گزارشی از پنجاه وچهارمین عصرانه فرهنگی هامون
احمد حسام مقدم
عصرانه ی فزهنگی هامون مطابق سه شنبه های هرهفته، پنجاه و چهارمین عصرانه خود را در دفتر اتحاد جنوب برگزار کرد. موضوع این عصرانه به تحلیلی بر وضعیت نهادهای خیریه در شهربرازجان اختصاص یافته بود که با ارائه ی اصغر حسام مقدم فعال امور خیریه و عضو جامعه کنشگران مدنی برازجان و دعوت گرفتن از تمامی مدیران خیریه برازجان همراه شد.
در ابتدای جلسه اصغر حسام مقدم ضمن خوشامدگویی و تبریک عید سعید فطر، جلسه را با یادی از کودکان و افرد بی گناه غزه و درخواست جهت لحظه ای سکوت برای کشته شدگان آغاز نمود. وی سپس به معرفی برخی مسئولین خیریه هایی که در سطح شهر برازجان فعالیت دارند، پرداخت: غلامرضا راستان از امور خیریه حضرت مهدی(عج)، جواد شاکری مسئول خیریه امام علی زیرمجموعه آموزش و پرورش دشتستان، پورجم مسئول خیریه الزهرا، آزادمنش مسئول خیریه حضرت رقیه، خادمی مسول خیریه پیام امید، سید بهزاد گل چمن از هیئت بنی هاشمی، سپس اصغر حسام مقدم؛ کارشناس ارشد تاریخ و دبیر دبیرستان های شهرستان دشتستان، بصورت مختصر به سیر تاریخی امور خیریه در ایران پرداخت و گفت:” فعالیت خیریه ای در ایران به قبل از ورود اسلام به ایران و به زمان زردشتیان باز می گردد ولی با ورود اسلام، فعالیت های خیریه ای در ایران پر و بال بیشتری گرفت اما در زمان قاجاریان گستردگی بیشتری یافت و فعالیت خیریه ها وسیع تر و موارد اصلاحی بیشتری را در قوانین رسمی و دولتی به خود اختصاص داد و با پشتیبانی سپه سالار، نهاد های خیریه به وزارت معارف(آموزش و پرورش) واگذار گردید اما در دولت پهلوی نهادهای خیریه مستقل شدند و به بدنه نخست وزیری چسبیدند و سپس در نظام جمهوری اسلامی به سازمان حج و زیارت و ارشاد منتقل شدند و زیر نظر این دو سازمان فعالیت می کنند.” سپس وی آماری از خیریه سطح کشور داد و گفت: “حدود ۱۳۰۰ نهاد خیریه در سطح کشور در موارد مختلفی در حال فعالیت هستند و پنجاه هزار نفر بصورت مستقیم با این خیریه ها فعالیت می کننند.” وی سپس اشاره کرد که خیریه ها در دو سطح شبه دولتی و مردم نهاد فعالیت می کنند که اکثریت خیریه های فعال در سطح کشور شبه دولتی هستنتد. و سپس وی از حضار خواست به آسیب شناسی خیریه ها در برازجان که با شور مضاعف شروع می کنند،راکد می شوند و درپایان کاملن فعالیتشان متوقف می شود بپردازند و در ابتدا از مسئولینی چند از امور خیریه که حاضر بودند به ارائه سخن بپردازند.
غلامرضا راستان از نهاد خیریه حضرت مهدی (عج) به معرفی این خیریه پرداخت و چگونگی فعالیت ها و تشکیل و حیات خیریه را برای حضار شرح داد.وی سپس در پاسخ به آسیب شناسی خیریه ها به سه عامل اشاره کرد.۱) هدفدار نشدن انجمن های خیریه. ۲) نداشتن برنامه ی بلندمدت برای جذب بودجه های هم دولتی و هم مردمی. ۳) داشتن هدف های سوء در راه اندازی نهادهای خیریه. سپس در ادامه جلسه گل چمن به فعالیت های جهادی هیئت بنی هاشمی در بلایای طبیعی سطح استان پرداخت و همچنین وی به نقد مسئولین پرداخت و گفت:”انگار مسئولین در زمان زلزله و سیل برازجان خواب بوده اند.” همچنین وی به راه اندازی انجمنی به اسم امدادگران بهتاش خلیج فارس اشاره کرد و گفت:” اولین انجمن امدادگری در سطح جنوب کشور را موفق شدیم امسال به این اسم راه اندازی کنیم.” سپس برنا کمالیان؛ از اعضای انجمن هامون پرسید:” آیا تعاونی ها و یا انجمن های امدادرسانی و خیریه با یکدیگر متفاوت هستند؟” در جواب اسماعیل حسام مقدم؛ از اعضای هیئت موسس انجمن هامون گفت:” از لحاظ قانونی کاملن جدا از هم هستند. ” همچنین بهادرقائدی؛ رئیس کمسیون فرهنگی شورای شهر برازجان گفت: “آیا می شود با مشاهده چنین فعالیت های هیئت های مذهبی آنها را جز NGO های مردم نهاد معرفی کرد؟ ” که در پاسخ اسماعیل حسام مقدم فعالیت این هیئت ها را زیرمجموعه تبلیغات اسلامی قلمداد نمود.
در ادامه جلسه بهادرقائدی عضو شورای شهر برازجان ضمن تبریک عید سعید فطر به ایراد سخن پرداخت: “خیریه ها سطح شهر باید دارای یک شورای سیاست گذاری شوند تا فعالیت های منظم تر و همانگ تری را از آنها شاهد باشیم. اکثر فعالیت های مثل جشن گلریزان تنها نسخه هایی برای درمان کوتاه مدت و التیام درد هستند اما بیماری و جراحت را به طور کامل مداوا نمی کنند. در این اتحادیه های درون سازمانی که کاری همچون سیاست گذاری دارند، می توانند به آسیب شناسی خیریه ها و تغییر دیدگاه آنان بپردازند تغیراتی مثل: پیش گیری از آسیب های اجتماعی، شناسایی استعداد ها کم بضاعت در دوران ابتدایی، آموزش های رایگان برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی، شناسایی رئوس مشکلات در بخش ها مختلف اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی و… .” وی همچنین به تغییر نگاه خیریه تاکید ویژه کرد و از کمتر شدن جرم جنایت نسبت به چهار سال پیش گفت و آن را نشان رشد ورزش شهرستان و دیدن ورزشکاران دشتستانی در میادین ملی و یا بین اللملی توصیف کرد. و در پایان سخن های خود خواستار برنامه ی بلندمدت و راهبردی برای خیریه ها شد. در ادامه این نظرگاه اسماعیل حسام مقدم به این نکته اشاره نمود که باید اولویتی را در سیاستگذاری های استراتژیک برای این نهادها رعایت شود و آن متصور شدن یک چشم انداز برای آینده هست. چشم اندازی که جز در راستای برنامه ریزی بلندمدت و مدیریت کلان صورتبندی نمی شود.
ادامه جلسه را دکتر عادل دهدشتی؛ قائم مقام و عضو هیئت مدیره خیریه امداد جهان در تهران در اختیار گرفت و به ایراد سخن پرداخت: ” در ابتدا باید پیش فرضی را متذکر شوم که علاقه مند هستم به عنوان یک شخص حقیقی در این جلسات عصرانه فرهنگی هامون به شمار روم مثل یک شهروند عادی که در یک نهادخیریه در سطح کشور تجربه مدیریتی داشته ام و الان می خواهم از تجربیات خودم نکاتی را ارائه نمایم. ” وی همچنین در ادامه گفت:” من در تهران مدیر عاملی انجمن خیریه ای به نام “امداد جهان” را عهده دار بودم که در اولین کاری که کردیم تغییر نگاهی در فعالیت های خیریه ایجاد نمودیم و توانستیم کمک های مالی خوبی را حتا از سازمان ملل جمع آوری نمایم و طرح های موفقی را به نهادهای مختلف ارائه نماییم وهمچنین مسئله ی که به شخصه بر آن باور داشتم و جز اهداف اولیه اصلی انجمن بشمار می رفت؛ توانمندی افراد نیازمند بود. در اینجا تنها می خواستم اهمیت برنامه ریزی و توجه به تغییر دیدگاه را تاکید کنم. برنامه هایی که در حال پیگیری آن هستیم آموزش در سطوح مختلف برای فرهنگ سازی در شهرستان دشتستان هست. حالا سوال من این است که انجمن های خیریه آیا در زمینه اعتیاد کاری انجام داده اند؟ آیا نمی شود در مدرسه کارگاه های آموزشی دایر نمود؟. اما نکته ی مهم و قابل ارزش گذاری در NGOها شفاف سازی و حسابرسی مالی است چیزی که می تواند به اعتماد مردم با خیریه ها منجر شود. تشکیل شورای سیاست گذاری در امور خیریه را مهم می پندارم و پیگیری های لازم را جهت راه اندازی آن خواهم داشت. این شورای سیاستگذاری می تواند فعالیت NGOها را هماهنگ تر نماید و بستر، ظرفیت برای کار انجمن های خیریه را در جامعه فراهم است.” گل چمن در ادامه گفت:” باید کارهای عملیاتی و جهاد گونه انجام داد و صحبت تنها و برگزاری جلسه کارساز نیست.” در جواب اسماعیل حسام مقدم گفت:”چیزی که باعث کار می شود؛ وجود ایده است. و باید یک نگاه بلندمدت داشت و اثربخشی زمانی حاصل می شود که در پشت یک نهاد عملیاتی، یک نهاد سیاست گذاری وجود داشته باشد.” همچنین اصغر حسام مقدم کار شورای سیاست گذاری را برنامه ی برای هماهنگ تر کردن خیره های دانست.
سپس در ادامه جلسه جواد شاکری مسئول خیریه امام علی(ع) که از ابتدای جلسه فرصت صحبت پیدا نکرده بود از فعالیت های خیریه خود گفت و همچنین از راه اندازی صندوقی جدید برای جمع آوری موارد مالی افراد مشتاقی که در کادر آموزش و پرورش قرار نمی گیرند خبر داد و شفاف سازی را از اصل های مهم خیریه ها عنوان کرد که در کنارش اعتمادسازی شکل می گیرد.همچنین دکتر دهدشتی گفت:” حسابرسی بسیار امر مهم و اساسی برای خیریه هاست و من خیریه ها را به حسابرسی سالیانه و همچنین نظارت سازمانهای مسئول دعوت و ترغیب می کنم.” اصغر حسام مقدم همچنین افزود:” برخی از افراد، خیریه ها را سکوی پرشی برای پست های دیگر می دانند و تجربه نشان داده است که اکثر سکوها؛ سکوهای شکننده ای هستند.” در ادامه جلسه جوکار؛ مدرس دانشگاه و عضو انجمن هامون نکته ای را مطرح کرد: ” اینکه شورای سیاست گذاری بسیار لازم است هرچند که لزومی بر وجود افراد مسئول خیریه ها به تنهایی در آن وجود ندارد بلکه باید از کارشناسان امور اجتماعی و فرهنگی در این کمیته استفاده بهینه شود. ” که این تذکر مورد قبول همه حضار قرار گرفت و همه پذیرفتند که از افراد دیگری غیر از مسئولین خیریه ها نیز در این شورا استفاده شود. در این زمینه اسماعیل حسام مقدم از طرف انجمن هامون، این نوید را داد که این انجمن با همکاری هفته نامه اتحادجنوب به انتشار ویژه نامه ای درباره نهادهای خیریه در شهرستان دشتستان خواهند پرداخت که در آن به آسیب شناسی این گونه از فعالیت های اجتماعی و فرهنگی خواهند پرداخت و در این زمینه اعلام آمادگی کرد. در پایان جلسه اصغر حسام مقدم این جلسه را فتح بابی برای دیگر جلسات امور خیریه و تشکیل شورای سیاست گذاری دانست و از انجمن هامون و هفته نامه اتحادجنوب بابت برگزاری این جلسات قدردانی نمود و خواستار شد که در عصرانه های فرهنگی دور بعد نیز جلساتی برای این حوزه درنظر گرفته شود. در پایان چندی از آسیب های خیریه هارا برشمرد: نداشتن نگاه و برنامه بلند مدت، قانونمند نبودن فعالیت های سمن های خیریه، نبود نظارت از مراجع رسمی بر انجمن های خیریه، ضعف در بیلان کاری، نگاه های سیاسی بر خیریه ها و استفاده ی ابزاری در مسائل سیاسی از آنها، نداشتن نگاه کیفی به فعالیت ها، کم بودن منابع انسانی که از منابع مالی کمبودش بیشتر احساس می شود.
انجمن هامون ایران (NGO) جلسات عصرانه فرهنگی را هرهفته روزهای سه شنبه در دفتر هفته نامه اتحاد جنوب برگزار می کند و در ۵۴مین عصرانه فرهنگی خود به بحث نهادهای خیریه ای در برازجان پرداخته شد که در نهایت چندین نتیجه مناسب گرفته شد مانند: راه اندازی شورای سیاستگذاری نهادهای غیردولتی(اعم از سمن ها و نهادهای خیریه ای و سازمانهای داوطلبانه) در فرمانداری دشتستان، توجه ویژه شورای شهر برازجان به نهادهای خیریه ای و انتشار ویژه نامه ای از طرف انجمن هامون در هفته نامه اتحادجنوب با موضوع آسیب شناسی فعالیتهای خیریه ای. ۵۵مین عصرانه فرهنگی هامون همزمان با سالروز صدور فرمان مشروطیت و روز مشروطه یعنی ۱۴ مردادماه با حضور مجید اجرایی؛ منتقد فرهنگی و نویسنده جنوبی در همین محل هفته نامه اتحادجنوب برگزار خواهد شد. حضور عموم در این جلسه آزاد می باشد و از همه علاقه مندان دعوت می نماییم که در این جلسه حضور یابند. متن گزارش های هر عصرانه در وبسایت هامون به آدرس WWW.HAMOONIRAN.COM در دسترس مخاطبان قرار می گیرد.