راضیه اشعثی:
زیست بوم حله یا به تعبیر دیگر تالاب حله که از لحاظ موقعیت خاص مکانی در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال شرق بندر بوشهر قرارگرفته، در سال ۱۳۵۵ از طرف سازمان محیط زیست منطقه حفاظت شده اعلام شد. وسعت این منطقه حفاظت شده ۴۲۶۰۰ هکتار که ۲۰۰۰۰هکتار آن تالابی است. بعضی از رودخانه ها در مصب خود جایی که وارد دریا می شوند یک منطقه تالابی را شکل می دهند ،از آن جایی که رود خانه در این منطقه کاملاً به سطح اساس خود رسیده و شیب به حد اقل می رسد ،آب رود خانه برای مدت زیادی از سال روی زمین باقی می ماند و سبب رشد و انبوهی گیاهان ، بیشه زارها و نی زارها می شود و در اصطلاح تالاب شکل می گیرد .
تالاب حله یکی از مناطق مهم اکولوژیک استان بوشهر می باشد ، تداخل آب شیرین رود خانه و آب شور خلیج فارس زمینه ی مستعدی برای رشد گیاهان آبزی و حاشیه ای و حیات وحش فراهم آورده است. این تالاب اهمیت زیست محیطی فراوانی دارد و یک پناهگاه امن برای زمستان گذرانی پرندگان مهاجری چون درنا ،حواصیل ،غاز، دراج ،شاهین، لک لک و … است که مقصد خود را با شرایط گرمسیری بودن آن انتخاب می کنند ،همچنین محل مناسبی برای انجام مطالعات و تحقیقات روی پرندگان و دیگر جانوران آبزی و خشکی زی ،مخزن غذا برای ماندگاری انواع پرندگان و آبزیان ،محل مناسبی جهت پرورش ماهی و میگو ، تعدیل آب و هوا ، تولید علوفه ،مانعی برای اکسیده شدن و تشکیل گازهای گلخانه ای ،تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش ، گردشگری و توسعه صنعت اکوتوریسم بوده و از همه مهم تر در دستیابی به آرامش روحی و روانی اهمیت و نقش خاصی را دارا بوده است. متاسفانه در دو وسه دهه اخیر این زیستگاه دستخوش تغییرات زیادی شده و با دستکاری های انسان تعداد و تنوع گونه های گیاهی و جانوری کاهش چشمگیری یافته و به صورت یک محیط بدون زیست در آمده است. حیات وحش تالاب حله با خطرهای بزرگی در این سال هاروبرو بوده است .ازجمله:
– شکارهای نامحدود افراد محلی که به قصد تفریح و سرگرمی، شبانه دور از چشم محیط بانان به شکار روباه، گراز، خارپشت و… یا به قصد تامین غذا به شکار پرندگان و آبزیان می پردازند. این افراد به صورت گروهی با استفاده از تور،تفنگ های ساچمه ای و بادی، سم یا هروسیله دیگر اقدام به شکار پرندگان در آبگیر ها می کنند به ویژه در زمستان که فصل کوچ و زمستان گذرانی پرندگان می باشد، رایج تر بوده است.
-نابودی زیستگاه از عوامل دیگر موثر بر حیات وحش منطقه می باشد، با کاهش بارندگی ها وخشکسالی های مدوام ،ساخت وآبگیری سد رئیسعلی دلواری ،سد انحرافی شبانکاره و سرقنات، وارد شدن هرزآب های کشاورزی به داخل رودخانه ،استفاده از آب رودخانه درکشاورزی ،آلودگی آب رود خانه و آلودگی آب خلیج فارس روند تغییر در اکوسیستم تالاب را تسریع نموده است. چراکه زیستگاه معنای خانه را دارد و وقتی که خانه ی یک حیوان تخریب می گردد ، حیوان یا محکوم به مرگ می گردد یا مجبور به مهاجرت می شود. عدم آگاهی های زیست محیطی ، عدم توسعه مناطق بومی ،تضعیف ارزش های سنتی ، فقر فرهنگی و فقر مادی افراد محلی ازیک طرف و عملکرد نا کافی سازمان حفاظت محیط زیست در انجام وظایف ،کمی تعداد محیط بانان و پاسگاه ها ، فقدان انگیزه لازم از طرف دیگر، سبب نابودی بیش تر حیا ت منطقه شده است .
نتیجه این که در کم تر از ۳۰ سال تالاب حله که از مهم ترین تالاب های استان و کشور است درصد زیادی از حیات وحش خود را ازدست داده است به طوری که دیگر از آن دسته های عظیم پرندگان که سایه کوچ آن ها سطح وسیعی را می پوشاند خبری نیست . دیگر از آن گله های بزرگ گراز که شب از جنگل حله بیرون آمده و به مزارع و باغ ها حمله می نمودند ، جز یادی در داستان های افراد محلی باقی نمانده است . کاش سازمان محیط زیست به جای این همه تلاش در جهت ثبت تالاب ها ، بازرسی و مراقبت جدی تراز این تالاب ها را مورد توجه قرار می داد. امروز مردم دنیا به این نتیجه رسیده اند که تغییری دریک جز بر سایر اجزا تاثیر خواهد گذاشت وبا انفصال یک دانه د ر سایر دانه ها پیوندی نخواهد ماند.
امروز وقت آن است که با فرهنگ سازی در میان همه اقشار جامعه گامی در راستای رفع مشکلات زیست محیطی برداشت و با کم ترین هزینه بیش ترین سود را نصیب خود کرد. ایجاد سازمان های حمایت از محیط زیست توسط دولت ، نهاد ها و افراد محلی و بومی گام دیگری در جهت زنده نگه داشتن محیط می باشد.
راضیه اشعثی؛ کارشناس ارشد جغرافیا