ملاحظات زیست محیطی انتخاب استاندار بومی
سعید نوذری
دانشجوی دکتری مدیریت-دانشگاه تهران و مدرس فنی بیان و رسانه
استان بوشهر به دلیل موقعیت استراتژیک خود در حاشیه خلیج فارس و برخورداری از منابع غنی نفت و گاز، یکی از استان‌های مهم و کلیدی ایران به شمار می‌رود.
این استان با دارا بودن بنادر مهم، صنایع پتروشیمی، نیروگاه‌های متعدد و تأسیسات هسته‌ای، نقش بسزایی در اقتصاد ملی ایفا می‌کند.
علاوه بر این، بوشهر به عنوان یکی از قطب‌های مهم شیلات و کشاورزی، به ویژه در تولید خرما و میگو، شناخته می‌شود.شاید تا به حال اصطلاح «مناطق تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست» بگوش تان خورده باشد.
این مناطق در استان بوشهر از جمله بکر ترین و‌خاص ترین مناطق کشور محسوب می شود . این مناطق شامل دو پارک ملی دریایی نایبند و دیر-نخیلو، دو اثر طبیعی ملی کوه نمک و جزیره خارگو، پناهگاه حیات وحش خارگ به عنوان زیستگاه آهوی ایرانی، و سه منطقه حفاظت شده حله، موند و کوه بیرمی منطقه ی شکار ممنوع شاهزاده ابراهیم و تنگ باهوش و‌مناطقی که شناسایی شده‌اند و‌در حال طی مراحل گرفتن مجوز هستند.
این مناطق زیستگاه انوع گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری اند که برخی از آن‌ها در معرض خطر انقراض قرار دارند. حفاظت از این مناطق به حفظ تنوع زیستی و جلوگیری از انقراض گونه‌ها کمک می‌کند. مناطق حفاظت شده استان بوشهر شامل منابع طبیعی ارزشمندی مانند جنگل‌ها، تالاب‌ها و منابع آبی هستند که نقش مهمی در تعادل اکولوژیکی منطقه و توسعه ی پایداردارند.
مدیریت صحیح حفاظتی در حوزه محیط زیست و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی، می‌تواند به حفظ محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی مردم محلی و هم استانی کمک کند. همچنین از دیگر گنجینه های وجودی مناطق حفاظت شده استان، زیبایی‌های چشم نواز طبیعی و تنوع زیستی است که به عنوان جاذبه‌های گردشگری مورد توجه قرار می گیرند و به توسعه اقتصادی منطقه و استان کمک می کنند.
مناطق حفاظت شده و تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر، فرصت‌های مناسبی برای تحقیقات علمی در زمینه‌های مختلف زیست‌محیطی فراهم می‌کند و می‌تواند به افزایش دانش و آگاهی درباره محیط زیست کمک می کند. حفاظت از این مناطق نه تنها برای حفظ محیط زیست و تنوع زیستی استان بوشهر اهمیت دارد، بلکه برای نسل‌های آینده نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
با توجه به ویژگی های طلایی و ویژه ای که اشاره کردم انتخاب «انتصاب!»استانداری توانمند و آشنا به مسائل محلی، می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر توسعه پایدار و همه‌جانبه استان داشته باشد. استان بوشهر با مساحتی بالغ بر ۲۳۱۹۷ کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران واقع شده و از شمال به استان‌های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد، از شرق به استان فارس، از جنوب به استان هرمزگان و از غرب به خلیج فارس محدود می‌شود. این استان به دلیل قرار گرفتن در ساحل خلیج فارس، دارای یکی از مهم‌ترین بنادر ایران است که نقش حیاتی در صادرات و واردات کشور دارد.
بوشهر به عنوان سومین اقتصاد بزرگ کشور، رتبه اول درآمد سرانه را در ایران داراست. این استان با دارا بودن میدان‌های نفتی و گازی بزرگ، صنایع پتروشیمی، نیروگاه‌های متعدد و تأسیسات هسته‌ای، به عنوان پایتخت انرژی ایران شناخته می‌شود. همچنین، وجود صنایع دریایی و کشتی‌سازی در جزیره صدرا و بنادر متعدد، بوشهر را به یکی از قطب‌های مهم صنعتی کشور تبدیل کرده است.
یکی از اساتید باتجربه ام در دانشگاه تهران، درس نقد و بررسی نظریه های سازمان و‌مدیریت، جمله تفکر برانگیزی را در حوزه ی مدیریت مدرن مطرح می کند و آن هم «فرهنگ» است که استراتژی را در مدیریت قدرت می بخشد، یعنی اینکه اگر بهترین استراتژی را ترسیم کنیم، خط مشی های لازم را با دقت و تجزیه و‌تحلیل مرقوم داریم و آماده ارائه و‌اجرا بگذاریم، ولی فرهنگ را در لایه های مختلف جامعه و سازمان، «نشناسیم» شک نکنید که آب در هاون کوبیده ایم.
حال سوالی که ذهن بسیاری از اندیشمندان و صاحب نظران حوزه مدیریت را به خود جلب کرده است این است که چرا یک استاندار بومیِ با تجربه یِ شجاع و ذی نفوذ، که ارزش های سازمانی و استانی را می شناسد و در اولویت قرار می دهد نباید سکاندار این استان سختی کشیده سهمِ « بالاسون» شده در حال «پیک» -(پوک)- شدن، باشد؟
سازمان های فردا باید الهام بخش باشند و مسوولیت های اجتماعی را بپذیرند! و یک مدیر بومی توانمند یک استاندار با تجربه و دور از سیاست زدگی های افراطی با توجه به اختیاراتی که دارد همه مجموعه های مرتبط با این مفهوم ارزشمند را برای عمل به وظایف خود در زمینه مسوولیت اجتماعی، به صف می کند و رفتارش با حمایت قانون ضمانت اجرایی دارد.
فردریک تیلور؛ پدر مدیریت علمی، بر این باور بود که برای هر کار یک روش بهینه وجود دارد و استفاده از روش‌های علمی می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد.
در انتخاب استاندار، استفاده از این نظریه می‌تواند به معنای انتخاب فردی باشد که با روش‌های علمی و بهینه‌سازی فرآیندهای استان تحت مدیریتش آشنا باشد و بتواند بهره‌وری استان را افزایش دهد.
ماکس وبر، نظریه‌پرداز مدیریت بوروکراتیک، بر اهمیت ساختارهای سازمانی و قوانین و مقررات تأکید می کند . انتخاب استانداری که بومی باشد و بدنبال فرصت خدمت به نقطه ای که به آن تعلق دارد و با این اصول آشنا باشد، و اجازه داشته باشد مهره های توانمند ، جوان، با تجربه و اهل ریسک (طبق فرمول ریسک ) را انتخاب کند و بچیند ، می‌تواند به بهبود ساختارهای اداری و افزایش کارایی در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای سرعت بیشتری ببخشد .
نظریه مدیریت اقتضایی بر این اصل استوار است که هیچ روش مدیریتی واحدی برای همه شرایط مناسب نیست و مدیران باید بر اساس شرایط و مقتضیات محیطی تصمیم‌گیری کنند. انتخاب استاندار بومی که با شرایط و مقتضیات محلی آشنا باشد، یعنی جاده‌ی درخشانی که به تصمیم‌گیری‌های بهینه و متناسب با نیازهای استان منجر می شود.
فرایند عقلایی خط مشی‌گذاری شامل مراحل شناسایی مسئله، تدوین اهداف، شناسایی گزینه‌ها، ارزیابی گزینه‌ها و انتخاب بهترین گزینه است. این فرایند به مدیران کمک می‌کند تا با استفاده از تحلیل‌های دقیق و علمی، تصمیمات بهینه‌ای را اتخاذ کنند. در این راستا، استاندار بومی که با مسائل و نیازهای محلی آشناست، می‌تواند به طور مؤثرتری مسائل استان را شناسایی و برای حل آن‌ها برنامه‌ریزی کند.
همانگونه که اشاره شد خط مشی داشتن یکی از ویژگی های مهم مدیر استانی است . دیگر اینکه که باید یک مدیر دردآشنا باشد ! .
چگونه یک مدیر می تواند درد آشنای سیستم تحت مدیریت خود باشد؟!
جواب این است که با زیست کردن بین مردم و شناختن نیازهای آنان ، فهمیدن اولویت هایشان و درک کردن آن ها ، با حشر و نشر با آن ها، کسی که در فشار های مختلف اقتصادی و سیاسی امنیت و اجتماعی مثال های ناراحت کننده و بی ربط نزند که نمک روی زخم مردم بپاشد از جنس جامعه باشد سال ها در کنار مردم نشست و برخاست کرده باشد . “قدر زر زرگر شناسد قدر جوهر جوهری ”
همواره ارزش‌ها نقش مهمی در خط مشی‌گذاری داشته اند و بد‌ون‌شک تصمیم‌گیری‌ها باید بر اساس ارزش‌های مشترک جامعه صورت گیرد.
استاندار بومی که با ارزش‌های محلی آشنا باشد، می‌تواند تصمیماتی بگیرد که با فرهنگ و نیازهای جامعه همخوانی داشته باشد. این امر می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی و کاهش تعارضات اجتماعی بیانجامد .
در علم مدیریت، هم‌افزایی به معنای همکاری و تلاش مشترک برای دستیابی به اهداف مشترک است.
استاندار بومی که با فرهنگ و نیازهای محلی آشناست، می‌تواند با ایجاد هم‌افزایی میان نهادهای محلی و مردم، به بهبود کارایی و اثربخشی برنامه‌های توسعه‌ای کمک کند.
استاندار بومی می‌تواند با ایجاد هم‌افزایی میان نهادهای مختلف، از جمله نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه مدنی، به بهبود کیفیت تصمیم‌گیری‌ها و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای کمک کند. این هم‌افزایی می‌تواند به افزایش مشارکت مردم در برنامه‌های توسعه‌ای، کاهش تعارضات اجتماعی و افزایش اعتماد عمومی منجر شود.
استاندار بومی به دلیل آشنایی با مسائل و نیازهای محلی، می‌تواند تصمیمات بهتری بگیرد و برنامه‌های موثرتری را اجرا کند. این شناخت کیفیت تصمیم‌گیری‌ها و افزایش کارایی در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای را به همراه دارد.
استاندار بومی توانایی مدیریت سلایق و گرایش‌های مختلف در استان را دارد و می‌تواند به وفاق و همبستگی اجتماعی کمک کند. این امر می‌تواند باعث کاهش تعارضات اجتماعی وافزایش مشارکت مردم دربرنامه‌های توسعه‌ای شود .
انتخاب استاندار بومی سطح سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی را می تواند به ارتقاء دهد ، کیفیت حکمرانی و افزایش کارایی در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای را رقم بزند.
در ادامه به چند نمونه ی موفق از نتیجه به کار گیری استاندار بومی اشاره می کنم:
انتخاب استاندار بومی که با مسائل محلی و نیازهای مردم آشنا بود، باعث بهبود وضعیت کشاورزی و مدیریت منابع آب شد.
این استاندار توانست با اجرای برنامه‌های محلی و استفاده از دانش بومی، مشکلات خشکسالی و کمبود آب را تا حد زیادی کاهش دهد.
افزایش بهره‌وری کشاورزی:
با شناخت دقیق از نیازهای کشاورزان محلی، استاندار بومی توانست برنامه‌های حمایتی و آموزشی موثری را اجرا کند که باعث افزایش بهره‌وری کشاورزی در استان شد. استاندار بومی با ایجاد ارتباطات موثر با جوامع محلی و مدیریت تعارضات، توانست به کاهش نارضایتی‌ها و افزایش همبستگی اجتماعی کمک کند.
استاندار بومی توانست پروژه‌های زیرساختی مهمی را در استان اجرا کند که به بهبود کیفیت زندگی مردم منجر شد.
در استان خوزستان با توجه به نیازهای محلی، استاندار بومی توانست پروژه‌های زیرساختی مهمی را اجرا کند که بهبود کیفیت زندگی مردم را به دنبال داشت .
در استان اصفهان، استاندار بومی با شناخت دقیق از منابع آبی و نیازهای محلی، توانست برنامه‌های موثری برای مدیریت بحران آب و احیای زاینده‌رود اجرا کند.
با توجه به شرایط اقتصادی و زیست‌محیطی، این استاندار بومی توانست برنامه‌هایی برای توسعه صنایع سبز و کاهش آلودگی هوا اجرا کند.
استاندار بومی با توجه به شناخت قبلی و درک کامل از شرایط و آگاهی از تنوع فرهنگی و دینی استان، برنامه‌هایی برای تقویت هویت فرهنگی و انسجام اجتماعی اجرا کرد.
با توجه به موقعیت استراتژیک استان، استاندار بومی توانست پروژه‌های مهمی در زمینه توسعه حمل و نقل عمومی و بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای تصویب و نهایی کند.
استاندار بومی با شناخت دقیق از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی استان، پکیج اجرایی برنامه‌های موثر توسعه گردشگری و جذب گردشگران داخلی و خارجی را ارائه نمود.
با توجه به نیازهای کشاورزان محلی، استاندار بومی توانست پروژه‌های آبیاری مدرن و بهبود زیرساخت‌های کشاورزی را اجرا کند که باعث افزایش بهره‌وری کشاورزی در استان شد .
استاندار بومی با اجرای برنامه‌های مدیریت منابع آب و استفاده بهینه از منابع آبی، توانست به کاهش مشکلات کم‌آبی و بهبود وضعیت کشاورزی کمک قابل توجهی کند.
با توجه به اهمیت صنایع دستی در اقتصاد محلی، استاندار بومی برنامه‌هایی برای حمایت و توسعه صنایع دستی اجرا کرد که به افزایش اشتغال و درآمد محلی منجر شد.
استاندار بومی با شناخت دقیق از شرایط اقلیمی و نیازهای کشاورزان، توانست برنامه‌های کشاورزی پایدار و دوستدار محیط زیست را پیاده سازی کند.
با توجه به شناخت کاملی که طی سال های طولانی بدلیل تجربه های زیستی ، استاندار نسبت به جاذبه‌های طبیعی استان داشت ، استاندار بومی توانست پروژه‌های مهمی در زمینه توسعه زیرساخت‌های گردشگری و جذب گردشگران اجرا کند.
استاندار بومی با اجرای برنامه‌های مدیریت پسماند و بازیافت، توانست به بهبود وضعیت زیست‌محیطی استان کمک کند.
با توجه به تولیدات محلی، استاندار بومی برنامه‌هایی برای توسعه صنایع غذایی و افزایش ارزش افزوده محصولات کشاورزی مصوب و اجرا نمود .
اما به چند کشور که با بکار گیری دانش و تجربه و استفاده از مدیران بومی و استانداران در موارد مشابه موفقیت هایی را کسب نموده‌اند اساره می کنم :
رواندا، اوگاندا ، تانزانیا در تانزانیا، رهبران محلی با اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و استفاده از دانش بومی، توانستند به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کنند. این برنامه‌ها شامل توسعه کشاورزی، بهبود زیرساخت‌ها و افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی بود.
کشور پرو
نظام کار اجباری میتا:
نظام کار اجباری که توسط استعمارگران اسپانیایی برقرار شد، تأثیرات منفی بلندمدتی بر توسعه اقتصادی مناطق مختلف این کشور داشت. مناطقی که تحت نظام میتا بودند، حتی پس از لغو آن، همچنان فقیرتر باقی ماندند و نرخ سوءتغذیه کودکان در این مناطق بالاتر بود.
با ایجاد نهادهای محلی و مدیریت بومی، برخی مناطق توانستند بهبودهای قابل توجهی در وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود ایجاد نموده و بهره‌وری کشاورزی خود را افزایش دهند .
با توجه به موقعیت استراتژیک و منابع غنی استان بوشهر، انتخاب استانداری توانمند و بومی که با مسائل محلی آشنا باشد، می‌تواند به توسعه پایدار و بهبود شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان کمک کند. این انتخاب می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی، کاهش تعارضات اجتماعی و بهبود کیفیت حکمرانی منجر گردد.
تجربیات موفق از استان‌ها و کشورهای دیگر نیز نشان می‌دهد که انتخاب رهبران محلی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر توسعه منطقه‌ای داشته باشد.