“چراغهای رابطه تاریک اند”
فقدان شبکه اجتماعی “ان جی او”ها و آسیبهای ارتباطی در جنوب ایران
اسماعیل حسام مقدم[۱]
چکیده:
“جامعه مدنی” و چگونگی برساخته شدن آن از جمله شاخصهای موثر و مهم در تحلیلهای فرهنگی ارتباطات میباشد. ضعف جامعه مدنی، فقدان شبکههای اجتماعی و تمرکز منابع قدرت؛ باعث میشود که فرآیندهای رشد یافتگی در جوامع درحال گذار دچار لکنت و عقیم بودگی شود و ازهمین رهگذر نیز با ناخودآگاه جمعی ای درون این جوامع مواجه بشویم که دچار فقدان تجربه زیستهی مدنی باشند. آسیبهای ضعف ارتباطات مدنی به طورعام و فقدان شبکههای اجتماعی “انجیاو”ها در صورتهای گوناگون آن با انسداد گفتوگو، عدم درک حضوردیگری، چیرگی فرهنگ سکوت، برساخت ساختارهای بسته فرهنگی همراه میشود. هنگامیکه این صورتبندی گفتمانی با فقدان شبکههای اجتماعی در الگوی ارتباطی “انجیاو”ها عجین بشود؛ میتواند هر جامعهای را به درون مداری ناقص از توانمندیهای اجتماعی و توانشهای ارتباطی بیاندازد.
این پژوهش با رویکرد مطالعات فرهنگی به تحلیل شیوههای بازنمایی معناهای مرجع در فعالیتها و کنشهای “انجیاو”ها در جنوب ایران میپردازد تا در نهایت به الگوی ارتباطی این نهادهای مدنی نائل آید و همچنین در ادامه به تعریف جایگاه عملکردهای دلالتبخش این نهادها در گفتمان فرهنگ مدنی جنوب ایران بپردازد.
در نتیجهگیری این پژوهش؛ از آنجا که در هزاره سوم درجهانی برساخته شده از شبکههای اجتماعی، همزیستی موازی دو جهان واقعی / مجازی، چندگانگی هویتی / اختلاط تمدنی، درهمفشردگی زمان / مکان / نامکان و ریزوموارگی فرهنگی زیست میکنیم، در صورت فقدان شبکههای اجتماعی، نهادهای مدنی دچار آسیبپذیری عمیقی میگردند تا آنجا که حتی امکان اثربخشی و کارایی این نهادها ازبین میرود و آنان را به مثابهی دالهای تهی در سطح جامعه پراکنده خواهد نمود تا از معنا و عملکردهای دلالتبخش مدنی خالی شوند. این الگوی ارتباطی که توخالی و تهی از هر پیوند و رابطهای هست، میتواند به مثابهی استعارهای از الگوی ارتباطی نهادهای مدنی در جنوب ایران جعل شود و میتوان گفت که در ارتباط بین “انجیاو”ها؛ “چراغهای رابطه تاریکاند.”
واژگان کلیدی: جامعه مدنی، جامعه شبکهای، الگوهای ارتباطی، بازنمایی، انجیاو، آسیبهای اجتماعی، گفتوگو، جنوب ایران
[۱] کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی- دانشگاه کاشان (paradox_hesam@yahoo.com)