هامون: در ادامه سلسله نشست های ماهانه کمیته فرهنگی و اجتماعی این بنیاد، سومین نشست آن با عنوان “بررسی سوانح طبیعی در استان بوشهر” ، شامگاه چهارشنبه با حضور تعدادی از اعضای هیات مدیره و اعضای کمیته های فرهنگی و اجتماعی بنیاد، دانشجویان و علاقمندان در سالن اجتماعات دانشگاه علمی کاربردی مرکز آموزش و پژوهش استانداری بوشهر برگزار شد.
در سومین نشست بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر، سوانح طبیعی این استان مثل سیل و زلزله و چالش های پیش رو، توسط فعالین اجتماعی و مدنی استان بوشهر و دو تن از اعضای انجن هامون ایران بررسی شد.
در ابتدای این نشست اکبر صابری عضو کمیته فرهنگی و دبیر نشست های ماهانه بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر با اشاره به نوع فعالیت این بنیاد اظهار داشت: این بنیاد عام المنفعه و خیریه که در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در سطح استان فعالیت دارد از سال ۸۴ تاسیس شده و با هدف فعالیت های فرهنگی و اجتماعی به طور خاص، اقدامات عمرانی خیریه ای را نیز انجام داده است.
صابری گفت: این بنیاد با دعوت از دانشجویان و جوانان سعی دارد فضایی را برای طرح دغدغه های فرهنگی استان باز کند و با این رویکرد تا کنون موضوعاتی نظیر ” چالش های مطالعه” و” پتانسیل های گردشگری استان” را بررسی نموده و در این نشست ” سوانح طبیعی استان بوشهر” را مورد بررسی قرار می دهد.
***
سپس فرشید ابراهیمی، به عنوان نخستین سخنران موضوع جلسه، گزارشی از وضعیت زمین لرزه ی فروردین ۹۲ شُنبه ارایه کرد. ابراهیمی در شش بخش با عناوین آسیب پذیری ساخت و سازهای پس از زلزله، عدم توجه به مبلمان شهری، عدم توجه به ساخت فضاهای آموزشی و ارایه آمارهای دروغین، کمک هایی که به مقصد نرسید، وعده هایی که محقق نشد و دلایل عدم امداد رسانی مطلوب و آمار بالای مصدومین سخنرانی خود را ارایه نمود.
ابراهیمی با انتقاد از عدم پوشش رسانه ای مطلوب این رخداد در سطح ملی و استانی، گفت: رحیمی، معاون اول رییس جمهور وقت، فردای روز این حادثه با حضور در آن محل وعده داده که ” همانطور که آذربایجان را ۳ ماه ساختیم شهر شنبه را ۲ ماهه خواهیم ساخت”؛ ولی متاسفانه این قول تا کنون عملی نشده است!»
وی در ادامه گفت: «مقرر شده بود تمام منزل بصورت کلید تحویل نوسازی شده و به مالکین تحویل شود که این امر محقق نشده است و کلیه منازل فقط تا مرحله سفت کاری (اسکلت سازی) به مالکین تحویل شد تا خود منازلشان را بسازند در حالیکه غالب مالکین توانایی تکمیل این پروژه های نیمه کاره را ندارند.»
ابراهیمی افزود: « مقرر شده بود تمام منزل به صورت کلید تحویل نوسازی شده و به مالکین تحویل شود که این امر محقق نشده است و کلیه منازل فقط تا مرحله سفت کاری (اسکلت سازی) به مالکین تحویل شد تا خود منازلشان را بسازند در حالی که غالب مالکین توانایی تکمیل این پروژه های نیمه کاره را ندارند.»
وی خاطرنشان کرد:«عدم نظارت مطلوب منازل نوسازی شده که در پاره ای از موارد مشاهده شده است، منازل تخریب شده مردم به مراتب ایمن تر از منازل ساخته شده تحت نظارت بنیاد مسکن بوده است.»
ابراهیمی هم چنین از روند کند ساخت و ساز منازل مسکونی و هم چنین ارایه ی آمار نادرست و غیرواقعی از مسئولین انتقاد کرد.
فرشید ابراهیمی در پایان برخی از وعده های مسئولین که در واقعیت محقق نشده را نیز ارایه کرد. الف) عدم دریافت شهریه از دانشجویان مناطق زلزله زده ب) معافیت و کسر خدمتی فرزندان سرباز این مناطق ج) معافیت سربازی شامل افرادی شده که بیش از دو تن از افراد خانواده شان را از دست داده بودند.چ) داشتن سهمیه پذیرش در کنکور سراسری د) عدم ارسال و دریافت بهای برق و آب در مناطق یاد شده.»
در ادامه مهدیه امیری، عضو جامعه کنشگران مدنی برازجان و عضو هیات موسس انجمن هامون ایران، با ارایه گزارشی از سیل ۷ آذر ماه سال گذشته در استان به بررسی میزان خسارات مادی، جانی و زیرساختی این سیل پرداخت.
این فعال مدنی و روزنامه نگار در صحبت های خود گفت:«در شهر برازجان، بیشترین آسیب در زمان سیل به محله ی علی آباد، حسین آباد، کمال آباد و گرمسیری که در مسیر دره های فصلی یا نزدیک به آن بودند، وارد شد. آب و نخاله های رودخانه ها وارد منازل شد و باعث گردید که این آب های گل آلود ته نشین شود و خساراتی را به مردم وارد کند. حدود ۷۰ درصد از خانه ها در محله ی علی آباد تخریب و تخلیه گردید و بعضی از منازل تقریبن یک متر و نیم آب گرفتگی داشتند که هم به وسایل مردم و هم خود ساختمان خسارتهایی وارد شد. خانه ی سالمندان که نزدیک به این دره های فصلی بود نیز آسیب دید.»
وی در ادامه افزود: « این شدت بارندگی باعث شد که روان آب ها و سیلاب ها در شهر های شبانکاره،آبپخش و وحدتیه ایجاد شود و آسیب هایی به این مناطق رساند. بخشی از منازل در بخش سعدآباد و بخشی در آبپخش و بعضی هم در شبانکاره آب گرفتگی داشتند.»
امیری گفت:«در برازجان تقریبن به طور متوسط هر ۱۰ سال یک بار شاهد بارندگی با این شدت هستیم و این بارندگی ها همیشه خسارت های زیادی به شهر وارد می کرده است، اما متاسفانه، بعد از گذشت تنها چند ماه از هر بارندگی، ساماندهی زیرساخت های شهری و روستایی به باد فراموشی سپرده می شود مانند سیل سال گذشته که بعد از گذشت یک سال از آن همچنان شاهد وجود گل و لای ته نشین شده از سیل سال گذشته در این دره ها هستیم.»
وی خاطرنشان کرد: «با توجه به گسترش شهر برازجان و روستاهای اطراف آن، زیر ساخت های شهری و روستایی متناسب با توسعه و گسترش وسعت آن ها رشد نکرده و بر این اساس در زمان بارندگی خصوصن شهر برازجان، دچار مشکلات عدیده ای شد.این شهر دارای ۵ دره ی فصلی می باشد و این دره ها یک خطر بالقوه برای برازجان هستند. این مساله قابل توجه است که ساماندهی این پنج دره از توان مدیریت شهری شهرستان خارج است. چراکه؛ متاسفانه این دره ها از ابتدا به صورت اصولی ساخت و ساز نشده اند و دیواره های حفاظتی آن ها نیز هنوز اجرا نگردیده است. دهانه های پل ها نیز برای هدایت آب بسیار تنگ می باشد و زیرساخت های شهری به صورت کاربردی و اصولی صورت نگرفته است»
این روزنامه نگار برازجانی در حوزه ی مدیریت بحران سوانح طبیعی در دشتستان گفت: « بالا بردن فرهنگ مردم در خصوص بحران و مسایل دیگر، یکی از وظایف اساسی دولت ها می باشد. متاسفانه در زمان سیل برازجان، شهروندان با نحوه ی مقابله با بحران آشنایی چندانی نداشته و با وجود بارندگی شدید برای تماشای سیل و انجام کارهای خود به خیابان ها آمدند و در نهایت این امر منجر به کشته شدن چندین نفر از شهروندان شد.»
وی در پایان افزود: «ضعف مدیریتی در کنار زیرساخت های نامناسب شهری، سیل در برازجان را از سانحه به یک فاجعه تیدیل کرد و همچنان این روند نیز ادامه دارد. چنانچه در زلزله امسال برازجان نیز شاهد آن بودیم.»
سپس رضا شبانکاره دیگر عضو انجمن هامون ایران و روزنامه نگار هم استانی برای ارایه گزارش و تحلیلی از وضعیت زمین لرزه هفتم آذرماه ۹۲ برازجان به ایراد سخنرانی دعوت شد. وی ضمن ابراز همدردی و تسلیت از جانب انجمن هامون ایران، به خانواده های جان باختگان و آسیب دیدگان سوانح طبیعی سال های اخیر استان در هفت بخش با موضوعات «کوتاه مدت بودن جامعه (دشتستان)- فراموش کردن دوره های بازگشت سوانح طبیعی-فراهم نکردن پدافند غیرعامل- آسیب پذیر بودن زیرساخت های شهری مثل: بیمارستان، تاسیسات شهری و پل ها- سو مدیریت بحران در دشتستان- سفر تعجب برانگیز ریاست جمهوری به محله امیرآباد و آسیب پذیری بخش کشاورزی شهرستان دشتستان مطالب خود را بیان کرد.
وی گفت: «شدت زمین لرزه، مقیاسی است که عبارت از میزان لرزش های احساس شده و خسارت هایی که در هر نقطه به وجود آمده است. متداول ترین مقیاس اندازه گیری شدت زلزله «مرکالی اصلاح شده» است که این مقیاس شامل ۱۲درجه مختلف می شود.زمین لرزه ی هفتم آذر۹۲ دشتستان به لحاظ درجه بندی، درجه شدت ۷ را شامل می شود.»
وی در ادامه به آسیب شناسی زلزله دشتستان پرداخت و گفت: «دشتستان در دهه های اخیر همواره چند سوانح طبیعی مثل توفان، سیل و زلزله های نسبتن شدید را شاهد بوده است؛ هر چند کم و بیش برخی از سوانح طبیعی را نمی توان به طور دقیق پیش بینی کرد، اما به لطف خرد و علم بشر نوین، ابزار شناخت حوادث طبیعی در مدیریت کردن هر چه بهتر این سوانح بدست آمده است.به طور میانگین سالانه حدود ۵۰۰ زمین لرزه با شدت ۵ ریشتر به بالا در کشور ژاپن اتفاق می افتد و همواره روال طبیعی و روزمره ی فعالیت های گوناگون مردم و دولت آن کشور در همه ی حوزه ها تداوم پیدا می کند.» وی در ادامه افزود: «اما با توجه به اینکه کشور ما ایران که همواره بر روی خط گسل زمین لرزه و سوانح طبیعی و انسانی کمابیش بیشماری قرار دارد، برنامه ی درازمدت، مدیریت شده و تمرین شده یی جلوی چشم خود نداریم.»
وی در ادامه افزود: «محمدعلی کاتوزیان بر این باورست: «جامعه ای که در آن انباشت دراز مدت علم و دانش و فرهنگ و سرمایه مادی و معنوی مشکل است و در نتیجه یا درجا می زند یا در اثر نوسانات گهگاهی – از نو شروع می کند. در جامعه ی کُلنگی، چون خیلی از آن چیزهایی را هم که در کوتاه مدت ساخته شده، ویران می شود یا ویران می کند.»
شبانکاره بیان کرد: به عنوان مثال در زمین لرزه ی اخیر برازجان – دشتستان، بناهای تازه ساخته شده که جزو زیرساخت های رفاهی شهرستان قلمداد می شود، کلنگی اعلام می شود. و این امر با پیشرفت واقعی و اساسی و با داشتن شهری ایمن و مقاوم در تضاد است. بیمارستان شهید گنجی که باید ماوای امن مردمان شهرستان باشد، خود بدل به بیماری اورژانسی و آسیب زا می شود!»
این فعال مدنی توجه حضار و مسئولین شهری و استانی را به مساله ی فراموش کردن دوره ی بازگشت سوانح طبیعی در دشتستان در سال های گذشته جلب کرد و گفت: «ما در هر دهه با سوانح طبیعی مشابهی رو به رو بوده ایم. سیل در سال ۶۶، ۸۱ و ۹۱ در دشتستان اتفاق افتاده است. زلزله یی که نسبتن شدید باشد و آسیب پذیر به مناطق مسکونی و ساکنان آن، در سال ۶۹ و ۹۲ اتفاق افتاده است. طوفان و حوادث دیگر طبیعی نیز همواره گریبان گیر شهرستان دشتستان و مردمان آن شده است. اما متاسفانه در وهله ی اول دولت ها و سیاست گذاری های جاری و تصویب شده ی کشور، نسبت به دوره های بازگشت سوانح طبیعی مثل سیل و زلزله و توفان به شدت نادیده گرفته شده و از سوی دیگر نقش مردم، نهادهای مدنی و غیردولتی نیز در این نادیده گرفتن شدن دوره یا دوره های بازگشت سوانح طبیعی هم قابل توجه است. در این باره باید به طور جدی و عملی بازنگری شده و به جبران مافات پرداخت.»
رضا شبانکاره گفت: «فراهم ساختن پدافندهای غیرعامل در سطح دشتستان، آموزش عمومی و فعال شدن و نقش پذیری فعالین مدنی و تشکل های غیردولتی و دوری جستن مسئولین از بحرانی کردن موردهای اضطراری را از مواردی است که باید مورد توجه برای آینده ی امن تر و بهتری قرار داد.»
وی خاطرنشان کرد: «متاسفانه باید گفت در حوادث سوانح طبیعی سال های اخیر دشتستان، استانداران و مسئولین وقت استانی و شهری، به ساده گی وضعیت اضطراری را به وضعیت بحرانی تبدیل کرده اند. ممنوع کردن مسئولین شهری از گفت و گو با اصحاب رسانه، عدم شفافیت اطلاع رسانی از وضعیت های اضطراری و … از مصادیق تبدیل شدن وضعیت اضطراری به وضعیت بحرانی است.»
وی در پایان گفت: « انتظار می رود با توجه به اینکه همواره دشتستان در هر دهه و چه بسا مثل دو سال اخیر مرتب دچار سوانح طبیعی می شود، شایسته است مسئولین استانی و کشوری، با نهادهای نظارتی و نهادهای مردمی نسبت به فراهم ساخت زیرساخت های شهری و روستایی و برنامه ریزی شهری و فراهم ساختن پدافند غیرعامل در سطح شهرستان دشتستان اقدامات لازم را انجام دهند. این امر باعث می شود تا با جاری شدن سیل و زلزله، که با رعایت اقدامات اصولی می توان بسیاری از مشکلاتی که در سالیان اخیر متوجه این مناطق شده را برطرف نمود و دیگر شاهد تلفات جانی و مالی نبود. از دیگر سو بُعد روحی و روانی مردم نیز از سلامت کامل برخوردار خواهد بود.»
سپس مدیر عامل جعیت هلال احمر استان بوشهر با حضور در این نشست به بیان فعالیت های این سازمان در هنگام وقوع سوانح طبیعی استان پرداخت.
عبدالکریم شعبانزاده، با اشاره به اینکه هدف سازمان متبوعش، جذب اعضا و مشارکت مردمی در خدمات عام المنفعه است گفت: هدف این نهاد عام المنفعه، این است که خدمات خود را به دورافتاده ترین نقطه استان نیز ارائه دهد.
وی با بیان این که کشور ما بر روی کمربند زلزله است و دو گسل کازرون و برازجان نیز در استان بوشهر قرار دارد، افزود: از سال گذشته تا کنون این گسل ها فعال شده اند و خسارات مالی و جانی را برای استان به همراه داشته اند.
مدیر عامل جعیت هلال احمر استان تصریح کرد: طوفان، سیل و زلزله حوادث سال گذشته تا کنون بوده اند که هر بار این سازمان مردمی در اسرع وقت در محل حادثه حاضر شده و عملیات امداد و نجات را به انجام رسانده؛ به طوریکه رییس امداد و نجات کشور، استان بوشهر را یکی از موفق ترین امدادهای کشوری اعلام کرد.
شعبانزاده بیان کرد: در حوادث اخیر به غیر از کمک های مردمی که تا ذره آخر در اختیار حادثه دیدگان قرار گرفت، خود این سازمان نیز با توزیع دفترچه ارزاق به توزیع عادلانه مواد غذایی و همینطور چادرهای امدادی و مسافرتی همت گمارد. وی افزود: در حادثه زلزله شنبه با پول کمک های مردمی و جمعیت هلال احمر، ۱۰۰۰ دستگاه کولر در اختیار زلزله زدگان قرار گرفت و در زلزله دشتستان ۲۲۰۰ تخته چادر امدادی و ۲۳۰۰ تخته چادر مسافرتی توزیع شد.
عبدالکریم شعبانزاده در پایان سخنانش گفت: هدف این سازمان کمک به مردم بوده ولی گاها ممکن است قصوراتی نیز در این بین رخ داده باشد که وقوع آن در هر حادثه غیرمترقبه ای غیرممکن نیست ولی مطمئنا عمدی از سوی مسئولین درکار نبوده است.
آخرین سخنران این نشست مدیر کل مدیریت بحران استانداری بوشهر بود و ضمن بیان اقدامات اداره کل متبوعش در حوادث اخیر استان، پاسخگوی سوالات حاضرین در نشست نیز بود.
کاظم مرادی با شرح مختصری از وظایف مجموعه تحت مدیریتش اظهار داشت: اگر اخبار منتشره از حوادث به خوبی مدیریت نشود، خوراکی برای رادیوهای بیگانه مهیا می شود و به همین دلیل، با تصمیم شورای هماهنگی مدیریت بحران استان، در اولین اقدام پس از سوانح اخیر، به صورت مقطعی ارتباط استان با خارج از کشور را قطع نموده و وظیفه اطلاع رسانی در این خصوص را بر عهده رسانه ملی قرار دادیم.
وی در خصوص انتقاد به تناقض آمار و اطلاعات خسارات جانی سوانح طبیعی که از سوی مردم و مسئولین مطرح می شود گفت: ما برای اعلام آمار کشته شدگان این سوانح تنها به آمار پزشکی قانونی استناد می کنیم.
گفتنی است: در پایان این نشست فرهنگی، حاضران سولات خود را از مدیر کل مدیریت بحران استانداری بوشهر و مدیر عامل جمعیت هلال احمر استان پرسیدند.
مرادی در پاسخ به سوال یکی از حضار که چرا رییس جمهور به یکی از ناآشناترین مناطق زلزله زده برده شد و شرایط حضور وی در برازجان و بیمارستان شهید گنجی مهیا نشد، گفت: من به عنوان دبیر شورای هماهنگی مدیریت بحران استان دراین زمینه تصمیم گیرنده نبودم و لذا پاسخگو نیستم. ولی در این زمینه تیم مخصوصی که برنامه سفر رییس جمهور را تنظیم می کنند تصمیم میگیرند.
وی در پاسخ به سئوال دیگری از حاضران گفت: بلایای طبیعی از قبل خبر نمی دهند که بتوان آمادگی کامل برای مقابله با آن داشت و نمره ۱۰۰ در صد از آن گرفت و ممکن است در برخی تصمیم گیری های آنی اشتباهات و انحرافاتی صورت گرفته باشد ولی تلاش همه مسئولین رسیدگی سریع و شایسته به آسیب دیدگان حوادث اخیر بود.
شایان ذکر است: چهارمین نشست بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر با عنوان “معلولین ،حقوق و محدودیت ها” در تاریخ ۲۵ دی ماه برگزار خواهد شد.