اشاره: بنا به گزارش انتشاریافته ی دبیرخانه شورای هماهنگی مدیریت بحران استان بوشهر، در بخش کشاوری به زمین های کشاورزی، دامداری ها، مرغداری ها، چاه های کشاورزی، گلخانه ها، کارگاه های بسته بندی خرما و واحدهای تولیدی خسارت هایی وارد شده است. در بخش آب منطقه ای نیز بند انحرافی سعدآباد و ساختمان های اداری شبانکاره خسارت دیده و در بخش صنعت و معدن نیز خساراتی به تعدادی سنگ شکن وارد شده است.» محمدرضا چمنکار، دانش آموخته ی کارشناسی ارشد کشاورزی از دانشگاه فیروزآباد فارس، مدیرعامل شرکت خدمات بیمه ای کشاورزی «ایمن رایان جنوب» و عضو جامعه کنشگران مدنی برازجان در حوزه امور کشاورزی و باغات شهری است. با توجه به فعالیت هایی که چمنکار در سالیان اخیر در این حوزه داشته و دارد، «هامون» در پی وقوع زمین لرزه ی ۷/۵ ریشتری دشتستان در هفتم آذرماه ۹۲ درباره ی خسارت های احتمالی به زمین و واحدهای کشاورزی دشتستان با وی به گفت و گو نشسته است.
هامون: ارزیابی شما با توجه به شدت ۷/۵ ریشتری زمین لرزه برازجان – دشتستان و نسبت به سطح زمین که در عمق ۵کیلومتری اتفاق افتاده است، شدت و میزان خسارت های احتمالی کشاورزان و نخلداران شهربرازجان و روستاها و شهرهای شهرستان دشتستان چیست؟
– در ابتدا لازم می دانم به خانواده ی جان باختگان زلزله ی اخیر برازجان و دشتستان و همشهریان عزیز برازجانی و دشتستانی تسلیت عرض می کنم و خود را شریک غم ها و اندوه های شهروندانی که در این زلزله به آنها صدمات جانی، مالی و روحی و روانی وارده شده می دانم. برای همه ی عزیزان دشتستانی آرزوی صحت سلامتی و تندرستی دارم.
خوشبختانه با توجه به شدت و عمق زمین لرزه مورخه ۷/۹/۹۲ به دلیل استحکام ساختار بافت زمین در مناطقی که روی خط این زمین لرزه قرار داشته (برازجان و تعدادی از رورستاهای شمالی شهر برازجان) خسارت حادث شده در زمینه کشاورزی (خسارت به محصول، تاسیسات کشاورزی و…) اندک بوده و این اندک خسارت وارده معمولن شامل تخریب موتورخانه ها در بعضی از مناطقی بوده که روی خط این زمین لرزه قرار داشته اند، و همچنین خشک شدن چاه آّب خصوصن در روستای راهدار ناشی از شکاف بسترچاه و افتادن نخیلات مسن و بلند در این مناطق بوده است.
هم چنین از دیگر خسارت وارده می توان به تخریب دیوارهای اطراف گلخانه ها نام برد که یکی از این موارد، تخریب دیوار گلخانه آقای ابراهیم زاهدی است که به عنوان یکی از گلخانه داران پیش رو و نمونه در استان، هزینه های زیادی متحمل شده؛ در بعضی از موارد نیز باعث تخریب تاسیسات (گرمایشی- سرمایشی) و ساختار گلخانه گردیده است.
خسارت های یادشده در واقع به عنوان خسارت های ملموس می باشد، ولی یکی از آثار مخرب زمین لرزه در کشاورزی، شوک ناشی از زمین لرزه به ریشه محصول بوده که علاوه بر اینکه این شوک به ریشه، باعث خشک شدن و از بین رفتن محصول و یا متوقف نمودن مرحله ی رشد می شود. باعث جدا شدن بستر خاک از ریشه (بستر مناسبی از خاک که ریشه برای خود ایجاد نموده) هم می گردد که آثار خسارت آن معمولن در محصولات زراعی چند روز پس از وقوع زمین لرزه مشخص و در نخیلات نیز معمولن در زمان باردهی مشخص می شود که باعث ناباروری و یا کاهش عملکرد به صورت محسوس می شود.
لازم به بیان است که بروز زمین لرزه در مناطقی که منبع آبیاری آنها، رودخانه های فصلی، چشمه و قنات می باشد باعث خشک شدن این منابع نیز می شود و بر عکس در بعضی مناطق که این منابع طی سالهای گذشته در اثر فرسایش و یا عوامل دیگر خشک شده، می تواند باعث پُرآب شدن این منابع خشک شده شود که نمونه ی ملموس آن را می توان بین برازجان – دالکی و فعال و پُرآب شدن بعضی از چشمه های آب گوگردی نام برد که علی رغم خشک شدن چاه های آب بعضی از کشاورزان در اثر زمین لرزه یادشده، ایجاد شده است. و در نهایت خسارت هایی که در اثر زمین لرزه وارد گردیده است، تخریب دیواره رودخانه های فصلی و چاه های آب، بسته شدن چشمه و قنات از جمله خسارت هایی بوده که به تعداد زیادی از باغداران که از این منابع جهت آبیاری باغات خود (نخیلات) استفاده می کردند، وارد شده است.
هامون: در زمان وقوع حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله، کشاورزان از چه طریقی می توانند نسبت به جبران خسارت وارده اقدام کنند؟
– اگر محصولات قابل بیمه در منطقه قبل از وقوع خسارت، بیمه شده و تحت پوشش بیمه قرار گرفته باشند، بیمه گذاران خساردت دیده ناشی از زمین لرزه و یا هر عامل قهری تحت پوشش پس از وقوع خسارت طبق بند ۱۵ بیمه نامه زراعت های دیم و آبی و بند ۶ بیمه نامه باغات که در زیر این بیمه نامه قرار دارد، پس از مشاهده خسارت حداکثر ظرف ۷ روز می بایست به نزدیک ترین شعبه بانک کشاورزی و یا دفتر بیمه کشاورزی محل استقرار باغ و یا زمین زراعی خود مراجعه کرده و نسبت به تکمیل فُرم درخواست بازدید از خسارت اقدام نمایند و حتمن رونوشت بیمه نامه خود را جهت پیوست تهران، فرم درخواست بازدید از خسارت را به همراه داشته باشند. چنانچه محصولات زراعی و باغی بیمه نباشند، می بایست مراتب خسارت وارده به محصولات و تاسیسات کشاورزی خود را به ادارات ذیربط اعلام دارند.
زمان وقوع زمین لرزه اخیر در واقع فقط زمان بیمه نمودن محصولات زراعی دیم و آبی بوده که به دلیل بارندگی های اخیر و فقدان فرهنگ بیمه کشاورزی در بین کشاورزان که یا دقایق پایانی زمان بیمه، برای بیمه محصولات خود اقدام می کنند و یا از بیمه به عنوان ابزاری برای گرفتن غرامت استفاده می کنند، در بسیاری از مناطق از این زمان برای بیمه محصولات زراعی خود استفاده نکرده اند.البته باید این نکته را نیز متذکر شد که بخشی از مشکلات نیز به خود ما (ارگان های دولتی و خصوصی که در بیمه کشاورزی و نهادهای حمایتی نقش دارند) نیز برمی گردد.
هامون: آیا دولت با همیاری کشاورزان می تواند در مقابل حوادث غیرمترقبه مثل سیل و زلزله، اقدامات مقاومتی و محافظتی از نخل داران و کشاورزان صیفی کار اعمال نماید؟
– قطعن این موضوع می تواند بسیار مفید باشد و حتمن نیز باید انجام گیرد؛ برای مثال می توان این گونه این موضوع را پیشنهاد و مطرح کرد که دولت با توافق انجام شده با نماینده یا نمایندگان کشاورزان هر منطقه می تواند به صورت بسیار شفاف و اطلاع رسانی شده، از پرداخت یک سری خسارت ها کشاورزان (مثل غرامت های ناشی از خسارت خشکسالی) که بسیار ناچیز می باشد به کشاورزان پرداخت نماید و یا آن ها را برای استحکام دیواره ها و یا ترمیم رودخانه های فصلی، چشمه ها و قنات ها و ساخت سدها و یا حتا برای مکانیزه کردن کشاورزی استفاده نماید و دولت هم نظارت داشته باشد که واقعن این اقدامات از جانب کشاورزان انجام شود.
