اشاره: اصغر حسام مقدم از نیروهای فرهنگی و عضو «جامعه کنشگران مدنی برازجان» است. وی در جریان سیل ۹۱، با همکاری نیروهای مردمی توانست فعالیت مردمی در حمایت از مردم آسیب دیده از حوادث سیل ایجاد نماید. با توجه به فعالیت های وی در سطح شهر برازجان بوده است، گفت و گوی هامون با وی نیز محدود به سیل برازجان به ویژه محلات آسیب دیده پایین دستی شهر است.
– به نظر شما در جریان سیل ۹۱ برازجان، نیروهای مردمی جهت بازسازی و ترمیم شهر چه نقشی ایفا کردند و شکل گیری این گروه ها را چه گونه ارزیابی می کنید؟
– حادثه ی سیل، یک حادثه ناخواسته ی طبیعی است که سالیان سال، شهر ما را مورد تهدید قرار داده و می دهد. طی سیل سال های ۶۵، ۸۱ و ۹۱ خسارت های بسیار زیاد و سنگینی به شهر وارد شد. سیل ۹۱ برازجان یک سیل استثنایی از لحاظ میزان بارندگی و میزان خسارات به تاسیسات شهری، محصولات کشاورزان و سکونت گاه های مردم بوده است. حادثه ی سیل آن قدر غافل گیر کننده بود که حتا مسئولین شهر نیز از این امر غافل شدند و بنا به اطلاعاتی که خود ِ مسئولین در اختیار مردم قرار دادند، اعلام وضعیت اضطراری توسط مسئولین آن زمان خیلی دیر و کند به مردم اطلاع داده شد. همین تاخیر در اعلام وضعیت اضطرای ناشی از سیل، عامل بیشتر شدن میزان خسارت، آسیب دیدگی بیشتر مردم و از دست شدن جان تعدادی از همشهریان شد.
متاسفانه سازمان ها و ادرات استانی و شهری مرتبط با سیل نیز قبل از وقوع سیل، از پیش بینی یا پیش گیری تعلل نمودند.
با وقوع بارندگی شدید و جاری شدن سیل، بعضی از محلات پایین دستی برازجان از جمله علی آباد، محله های گرمسیری (آخر بلوار فرهنگیان) و حسین آباد دچار بیشترین آب گرفتگی و آسیب دیدگی شدند. باجاری شدن سیل گروه های خودجوش و پراکنده مردمی شروع به فعالیت شدند و به کمک سیل زدگان شتافتند. از جمله گروه های موفق، هیات های مذهبی و مساجد بودند که به صورت بسیجی و مردمی به کمک همشهریان و همنوعان خود شتافتند. در این میان هیات بنی هاشمی به همراه بسیج باهنر و فرمانده بسیجی سیدایوب موسوی -فرمانده پایگاه مقاومت نجف اشرف- بشترین کمک رسانی را در روزهای نخست و بحرانی سیل به مردم شهر ارایه نمودند. برای نمونه تمیز کردن منازل، شستن حدود ۴۰۰فرش- پخت غذای گرم- توزیع نان گرم- توزیع لوازم تحریر، لباس و لوازم گرمایشی از عمده فعالیت های این هیات بوده است.
– در راستای متشکل کردن گروه خودجوش و پراکنده ی مردمی جهت ساماندهی وضعیت بحرانی چه اقداماتی صورت گرفت؟
– دوستان هیات یه مدت چندماه در کنار مردم آسیب دیده قرار داشتند و بعد طی جلساتی تصمیم به ساماندهی گروه های مردمی کمک رسان در جریان سیل ۹۱ شدیم. ایجاد اکیپ های اضطراری، قبل و بعد از حوادث، کمک رسانی به خانواده های آسیب دیده در زمینه های مختلف (آموزشی، بهداشتی و درمان و فنی) از جمله اقدامات اولیه بوده است. این هیات در جریان زلزله ی شُنبه دشتی هم با حضور بسیار به موقع و با ارزش خود، خدمات بسیار خوبی را به مردم منطقه شُنبه ارایه نمود به خصوص در زمینه ی پخت غذای گرم، که به مدت ۲ هفته انجام گرفت.
ایجاد موسسه ی خیریه، دومین برنامه ی این هیات و گروه مردم نهاد بود که بعد از وقوع سیل با همکاری خیرین تهران، اصفهان و شیراز کلید خورد. این روند با به زیر پوشش بردن حدود ۴۰خانواده به صورت پرداخت مستمری ماهیانه آغاز و هم اکنون با ثبت و راه اندازی شعبه ای از موسسه خیریه مردم نهاد «آبشار عاطفه ها» در دشتستان (برازجان) تصمیم به ساماندهی متشکل و توسعه گرایانه فعالیت مدنی خود در شهر گرفته ایم.
این گروه کمک رسان تحت پوشش هیات های مردمی با مدیریت «سیدبهزاد گلچمن» آمادگی حضور و کمک در تمام مشکلات و حوادث طبیعی شهر و به خصوص محلات پایین دستی را داشته و دارد.
در اینجا لازم است اشاره کنم چندین عزیز خیر از بازاریان تهران، اصفهان و برازجان ما را در این مسیر یاری دادند، خانم «پروانه جلالی پور» از همشهریان برازجانی مقیم تهران، مسئول هماهنگی با خیرین را برعهده داشت. دوستان فعال هیات بنی هاشمی نیز همواره از نیروهای فعال در گروه بودند.
باید از نشریه «اتحادجنوب» که نقش خوبی در اطلاع رسانی مردم پیرامون سیل ۹۱ ایفا نمود نیز تشکر کرد.
– توقع و انتظار فعالین مدنی و مردمی از مسئولین شهری و استانی در کارهای مشارکتی در سامان بخشیدن به وضعیت های اضطراری چیست؟
از سال گذشته و بعد از وقوع سیل تا کنون هیچ گونه کار کارشناسی و فنی برای پیشگیری از سیل و بلایای طبیعی در محله های آسیب پذیر شهر صورت نگرفته و یا به مردم و گروه های مدنی گزارش نشده است. به زعم من مهم ترین مشکل محلات پایین دستی شهر برازجان، وجود دره های آبی فصلی و تراکم و تجمیع آب های جاری در محله بازپرسی علی آباد است. حتا در بارندگی روزهای گذشته برازجان نیز دره ها (رودخانه های فصلی) به ظاهر جوابگوی بارندگی بیشتری نبود و چنان چه بارندگی اواخر شب چهارشنبه ادامه پیدا کرده بود، احتمالن باز هم دچار مشکلات سال قبل می شدیم.
البته لایروبی در هفته های اخیر توسط شهرداری برازجان صورت گرفت که آن را هم سیار دیرهنگام و عجولانه می توان ارزیابی کرد. اما همین اقدام کمک خوبی به تسهیل جاری شدن آب در مسیل ها داشت. باید خاطر نشان کرد که طبق نظر کارشناسی این دره های آبی حتمن باید گودبرداری و دیوارچینی شود تا از وقوع سیلاب دیگر و در زمان های دیگر که شاید دور هم نباشد، جلوگیری کرد.
متولیان شهری که مرتبط با حوادث غیرمترقبه شهر هستند (هلال احمر، آتش نشانی، فرمانداری، ستادحوادث غیرمترقبه، مسکن و شهرسازی، بهداشت و درمان، شهرداری) در روزها و هفته های جاری شدن سیل و بعد از آن حضوری پُررنگ داشتند، اما پس از مدتی کوتاه مردم تنها شده و امیدشان تنها و محدود به گروه های مردم نها شهری و محله یی بود. از جانب دولتیان کمک های بسیار ناچیزی که در شان منزلت انسانی مردم آسیب دیده نبود، در روزهای اول توزیع و بعد از چندهفته متوقف شد. انتظار مردم آسیب دیده که تمام هستی خود را از دست داده بودند، همراهی مسئولین تا لحظه ی ساماندهی مطمئن و ثابت زندگی روزمره اشان بود، که این مهم اتفاق نیفتاد. البته کمک هایی از جانب هلال احمر در ماه های اخیر ۹۲ (قبل از شروع بارندگی) در بسته های غذایی اهدایی به ۲۰۰ خانواده آسیب دیده از سیل ۹۱ داده شد. اما در زمینه ی سخت افزاری و در احیا و فراهم ساختن زیرساخت ها که شهر را آماده ی دفاع از سیل کند، تا کنون اقدامات قابل توجهی نشده است.
– به گمان شما چه گونه می توان همکاری حوزه مدنی و مردمی را با حوزه رسمی (دولتی) هماهنگ تر و سامان یافته تر نمود؟
در زمینه ی ساماندهی نیروها، مراکز و انجمن های مختلف شهری می توانند با یک برنامه ریزی مدون و مشخص، همه گروه های خودجوش و مردمی را در قالب همیاران هلال احمر ساماندهی نموده و شورای شهر با مرکزیت خودش و با استفاده از نظرات تشکل های مردمی، از جمله «جامعه کنشگران مدنی برازجان» زمینه سازی تمرکز بخشیدن به فعالیت های خود را در برازجان فراهم آورد. این مهم می تواند در تبیین برنامه ریزی شهری درازمدت و فراهم کردن زیرساخت های شهری نقش مهمی را ایفا کند.
راه اندازی سامانه ی هماهنگ کننده ی انجمن های مردمی و خیریه با نهادها و سازمان های دولتی و غیردولتی در شهر برازجان بر طبق بند ۵ ماده ۷۶ قانون شوراهای اسلامی کشور، شورای شهر موظف هست تا در خصوص مشارکت مردم در انجام خدمات اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی با موافقت دستگاه های ذیربط برنامه ریزی نماید. این پیشنهادی است که در زمینه ی امور خیریه از جانب جامعه کنشگران مدنی برازجان به عنوان اولویت اول و برجسته این حوزه برای اولین سال کاری چهارمین دوره شورای شهر برازجان ارایه شده است.