ادوارد سعید: سیاستورزی یک روشنفکر دگراندیش
معرفی کتاب توسط ناشر
Edward Said: The Politics of an Oppositional Intellectual
نویسنده: Nubar Hovsepian
ناشر: American University in Cairo
سال انتشار : (۲۰۲۵)
شابک: ۹۷۸۱۶۴۹۰۳۴۱۱۳
ادوارد سعید یکی از تأثیرگذارترین اندیشمندان سدهی بیستم به شمار میرود. او که پژوهشگری ادیب با طبعی زیباییشناسانه بود، تا پیش از جنگ ۱۹۶۷ بین کشورهای عربی و اسرائیل، هشیاری سیاسی چندانی را تجربه نکرده بود؛ آن جنگ تحولی ژرف در اندیشهاش پدید آورد و او را وا داشت که با گروههای سیاسی و پژوهشگران همرأی خود پیوندهایی استوار برقرار کند. آثار بعدی سعید، که روشنگرِ کنش و واکنش متقابل میان بازنمایی فرهنگی و اِعمال قدرت سیاسی غرب بود، تحولی بنیادین در محافل دانشگاهی و فراتر از آن پدید آورد. نوبار هوسپیان که دوست نزدیک و محرم اسرار سعید بوده است در این زندگینامهی فکریِ صمیمانه نگاهی ژرف و جذاب به سیر تحول اندیشهی سیاسی او ارائه میکند.
کتاب حاضر با تحلیل آثار بنیادین سعید و بحثهایی که بر سر آن شکل گرفت، ردِ پای تأثیر فوکو بر سعید را دنبال میکند و نشان میدهد که چگونه سعید سرانجام از این تأثیر فاصله گرفت تا به درکی روشنتر و برجستهتر از عاملیت، مقاومت و رهایی دست یابد. در نتیجه، او قرابت فکری بیشتری با ریموند ویلیامز، آنتونیو گرامشی، و در دوران معاصرتر، با دوستان فقیدش، اقبال احمد و ابراهیم ابولُغُد، پیدا کرد.
سعید بر این باور بود که مسئولیت روشنفکر، افشای دروغها و نیرنگهای صاحبان قدرت است. او مدافع سرسخت آرمان فلسطین بود، اما این همبستگی مانع از آن نشد که نقدهای پیگیر و جدی خود را متوجه رهبران فلسطین نکند. نویسنده در این اثر، هم تعاملات سعید با جنبش ملی فلسطین و هم دادوستدهای فکریاش با طیفی از روشنفکران بر سر مسئلهی فلسطین را بهدقت ترسیم میکند. او معتقد است مداخلات و روشنگریهای سعید توانسته است افقهای گفتمان را در علوم انسانی، و نیز در میان نسل جوانتر یهودیانی که در جستجوی تعلق سیاسیاند، دگرگون کند.
نویسنده با اتکا به یادداشتهای روزانهاش که حاوی جزئیات دیدارهایش با سعید است، و همچنین با دسترسی به برخی از نامههای خصوصی سعید، مسیر تفکر سیاسی او و عمق و گسترهی تعاملاتش با همقطاران و منتقدان را بر سر مسائلی که تا به امروز اهمیت خود را حفظ کرده است، با جزئیاتی غنی و خواندنی روشن میکند.
فهرست مطالب:
پیشگفتار: رابطهی ویژهام با ادوارد سعید، و اهمیت آن
۱) ادوارد دبلیو. سعید بهمثابهی روشنفکر دگراندیش
۲) شرقشناسی و پیامدهای آن
۳) امپریالیسم، فرهنگ، و استعمار در زمان حاضر
۴) فلسطین: فراگیری بدون سلطهگری
۵) «آدمِ عرفات» به منتقد بدل میشود (۱۹۸۸–۲۰۰۳)
۶) «آخرین روشنفکر یهودی»