکراری برای این مناسبت هستیم که تنها چند روزی شهروندان را سرگرم می‌کند. بی‌شک با برنامه‌های این‌چنینی نمی‌توان مهم‌ترین هدف روز بوشهر را که همان معرفی و بازشناسی ظرفیت‌های تاریخی، گردشگری، فرهنگی، اقتصادی و… این بندر به سایر نقاط است، محقق کرد. طبیعتا برای رسیدن به این مهم، باید به نخبگان گردشگری و صاحب‌نظران فرهنگی متوسل شد تا با استفاده از ایده‌ها و طرح‌های نو، فضا و بستر مناسب‌تری را برای بزرگداشت روز ملی بوشهر که اینک در تقویم رسمی کشور نشسته، فراهم کرد.
درست نظیر همان شور و جریانی که فستیوال موسیقی کوچه در ابتدای اسفندماه در این بندر دیدنی ایجاد کرد و گردشگران و هنردوستان را به سواحل خلیج فارس کشاند تا هم آن‌ها را با ناگفته‌های مغفول‌مانده این جغرافیای تاریخمند بیش از پیش آشنا کند و هم به بخش‌های گردشگری آن قوت ببخشد و اقتصاد گردشگری را رونق بدهد.
البته این فستیوال قربانی یک‌سری رفتارهای دور از قاعده برخی از شهروندان شد که در خارج از محدوده اجرایی این رویداد بزرگ هنری، خودجوش اجراهایی را در کوچه پس‌کوچه‌های شهر داشتند و مزاحمت‌هایی را برای اهالی بافت تاریخی ایجاد کردند ولی می‌شد با همکاری دستگاه‌های شهری و انتظامی از کیان فستیوال موسیقی کوچه دفاع کرد نه در مقابل آن ایستاد، چراکه همه برنامه‌ریزی‌های این جشنواره بر مبنای فرهنگ و هنر اصیل و فولکلور ایران زمین و جنوب بود و چیزی خارج از باورها و حریم‌های شهر در آن گنجانده نشده بود.
شوربختانه رئیس شورای اسلامی شهر روز شنبه در آیین رونمایی از پوستر روز بوشهر پیرامون این رویداد سخنانی را گفته بود که منطقی نبود و شاید اگر وحید نیک‌روش درک و شناخت بهتری از فرهنگ و هنر و همچنین ماهیت فستیوال موسیقی کوچه داشت، دغدغه‌مندانه در مورد مشکلاتی که از سوی کنش‌های خودجوش خارج از تیم اجرایی آن برای این فستیوال درست شد، نظر می‌داد. البته ظاهرا شورا و شهرداری بوشهر همین اجرای برنامه‌های تکراری را برای بزرگداشت روز ملی بوشهر کافی و دهان‌پرکن می‌دانند و دیگر به جریان‌ساز شدن این برنامه‌ها برای جذب نگاه مردم ایران به بوشهر احساس نیاز نکنند.
این در حالی است که شهروندان فرهیخته و دغدغه‌مند بوشهر نظر دیگری دارند. در این زمینه یک شهروند به بامداد جنوب گفت: خوشبختانه امروزه تاریخ بوشهر به همت مورخان و تاریخ‌نگاران بومی و ملی شناخته و به‌طور مستند نقش سازنده این بندر در استعمارستیزی و مقاومت اثبات شده است. بنابراین انتظار می‌رفت دست‌کم امسال که اولین سالی می‌شود روز بوشهر در تقویم رسمی کشور جای گرفته است، برنامه‌های ملی و بزرگ به این مناسبت برگزار شود.
وی با تاکید بر اینکه متاسفانه بسیاری از برنامه‌های شاخص و ممتازی که پیش از این به بهانه روز بزرگداشت بوشهر برپا می‌شد، در سال‌های بعد به‌دلیل نگاه‌های بسته و فرهنگ‌گریز برخی از شورایان متوقف شده است، افزود: دوسالانه ادبی بوشهر یکی از رویدادهای بسیار مهمی بود که در طول برگزاری خود توانست نگاه بسیاری از داستان‌نویسان کشوری را به بوشهر جذب کند. بی‌شک تداوم این رویداد می‌توانست منجر به شناخت بهتر این داستان‌نویسان از تاریخ و زیست‌بوم و اقلیم بوشهر شود و در این راستا، آثار شاخصی را با تأسی از بافت تاریخی و دریا و مردم ژرف‌نگر و خونگرم این شهر به‌وجود بیاورند. از دید من، راه‌یافتن بوشهر در متون داستانی، یکی از ماندگارترین راه‌های شناساندن آن به دیگر مردمان است.
به عقیده این شهروند، حالا دوسالانه ادبی بوشهر، در آخرین دوره، حواشی داشت که حاصل اختلاف نظر و سلیقه یا رد کردن برخی از خط قرمزها بود، نباید منجر به تعطیلی کامل این رویداد می‌شد. این رویداد شروع خوبی داشت و توانسته بود برای داستان‌نویسان باتجربه و حتی جوان‌تر، جذابیت‌هایی را برای نوشتن از بوشهر ایجاد کند. امیداورم که متولیان کنونی برگزاری روز بزرگداشت بوشهر، دوباره با خلاقیت سین برنامه‌های خود را بچینند و کاری کنند که در شناسایی تاریخ و فرهنگ این کهن‌بوم دچار عقب‌گرد نشویم، بلکه گام‌های بزرگ‌تری در این زمینه برداریم.
شهروند دیگری هم به بامداد جنوب گفت: معمولا هر ساله همزمان با روز بزرگداشت بوشهر، برنامه‌های متنوعی برنامه‌ریزی و اجرایی می‌شود که البته هر چه به سال‌های قبل نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که آن زمان هم تعداد برنامه‌ها بیشتر بوده و هم دارای تنوع بالایی بوده‌اند و در دو سه سال اخیر، انگار فقط تلاش شده، چند برنامه برگزار شود تا به شهروندان القا شود که روز بزرگداشت بوشهر هم پاس داشته شد.
به عقیده این بانوی جوان که خود در حوزه نقاشی فعال است، برنامه‌های سال‌های اخیر کمتر دستاوردی برای معرفی تاریخ و فرهنگ و هنر شهر داشته است. عمده این برنامه‌ها صرفا به‌صورت سلیقه‌ای و برای مخاطبان محدودتری بسته شده‌اند. این در حالی است که در سال‌های قبل، هم از ظرفیت هنری کشوری و هم استانی برای برگزاری برنامه‌های باشکوه استفاده می‌شد و برای شهروندان جاذبه لازم برای حضور در برنامه وجود داشت.
این شهروند اما بر این باور است که در تمام این سال‌ها، همواره جای همایش‌های بوشهرشناسی همزمان با روز بزرگداشته بوشهر خالی است، افزود: این همایش می‌تواند هر ساله با یک موضوع برگزار شود؛ برای مثال، یک سال با موضوع بررسی راه‌های برون‌رفت بوشهر از وضعیت ایستا در صنعت گردشگری، سال دیگر با موضوع اهمیت تاریخ‌نگاری بوشهر یا تاریخ پایداری و استعمارستیزی و… می‌توان جایگاه این بندر را در کشور تداعی کرد و به گردشگری و دیگر بخش‌های آن با مطالعات علمی و تخصصی رونق بیشتری بخشید.
وی با اشاره به اینکه، جشنواره کوچه نمونه موفقی از برنامه‌های خلاقانه است که می‌توان با الگو برداشتن از آن‌ها، شور لازم را میان گردشگران داخلی و حتی خارجی ایجاد کرد تا به بوشهر بیایند و بدین طریق به اقتصاد شهر رونق داد، تصریح کرد: بوشهر در این سال‌ها فرصت زیادی برای جذب گردشگران و مسافران در ایام بزرگداشت روز بوشهر داشته است ولی آن‌گونه که باید از این فرصت برای رونق گردشگری و توسعه شهر استفاده نشده است.
یک شهروند دیگر هم در این باره به بامداد جنوب گفت: روز بوشهر، تنها یک روز به نام شهر نیست، بلکه روزی است که بر مبنای مادر مدارس جنوب، یعنی مدرسه تاریخی سعادت (اولین مدرسه آموزش نوین جنوب) نامگذاری شده است. همین مساله کافی است تا رسالت بزرگ شهرداری را که متولی برگزاری آیین بزرگداشت این روز است، در برابر ارتقای فرهنگ و تاریخ یادآوری کند. متاسفانه شهرداری در سال گذشته در این زمینه موفق ظاهر نشد و با برگزاری برنامه‌های کلیشه‌ای و ماستمالی شده از مناسبتی به این مهمی عبور کرد.
وی با اشاره به اینکه بوشهر پتاسیل‌های لازم را برای تبدیل شدن به پایتخت فرهنگی خلیج فارس دارد، تصریح کرد: هرچند برخی از مسوولان پییش از این تلویحا چندین بار بوشهر را به عنوان پایخت فرهنگی خلیج فارس معرفی کردند اما رسما این عنوان برای بوشهر اعلام نشده است و اتفاقا می‌توان برای کسب این عنوان مهم تلاش کرد. متاسفانه کوتاهی‌هایی که در این سال‌ها صورت گرفته، موجب شده که عملا بندرعباس دبیرخانه بسیاری از رویدادهای مهم خلیج فارس را از آن خود کند. این در حال است که بوشهر می‌تواند با برنامه‌سازی اصولی و تاریخمند، نه تنها عنوان پایتخت فرهنگی خلیج فارس را از آن خود کند، بلکه دبیرخانه دائمی روز خلیج فارس هم پذیرا شود.
این شهروند در پایان یادآور شد: شهرداری باید برای روز بوشهر طوری برنامه‌ریزی کند که گردشگران را به شهر بکشاند و با محتواسازی، ظرفیت‌های مغفول‌مانده این شهر را در عرصه‌های مختلف فرهنگی، تاریخی، اقتصادی، گردشگری و… بازشناسی کند. پتانسیل‌های این شهر را برای سرمایه‌گذاری به نمایش بگذارد. بنابراین تنها با برنامه‌های کلیشه‌ای و تک‌بعدی مثل یک همایش شهرشناسی یا تاریخ‌شناسی بوشهر و … نمی‌توان اهمیت بوشهر را در جنوب کشور نمایان کرد، بلکه در کنار آن باید برنامه‌های فرهنگی و هنری متنوعی را برنامه‌ریزی کرد که شور لازم را برای آمدن به بوشهر ایجاد کند.
منبع: روزنامه بامدادجنوب