انجمن هامون ایران: حسین دلشب؛ دانش آموخته دکتری محیط زیست از دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، عضو انجمن متخصصان محیط زیست ایران، مدرس دانشگاه و مدیرکل دولت تدبیر و امید در سازمان حفاظت از محیط زیست می باشد. انجمن هامون در گفت وگویی با ایشان، از حساسیت ها و دغدغه های زیست محیطی ایشان و سازمان متبوع اشان، اطلاعاتی را در اختیار شهروندان قرار می دهد. ایشان در قسمتی از گفته های خویش از تشکلهای غیردولتی خواست که در حوزه محیط زیست استان بوشهر به فعالیت بپردازند. انجمن هامون ایران نیز ازهمین جایگاه و هم کلام با دکتر حسین دلشب، از همه شهروندان تقاضا دارد که برای حفظ محیط زیست صدایشان را بالا ببرند و خود را در قبال آینده نزدیک زندگی خودشان بر روی زمین مسئول تر و متعهدتر بدانند. گفت وگو با دکتر حسین دلشب را با هم مطالعه می کنیم.
هامون: از نظر جنابعالی چه تحلیل زیست محیطی می توان به طور جداگانه برای هر ده شهرستان استان بوشهر ارائه داد؟
(شهرستان بوشهر/ شهرستان دشتستان/ شهرستان عسلویه/ شهرستان تنگستان/ شهرستان دشتی/ شهرستان جم/ شهرستان گناوه/ شهرستان دیلم/ شهرستان دیر/ شهرستان کنگان)
در ابتدا سلام و درود می فرستم به همه مردمان ده شهرستان استان بوشهر و همه دوستداران محیط زیست. در پاسخ به پرسش شما می گویم هر شهرستان در تاریخ و جغرافیای خود دارای قابلیت ها و ارزش هایی است که نام استان بوشهر را به ثبت رسانده است؛ از جاذبه های گردشگری، تاریخی، طبیعی، زیست محیطی، فرهنگی، اقتصادی و… از گذشته تا امروز و فردا می توان نام برد. اگر برنامه ریزی بر مبنای توسعه همه جانبه و پایدار شکل بگیرد و توازن منطقه ای بر بستر و بر اساس توان اکولوژیک باشد؛ همه شهرستان ها در یک جایگاه واحد و کلیتی به نام “بوشهر” در منطقه،کشور و حتی جهان جایگاه ارزشمند خود را خواهند داشت. شهرستانی کشاورزی و دیگری تجارت و دیگری صنعت و دیگری خدمات و دیگری فرهنگ را وهمه با هم؛ توسعه همه جانبه محیط زیست را ایجاد خواهند کرد که با استفاده صحیح از منابع طبیعی و عدم تخریب و بهره برداری منطقی از محیط زیست، روند توسعه را هموار خواهند ساخت و جایگاه شان در جغرافیا و تاریخ پایدار خواهد بود.
وقتی نگاه استراتژیک به جلو داشته باشیم، به نسل های آینده نیز فکر خواهیم کرد، که مفهومی “در زمانی” است. یعنی در امروز به آینده اندیشیدن؛ آن گونه که به قول سعدی شیرازی: «هرگز حضور حاضر و غایب شنیده ای — او در میان جمع و دلش جای دیگر است.»
اما اگر به ابتدای پاسخ برگردیم می توانم بگویم؛ استان بوشهر که شامل شهرستان های ذکر شده و روستاها و منابع طبیعی، حتی بدون حضور و دخالت انسان، دارای ارزش ها و نقاط قوتزیست محیطی فراوانی هست مانند:
– وجود منابع عظیم انرژی تجدیدپذیر جهت جایگزینی سوخت های فسیلی (انرژی های نو)
– وجود منابع عظیم اقتصادی جهت تغییر فناوری ها و استفاده از فناوری های پاک و پیشرفته
– وجود دانش علمی مناسب جهت برخورد با مشکلات زیست محیطی
– وجود نیروهای متخصص وکار آمد در بحث محیط زیست
-وجود ظرفیت های فردی و سازمانی مناسب
-وجود تفکر زیست محیطی در بین اقشار متخصص و تحصیل کرده
– وجود تعدادنسبتامناسب سازمان های غیردولتی در زمینه محیط زیست
-توان بسیار بالای دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی در تربیت نیروی انسانی متخصص
– وجود منابع عظیم گاز
– وجود بستر مناسب جهت احداث زیرساختها ی توسعه ای.
اما در کنار این همه فرصت و قابلیت های زیست محیطی، نقاط ضعفعمده ای نیز وجود دارد که می بایست دیده شود. به طور مثال :
-تفکر زیست محیطی ضعیف بین مسئولین ارشد استان و مدیران بخش دولتی و خصوصی
-تفکرضعیف زیست محیطی بین جوامع محلی
-عدم تفهیم مسائل مربوط به اقتصاد زیست محیطی در بین مدیران بخش صنعتی، تولیدی، دولتی و خصوصی
-عدم توجه به مخاطرات زیست محیطی در مدیریت بحران
– عدم اجرای برنامه های زیست محیطی چهارم و پنجم توسعه توسط مسئولین و دستگاه های اجرایی
-ضعف اطلاع رسانی سازمانی و سازمانهای مردم نهاد در خصوص عوامل مخرب محیط زیست
– عدم وجود استانداردهای زیست محیطی منطقه ایی
-عدم بکارگیری روش های نوین در فعالیتهای آلوده کننده محیط زیست
-تاثیر شدید آلودگی جوی استان به دلیل رطوبت بالا
-تخریب زیستگاه ها و اکوسیستم های ساحلی و تهدید امنیت پایدار غذایی دریای
– عدم همکاری جامعه در قبال تغییرات مثبت به دلیل بی ثباتی در نظام مدیریت کلان استان
-عدم ارزش گذاری منابع زیستی در استان
-اختصاص بی رویه مناطق کشاورزی و طبیعی با ارزش به فعالیتهای صنعتی و اقتصادی بدون در نظر گرفتن ارزش منابع زیستی و ملاحضات زیست محیطی و …..
هامون: وضعیت زیست محیطی اکوسیستم خلیج فارس را به چه گونه ای تحلیل می نمایید؟
خلیج فارس با ویژگی های جغرافیایی و ارزش های اکولوژیک خاص خود، یکی از نادرترین اکوسیستم های دریایی به شمار می رود که مجموعه ای از موجودات زنده منحصر به فرد را شامل می گردد. علاوه بر آن خلیج فارس همانند سایر مناطق دریایی در برگیرنده نواحی ساحلی متنوعی موسوم به “اکوتون” می باشد که محل پیوند آب و خشکی و فصل مشترک عملکرد دو اکوسیستم با اختصاصات مجزا از یکدیگر محسوب می شود. محیط زیست “ساحلی- دریایی” خلیج فارس در واقع یک سیستم تکامل یافته طبیعی بوده که پیچیده ترین و در عین حال غنی ترین اکوسیستم های مولد بر روی کره زمین را شامل می گردد. علی رغم این موارد، قرار گرفتن خلیج فارس بر روی فلات قاره، شرایط هیدرولوژی، نحوه گردش آب و جریان های دریایی و همچنین ساختار زمین شناسی و عمق کم آن، موجب گردیده است که در صورت بروز حوادث مختلف، بحران های زیست محیطی تشدید و توان بازسازی و خودپالایی اکوسیستم آن کاهش یابد.
جمهوری اسلامی ایران با ۱۲۶۰ کیلومتر مرز آبی با خلیج فارس (نسبت به ۱۷۴۰ کیلومتر مرز آبی کشورهای هفتگانه عربی حاشیه خلیج فارس) و همچنین مالکیت مهمترین جزایر و مناطق عمیق، به عنوان کشوری که بیشترین سهم ساحلی – دریایی را در اختیار دارد، همیشه در معرض خسارات و صدمات زیست محیطی و اقتصادی ناشی از جنگ های منطقه ای خلیج فارس بوده است. ذکر این نکته ضروری است که ایران در میان کشورهای حوزه خلیج فارس بیشترین سهم جمعیت ساحل نشین را دارد. این تعداد تقریباً ۱۰% از جمعیت کل کشور را شامل می شود. اهمیت خلیج فارس بعنوان منبع مهم اقتصادی و یکی از ذخیره گاه های ارزشمند نفت و گاز در جهان، موجب گردیده است که طی سالیان متمادی این منطقه دستخوش وقایع ناگواری نظیر جنگ، آلودگی های نفتی و در نتیجه فجایع عظیم زیست محیطی شود. سایر انواع صنایع به غیر از نفت و گاز نیز در این منطقه شامل صنایع کود شیمیایی، مواد شیمیایی، پتروشیمی و معادن می باشند. از میان تمامی منابع آلوده کننده در محیط های دریایی و ساحلی، نفت و مشتقات آن به عنوان یکی از منابع اصلی آلودگی به شمار می رود و به طور ویژه در رخدادهایی مانند حمل و نقل دریایی، حوادث نفتکش ها، انفجار و انهدام سکوها، چاه ها و پایانه های نفتی خطرناک ترین آنها می باشند که در مدت زمان کوتاهی باعث فجایع بزرگ می گردند.
استان بوشهر با دارا بودن بیش از ۷۰۷ کیلومتر نوار ساحلی دارای اشکال ساحلی متنوع است. از ۹ شهرستان در استان تنها شهرستان های دشتستان و جم دارای خط ساحلی نبوده و ۷ شهرستان (دیلم، گناوه، بوشهر، تنگستان، دشتی، دیر، کنگان) در جوار ساحل خلیج فارس می باشند. از ۸ منطقه تحت مدیریت سازمان محیط زیست در استان، ۶ منطقه دارای عرصه های دریایی و ساحلی (پناهگاه حیات وحش خارک، اثر طبیعی ملی خارگو، منطقه حفاظت شده حله، منطقه حفاظت شده مند، پارک ملی دیر نخیلو، پارک ملی نایبند) می باشد. ۵۱ خور (که آلودگی های دریایی از مهمترین عوامل تهدید کننده آن هستند).۲۷ اسکله در طول سواحل (با کاربری های مختلف که اعمال مدیریت زیست محیطی در آنها جهت جلوگیری از آلودگی زیست محیطی اجتناب ناپذیر است).۴ تالاب ساحلی ( با ویژگی های منحصر به فرد زیست محیطی) ۲مصب (استان بوشهر با توجه به برخورداری از دو رودخانه دائمی مهم مُند و حله دارای دو مصب به نام های زیارت و فراکه می باشد) از وی‍ژگیهای مناطق ساحلی خلیج فارس در استان بوشهر می باشد.در دهه های اخیر به دلیل توسعه کشورهای ساحلی خلیج فارس و به کمک درآمدهای نفتی، اکوسیستم خلیج فارس و به ویژه سواحل آن شاهد تأثیرات مخربی بوده است. بزرگترین منابع هیدروکربوری جهان در این ناحیه قرار دارند که باعث شده این منطقه از نظر تولید نفت و گاز یکی از مراکز مهم به شمار آید و خلیج فارس را تبدیل به مهمترین راه استراتژیک جهان نماید.
امروزه مهمترین عوامل تهدیدات مناطق دریایی خصوصا خلیج فارس آلاینده های الی پایدار، فلزات سنگین، ترکیبات نیتروژن دار، آلودگی حرارتی، اسیدی شدن، ورود گونه های غیر بومی و مهاجم می باشد. بنابراین حفاظت و استفاده پایدار از منابع خلیج فارس از ضروریات زیست محیطی در استان می باشد، چرا که بخش عمده ای از منابع، معیشت، تجارت و امنیت ما از خلیج فارس تامین می شود.
هامون: به دلیل ارتباطات بین المللی که استان بوشهر با جهان پیرامونی خویش دارد، سازمان حفاظت محیط زیست چه برنامه های بین المللی در حفظ اکوسیستم های دریایی در دست دارد؟
با توجه به اینکه خلیج فارس بین کشورهای حاشیه خلیج فارس قرار گرفته است .در سال ۱۹۸۷ درکنوانسیون کویت سازمان همکاری حفاظت از محیط زیست خلیج فارس تشکیل گردید که مقر آن در کویت بوده وتوسط کشورهای عضو و با همکاری هم، برنامه های مقابله با آلودگی ها و برنامه ریزی جهت حفاظت از محیط زیست خلیج فارس خصوصا عوامل و حوادثی که اثر منطقه ای دارند؛ مانند آلودگی نفتی، بلوم جلبکی، آلودگی ناشی از کشتی ها و برگزاری دوره های آموزشی، مسابقات و… را انجام می دهند.کشور ما نیز عضو فعال راپمی می باشد. همچنین قانون حفاظت از دریاها و رودخانه های مرزی از آلودگی با مواد نفتی، آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب (مصوب ۱۳۵۴)، قانون تشکیل شورای عالی اقیانوس شناسی.کنوانسیون مارپول و… که در هر کدام از این قوانین وظایف، تعهدات و چارچوب ها مشخص شده است. اما از نظر قوانین داخلی از برنامه چهارم توسعه از سال (۱۳۸۴-۱۳۸۸) محیط زیست جایگاه خود را پیدا کرد و به طوری که از شش بخش برنامه توسعه یک بخش آن بنام محیط زیست وتوازن منطقه ای اختصاص یافت. در برنامه پنجم نیز چهار ماده از (۱۸۷-۱۹۳) به محیط زیست اختصاص داده شده است. در این بخش موادی از قانون برنامه چهارم نیز تنفیذ شده است. اما در برنامه پنجم بخش هایی که مربوط به محیط زیست دریایی می باشد بسیار قابل توجه است، مانند تبصره ۲ ماده ۱۸۷ که وظایف سازمان محیط زیست را نسبت به شناسایی مناطق ساحلی و دریایی با حساسیت زیست محیطی است. یا تهیه طرح جامع پایش میکروبی مناطق ساحلی. یا الزام واحدهای بزرگ صنعتی تولیدی به ارائه گزارش ارزیابی زیست محیطی که در ماده ۱۹۲ آمده است.
لذا با توجه به قوانین بین المللی می بایست نسبت به التزام کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به استحصال زمین از دریا، رهاسازی پسآب آبشیرین کن ها، آب توازن کشتی ها، فاضلاب های تصفیه نشده شهری و پسآب های صنعتی خصوصا آب کولیینگ ها به خلیج فارس جلوگیری به عمل آید. در داخل نیز همین موارد به اضافه آموزش و تنویر افکار عمومی خصوصا جوامع محلی و بهره برداران از دریا می بایست رعایت و پی گیری شود. حال که به امید خدا سازمان حفاظت محیط زیست در حال تدوین برنامه ششم و سند راهبردی هستیم، می بایست با تکیه به قوانین چهارم و پنجم توسعه نسبت به راهبردهای جدید براساس پایدارسازی محیط زیست با تاکید بر حفاظت؛ استقرار حکمرانی شایسته محیط زیست و ساماندهی اقتصاد محیط زیست اقدام کرد. چرا که بر اساس گفتمان دولت تدبیر و امید؛ ” دولت یازدهم بر این باور است که سرنوشت آینده ایرانیان در گرو چگونگی نگرش ما به محیط زیست و میزان احیای توازن زیست محیطی است، و عمیقاً بر این باور است که بحران های زیست محیطی در صورتی که مدیریت نشوند و توازن زیست محیطی کشور احیا نشود، می توانند به تهدید امنیت ملی نیز بیانجامند“. از این رو، دولت تدبیر و امید برنامه توسعه اجتماعی خود را بر محور احیای توازن زیست محیطی گسترش خواهد داد.
هامون: وضعیت مناطق حفاظت شده زیست محیطی در استان بوشهر به چه گونه ای قابل تشریح می باشد؟
استان بوشهر به دلیل دارا بودن زیستگاه‌های متفاوت، دارای تنوع زیستی غنی وکم نظیری ازگونه‌های حیات وحش می‌باشد. تاکنون قریب به ۵۰ گونه از پستانداران ، بیش از ۱۱۰ گونه از پرندگان، ده‌ها گونه ازخزندگان خشکزی و آبزی وصدها گونه ماهی در استان و آب های ساحلی آن شناسایی گردیده است. بیش از ۵۰ گونه از گونه‌های جانوری استان بوشهر جزء حیوانات حمایت شده می‌باشندکه شامل ۲۰ گونه پستاندار، ۳۰ گونه پرنده و ۴ گونه خزنده هستند. آهوی ایرانی، جبیر، کل و بز و قوچ و میش از جمله پستانداران علفخوار منطقه می‌باشند. کل و بز و قوچ و میش ازکثرت نسبی برخوردار بوده و در اکثر مناطق کوهستانی استان یافت می‌شوند. آهوی ایرانی که جزو گونه‌های حمایت شده می‌باشد درگذشته نه چندان دور در بیشتر مناطق جلگه ای استان دیده می‌شدند که در حال حاضر تنها در محدوده مناطق حفاظت شده مند و جزیره خارگ زیست می‌نمایند و به ندرت در سایر مناطق مشاهده می‌گردد.کل مساحت تحت مدیریت برای هر کشور در حالت استاندارد: ۱۰ درصد مساحت کشور می باشد که این میزان در ایران ۷/۸ درصد است. و کل مساحت تحت مدیریت استان بوشهر ۷/۶ درصد مساحت استان است. مجموع مساحت تحت مدیریت استان بوشهر ۱۵۷۰۰۰ هزار هکتار می باشد.
این مناطق شامل: پارک ملی دریایی نای بند، پارک ملی دریایی دیر نخیلو، منطقه حفاظت شده مند، منطقه حفاظت شده حله، پناهگاه حیات وحش خارک، اثر طبیعی ملی خارکو، اثر طبیعی ملی کوه نمک است. این مناطق هر چند به صورت شبانه روزی و ویژه حفاظت می شوند ولی دارای چالش هایی نیز هستند.
از مهمترین این معضلات ایجاد خطر آتش سوزی، افزایش میزان مرگ و میر حیات وحش، خسارت به زیستگاه ماهیان و حیات وحش، شکار و صید غیر قانونی،کاهش آب، افت سطح آب زیرزمینی،کاهش کیفیت آب های سطحی و زیرزمینی، افزایش شدید درجه حرارت، خسارت به صنعت توریسم، افزایش بیماری های انسانی، جانوری و گیاهی، هجوم حشرات، انقراض برخی گونه های گیاهی و جانوری کمیاب، افزایش فرسایش بادی و آبی،کاهش کیفیت خاک کشاورزی، افزایش درگیری های مردمی، مدیریتی و… می باشد. علاوه بر موارد فوق، متأسفانه در طول دوره های خشکسالی، چند سال گذشته معضلاتی را برای تنوع زیستی استان ایجاد نموده است. با کاهش بارندگی، حجم آب دریاچه ها، منابع زیر زمینی و رودخانه ها کاهش یافته و با ثابت در نظر گرفتن بار آلودگی وارده به آنها، غلظت آلودگی افزایش می یابد. خشکسالی، از بین رفتن پوشش گیاهی را به همراه دارد و زمین عاری از پوشش گیاهی و در معرض فرسایش شدید آبی و بادی قرار می گیرد و قادر به حفظ خاک در برابر عوامل فرسایش نیست. در نتیجه ذرات خاک و مواد آلی گیاهی و جانوری آن به آب های سطحی وارد شده و آنها را آلوده می کند و همچنین سبب پر شدن مخازن پشت سدها و خسارات فراوانی را در پی خواهند داشت .
یکی دیگر از پیامد های خشکسالی که در نتیجه کمبود رطوبت و خشک بودن اجزای گیاهان در مناطق حاصل می شود، آتش سوزی است که سبب نابودی درختان گردیده و علاوه بر مستعد نمودن خاک آبخیزها جهت فرسایش، بهم زدن تنظیم آب رودخانه ، از بین رفتن و مختل کردن تعادل میکروارگانیسم ها، حاصلخیزی خاک و حیات وحش، آلودگی هوا، رویش علف های هرز و مشکلات عدیده دیگر می گردد
بدیهی است که با کمبود نزولات آسمانی، تالاب ها در فصل پذیرش پرندگان مهاجر وسعت کمتری خواهند داشت و باعث می شود پرندگان مهاجر با تراکم بیشتر در وسعت محدودتری جمع شوند که هم سبب تاثیر سوء در زاد و ولد آنها شده (کمبود جا و مواد غذایی) و هم شکارچیان مختلف می توانند سریعتر به آنها دسترسی پیدا کنند. خشکسالی و به تبع آن کمبود مواد غذایی باعث می شود حیوانات وحشی رو به مناطق مسکونی گذاشته و خطرات زیادی از جمله تصادف با وسایل نقلیه در جاده ها و صید توسط مردم محلی را در پی داشته باشد.
خشکسالی کمی نزولات جوی و خشکسالی به تبع آن کاهش میزان دبی و توقف جریان رودخانه ها در روند طبیعی حیات موجودات زنده ار جمله مهاجرت ماهیان، حضور بی مهرگان کف زی و گیاهان آبزی اختلال ایجاد می کند و سبب کاهش زادآوری و تجدید حیات گونه های گیاهی و جانوری شده ، بروز پدیده انقراض گونه های نادر و تشدید فرسایش ذخایر ژنتیکی را باعث می گردد. خشکسالی شرایطی را برای بروز آفات و بیماری های مختلف گیاهی مهیا می نماید، در این وضعیت جهت دفع آفات ناگزیر از سموم بیشتری استفاده می شود که این سموم با تجمع در محیط وارد زنجیره غذایی شده و به آلودگی بیشتر منابع طبیعی می انجامد.
هامون: چه برنامه های بلندمدتی برای بهبود بخشیدن به وضعیت زیست محیطی استان در نظر دارید؟
– تدوین سند راهبردی محیط زیست استان که در آن وضعیت موجود شناسایی و معرفی خواهد شد و برنامه ها و وضعیت مطلوب در آینده نیز معرفی و مسیرهای آن از طریق مبادی قانونی مشخص و به سمت آن حرکت خواهیم کرد. طی این مسیر بهره برداری پایدار، آمایش سرزمین، اقتصاد محیط زیست، ارتقاء سطح آموزش و پیگیری برقراری هزینه های تخریب در آغاز با وضع قانون مالیات های سبز به منظور نهادینه و پایدار کردن تولیدات کشاورزی و صنعتی با موازین منابع طبیعی و محیط زیست و همچنین ابلاغیه مقام معظم رهبری، پیرامون اقتصاد مقاومتی که در برگیرنده حوزه های کاری مستقیم و غیر مستقیم در ساختار و کارکرد محیط زیست کشور است، سر لوحه کار قرار می گیرد.
– از برنامه های دیگر تدوین برنامه ای جهت راه اندازی واحد زیست محیطی در واحدهای تولیدی و اقتصادی کشور (بر اساس وسعت و اندازه آن واحد اقتصادی به صورت به کارگیری یک نفر، چند نفر، کار گروه، یا مدیریتی تحت عنوان مدیریت محیط زیست آن واحد تولیدی و… ) اقدام صورت می پذیرد.
هامون: تشکل های غیردولتی در مدیریت استراتژیک سازمان چه جایگاهی دارد؟ و جنابعالی چه برنامه هایی برای این نهادهای غیردولتی دارید؟
فقدان نگرش های جامع و جدی به محیط زیست به دلیل عدم آگاهی عمومی در این خصوص و نگرش های تک بعدی و صرفا سیاسی و اقتصادی دولت مردان بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی باعث بوجود آمدن مشکلات زیست محیطی غیرقابل جبرانی به منابع طبیعی کشور شده است. از آنجا که اعمال مدیریت مرکزی و مداخله مستقیم و غیر مستقیم دولتها و عدم مشارکت مردم در ساماندهی فضای زیست موجب از بین رفتن انگیزه های آنان در حفظ و مراقبت از محیط زیست می شود. مشارکت مردمی خصوصا جوانان در امور برنامه ریزی نباید به انتخاب دوره ای زمامداران و حضور هر ازگاه آنان در خیابان ها و پای صندوق های رای باشد. بلکه باید به عنوان جزئی از مرجع تصمیم گیری حضور داشته و خواسته های خود درباره طبیعت و محیط زیست را بیان نمایند. چراکه باورهای عمومی قدرتمندتر از بخشنامه های دولتی است و حمایت از محیط زیست به عنوان بستر حیات؛ تنها به بخشنامه های دولتی و مکاتبات اداری مربوط نمی شود. بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی حفاظت از محیط زیست وظیفه ای عمومی است. بر اساس اصل ۱۰ بیانیه ریو (کنفرانس سران زمین ۱۹۹۲ در ریودوژانیرو برزیل) مسائل محیط زیست هنگامی به بهترین نحو حل و فصل می گردد که کلیه شهروندان در سطوح مناسب در آن مشارکت داشته باشند. لذا با توجه به این نکات اصولی، یکی از موارد خیلی مهم و قابل توجه در سند راهبردی ما حفظ محیط زیست و لزوم مشارکت مردمی است. بنا براین ساماندهی و نحوه ثبت سمن ها در دستور کار جدی سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است. در حال حاضر نهادهای غیردولتی یا سازمانهای مردم نهاد (سمن) در مراحل رشد قرار دارند. از شکل گیری تا رشد سریع و افتادن و به پاخاستن هستند. سردرگمی و عدم آگاهی سازمانی در خصوص نحوه عملکرد تا تعصبات بدون مطالعه و حرکات گُر گرفتگی تا فروکش کردن و نا امید شدن، رقابت در خصوص برتری و شایستگی و عدم داشتن درآمد تا مکان یا محل کار و… همه از مشکلاتی است که سازمان های مردم نهاد دارند. لذا نیازمند سازماندهی هستند. به همین جهت سازمان محیط زیست در حال توانمند سازی سمن های زیست محیطی است. از آموزش گرفته تامشارکت آنان در اطاق های فکر و کمیته های زیست محیطی و ایجاد روش های آسان جهت ثبت سمن ها در حال انجام است.
هامون: به نظر جنابعالی، سازمان تحت مدیریت شما چه نقاط قوت و نقاط ضعفی داشته و همچنین در آینده با چه فرصت ها و تهدیدهایی مواجه می باشد؟
در سوال اول فکر کنم جواب این سوال داده شد. با توجه به اینکه در قانون اساسی خصوصا اصل پنجاهم حفظ محیط زیست وظیفه ای عمومی تلقی شده است. به پشتوانه همین قانون تمام شهروندان می توانند به دفاع از محیط زیست بپردازند. امروزه خوشبختانه به وسیله آگاهی مردم و توسعه فن آوری و تشکیل شبکه ها و سمن های زیست محیطی و با توجه به اینکه محیط زیست جزء حقوق شهروندی است، اعتبار سازمان محیط زیست همچنین به دلیل حضور دکتر معصومه ابتکار و پیگیری ها و اعلام مواضع سریع و شفاف بالا رفته و این از نقاط قوت سازمان است. البته ما در حال شکل دهی اطاق فکر و تشکیل کمیته راهبردی می باشیم که وظیفه حاکمیتی محیط زیست را توسعه دهیم. وقتی مقام معظم رهبری به دفاع از محیط زیست می پردازد و و ریاست محترم جمهور در تمام نشست ها و سفرهای استانی به اهمیت محیط زیست اشاره می کند؛ همین اشارات باعث بالا رفتن اعتبار محیط زیست می شود. بخشی از بیانیه دولت تدبیر و امید به بحث محیط زیست و پایداری زیست محیطی پرداخته است.
اما از موارد ضعف ما علاوه بر مواردی که در سوال اول گفتم؛ کمبود امکانات و نیروی انسانی است. این موضوع خصوصا در بحث حفاظت از مناطق مشخص تر است. وقتی جهت حفاظت از هر دو هزار هکتار یک محیط بان در نظر می گیرند؛ در استان بوشهر ما جهت هر شش هزار هکتار یک محیط بان داریم. در مرحله بعد نیروی کارشناسی اداره کل محیط زیست استان متناسب توسعه صنعتی و اقتصادی که به شتاب در حال شکل گیری است خصوصا در زمینه انرژی توسعه پیدا نکرده و دارای رکود شدید است. شما با کارشناس عمل آوری آبزیان نمی توانید بحث نفت و گاز را نظارت کنید. به همین دلیل ما بر اساس قانون به سمت پایش آنلاین رفته و در حال تکمیل این بخش هستیم. من الان در اطاق کارم می توانم مثلا سیمان دشتستان را رصد کنم و خروجی دودکش و یا اسیاب کارخانه را ببینم و ثبت کنم و به صورت لحظه ای پایش شود. الان بسیاری از صنایع نفت و گاز و پتروشیمی ها را ملزم به نصب تجهیزات پایش آنلاین کرده ایم که تا پایان برنامه پنجم می بایست کل صنایع آلاینده به مرکز تجمیع پایش ما متصل شوند.
هامون: پیام زیست محیطی شما؛ به عنوان بالاترین مسئول محیط زیست در استان بوشهر به شهروندان چه هست؟
پیام زیست محیطی اینجانب همان شعار امسال هفته محیط زیست است: به نشانه مقابله با گرمایش زمین “صدایتان را بالا ببرید نه سطح آب دریاها را”