ندای حق
اولین روزنامه ای که در برازجان چاپ و منتشر شده است روزنامه “ندای حق” می باشد. این روزنامه در سال ۱۹۱۶ میلادی / ۱۲۹۵ خورشیدی به وسیله ویلهلم واسموسآلمانی، در برازجانبه چاپ می رسیده است.
علت و انگیزه واسموس از چاپ و انتشار این روزنامه؛ آن چنانکه “داگوبرت فن میکوشن” می نویسد: “روشنگری افکار ایرانیان و بیدار کردن احساسات وطن پرستانه در آنان بود.”[۱]
سید قاسم یاحسینی اما هدف واسموس از انتشار ندای حق در برازجان را مقابله بانشریه “دیلی نیوز بولتن” توسط انگلیسی ها در بوشهر می داند و می نویسد: «سر کنسولگری بریتانیا برای تحت پوشش قرار دادن اخبار جنگ و تبلیغات به نفع خود، در طول جنگ جهانی اول اقدام به انتشار یک نشریه خبری تحت عنوان “دیلی نیوز بولتن” به زبان فارسی در شهر بوشهر می کرد. سردبیر نشریه پرویز رابین بود.»[۲]
عمده کارهای اجرایی و تهیه مطالب و مقالات این نشریه را میرزا محمدرضای بوشهری و میرزا علی کازرونی انجام می دادند.
نکته قابل توجه اینکه در آن سالها مردم برازجان دارای افراد باسواد قابل توجهی بوده که روزنامه برای مطالعه آنان منتشر می شده است.
نشریات غیر رسمی
«در سال ۱۳۵۸ هم زمان با باز شدن فضای سیاسی و امنیتی در کشور، تعدادی از جوانان پرشور و فرهنگ دوست برازجانی بر این باور شدند که در این برهه از زمان که نیاز وافری به اطلاع رسانی احساس می شود؛ انتشار نشریه ای در سطح شهرستان دشتستان می تواند در اعتلای فرهنگی جامعه و انعکاس مطالبات مردم و معرفی و شناسایی نقاط ضعف و قوت بخش ها و روستاها و حتی مرکز شهرستان (شهر برازجان) مثمر ثمر باشد.
پس از انقلاب اسلامی این نخستین نشریه نیمه رسمی در سطح استان بود.
دست اندرکاران و شورای نویسندگان “دشتستان” عبارت بودند از: شهید صادق گنجی- زنده یاد داوود آرچین- زنده یاد پرویز عارف- آقای حمیدرضا(خسرو) عارف- محمود خادمی برازجانی- علیرضا مهاجری برازجانی – بنده راقم این سطور (حسین برازجانی) و خانم ها قمر مرادی نجار و زینت پیروی.
این نشریه علاوه بر برازجان، در بخش ها و روستاهای تابعه شهرستان دشتستان و بنا به تقاضای مشترکان، به شهرهای دیگر کشور از طریق پست ارسال می شد.»[۳]
محل تکثیر و انتشار نشریه در برازجان طبقه فوقانی ساختمان زنده یاد مرحوم سعدآبادی واقع در علی آباد خیابان ۷ تیر کنونی بود که آن مرحوم به طور رایگان در اختیارمان قرار داده بود.
نشریه دشتستان شامل بخش های خبر، مصاحبه، شعر و ادبیات، تاریخ، فرهنگ و ورزش بود که هر کدام از دست اندرکاران، مسؤول یک بخش بودند. آنان مطالب را روی کاغذ مومی تایپ کرده، سپس به وسیله ماشین، تکثیر می کردند.
عمر این نشریه به دو سال نرسید وطی سال های ۱۳۵۸ و ۵۹ مجموعاً ۵۸ شماره از این نشریه منتشر گردید. تیراژ در آغاز ۱۰۰ نسخه بود و در آخرین شماره به ۴۰۰ نسخه رسید. این هفته نامه در ۱۲ صفحه کاغذ A4 تکثیر و انتشار می یافت.
در سال ۱۳۵۸ و ۵۹ نشریه ای هم در آبپخش منتشر می شد که “توحید” نام داشت. این نشریه مجوز رسمی نداشت و معمولاً در ۴ صفحه کاغذA4 به چاپ می رسید. “توحید” معمولاً به صورت هفتگی منتشر می شد و دست اندرکاران آن تعدادی از معلمان عضو انجمن اسلامی آبپخش بودند. طبق شنیده ها از این نشریه ۵۶ شماره منتشر گردیده است.
هفته نامه اتحاد جنوب اولین هفته نامه رسمی برازجان
خلأ یک نشریه برای اطلاع رسانی، نشر اخبار و انعکاس دردها و مشکلات مردم دشتستان اکبر صابری را بر آن داشت تا مجدانه بحث راه اندازی یک هفته نامه در این شهرستان را پی گیری کند. پس از انجام مقدمات و تحویل مدارک لازم، در تاریخ ۲۱/۱۰/۱۳۷۷ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر درخواست اکبر صابری را جهت بررسی و صدور مجوز لازم به تهران، هیأت نظارت بر مطبوعات فرستاد. از آنجا که طرح درخواست در هیات نظارت و صدور مجوز در آن زمان حدود ۶ – ۷ ماه زمان می برد، آقای سید نورالدین ابطحی مدیر کل وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با استفاده از اختیارات خود مجوز انتشار موقت و مشروط اتحاد جنوب را صادر کرد.
۲۶ اسفندماه ۱۳۷۷ اولین شماره ی اتحاد جنوب در ۸ صفحه ی سیاه و سفید به صاحب امتیازی و مدیر مسؤولی اکبر صابری در برازجان منتشر گردید. قیمت این نشریه ۵۰ تومان بود.
۱۵ شماره اتحاد جنوب با مجوز موقت و مشروط به بازبینی مطالب توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر قبل از انتشار، به چاپ رسید تا اینکه مجوز رسمی انتشار اتحاد جنوب در جلسه مورخ ۱۴ تیرماه ۱۳۷۸ هیات نظارت بر مطبوعات به تصویب رسید.
یکسال و اندی پس از انتشار موفق و منظم اتحاد جنوب، صابری تصمیم گرفت اتحاد جنوب را هفته ای دوبار منتشر نماید؛ لذا اردیبهشت ۱۳۷۹ بود که درخواست خود برای مجوز انتشار دوشماره در هفته را تقدیم هیات نظارت بر مطبوعات کرد. هیات نظارت نیز در جلسه ۲۵ مهرماه ۱۳۷۹ با این درخواست موافقت کرد و اتحاد جنوب پس از تهیه مقدمات و امکانات لازم از اوایل آذرماه همان سال اتحاد جنوب را دو شماره درهفته (روزهای یکشنبه و چهارشنبه) منتشر کرد. اما این مهم بیش از ۹ ماه دوام نیاورد و به دلیل مشکلات مالی از مردادماه ۱۳۸۰ مجدداً اتحاد جنوب بصورت هفتگی به فعالیت خود ادامه داد.
اتحاد جنوب اولین نشریه ی استان بوشهر است که در خارج از مرکز استان فعالیت می کند ولی در سطح تمام این استان توزیع می گردد. اتحاد جنوب همچنین با انتشار مرتب و بدون وقفه خود طی ۱۵ سال انتشار خود موفق شده است حدنصاب شمارگان انتشار را در استان بوشهر از آنِ خود کند. گرچه نشریاتی با سابقه دو- سه سال بیشتر از اتحاد جنوب در بوشهروجود دارند ولی تنها نشریه این استان که در طول تاریخ موفق به انتشار بیش از۷۹۰ شماره تاکنون گردیده است؛ اتحاد جنوب است.
– هفته نامه دریای جنوب دومین نشریه رسمی در برازجان
صاحب امتیاز و مدیر مسئول دریای جنوب آقای عبدالله پرور بود. که بعدها مدیر مسئولی آن به نصرالله سفیعی واگذار شد. ۲۷ خرداد ۱۳۸۲ اولین شماره هفته نامه دریای جنوب در برازجان منتشر شد.
دفتر نشریه تا مهرماه۱۳۹۰ در برازجان بود و در گستره استان بوشهر به فعالیت مشغول بود ولی به علت اینکه محل کار آقای شفیعی در بوشهر بود از مهرماه۱۳۹۰دفترمرکزی آن به شهر بوشهر منتقل شد.
این نشریه اکنون یازده ساله است و در برازجان دارای یک دفتر نمایندگی است.
هفته نامه سفیر دشتستان
سومین نشریه شهر برازجان “سفیر دشتستان” بود که روز یکشنبه ۲۹/۱۱/۱۳۸۴ اولین شماره آن روی پیشخوان دکه های مطبوعاتی قرار گرفت.
صاحب امتیاز و مدیر مسؤول این نشریه “علی رضا پورمند” بود. این نشریه بصورت هفتگی و روزهای یکشنبه چاپ و منتشر می شد و در ۸ صفحه و به قیمت ۱۰۰ تومان در اختیار علاقمندان قرار می گرفت. این نشریه دارای مشی اصلاح طلبی بود و جنبه سیاسی آن بر سایر جنبه های اجتماعی، فرهنگی و خبری آن غلبه داشت.
سردبیری “سفیر دشتستان” را از شماره ۸ حسین رویین تن بر عهداه گرفت و قبل از آن زیر نظر شورای نویسندگان اداره می شد. برادران پورمند (حبیب و جابر) در اداره این نشریه همکاری داشتند.
“سفیر دشتستان” طی هفت ماه و نیم فعالیت خود، مجموعاً ۳۱ شماره منتشر کرد و در شماره آخرخود که به تاریخ ۱۶/۷/۱۳۸۵ منتشر گردید بخاطر آنچه که توهین به مقامات اعلام شد، این نشریه توقیف گردید.
هفته نامه آوای توج
اواخر سال ۱۳۸۷ هفته نامه آوای توج به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی محمد کاظم اتابک به عنوان چهارمین نشریه دشتستان روی پیشخوان دکه های مطبوعاتی قرار گرفت. تا نیمه دوم سال ۱۳۸۹، ۱۴۶ شماره آوای توج با مدیریت و نظارت آقای اتابک منتشر گردید و از نیمه دوم سال ۱۳۸۹ وی بیشتر درگیر مسئولیت های اجرایی گردید و نشریه برای مدتی منتشر نگردید.
تا اینکه از اوایل مردادماه ۱۳۹۰ به مدت سه ماه آقای محمد پای بست به عنوان قائم مقام مدیر مسئول و سردبیر مسئولیت این نشریه را بعهده گرفت و شماره ۱۴۷ تا ۱۵۹ (۳۰ مهرماه ۱۳۹۰) توسط وی منتشر گردید و در پی اختلافاتی کار انتشار این نشریه از اول آبان ماه ۹۰ بار دیگر متوقف گردید.
در اوایل بهمن ماه ۱۳۹۰ این نشریه به آقای علی دریمی واگذار شد.
اکنون این نشریه منتشر نمی گردد و آقای دریمی منتظر انتقال قانونی امتیاز و مدیریت این نشریه بنام خودش در هیأت نظارت بر مطبوعات می باشد تا پس از آن با انتقال دفتر مرکزی به بوشهر دوره جدید انتشار آن را از سر بگیرد.
هفته نامه مردم جنوب
بیست و ششم تیرماه ۱۳۹۰ اولین شماره نشریه ی مردم جنوب با مدیر مسئولی و صاحب امتیازی حبیب قاسمی منتشر شد. این نشریه که در ابتدا با مجوز دو هفته نامه منتشر شد پنجمین نشریه شهرستان دشتستان محسوب می گردد.
این نشریه اواسط سال ۱۳۹۲ مجوز انتشار هفتگی گرفت و تاکنون به صورت منظم منتشر می گردد.
در برازجان نشریات غیر رسمی یا ضمیمه نیز طی ۱۲ سال گذشته منتشر شده است:
– شباهنگ سال ۱۳۸۱ فقط ۴ شماره
– سبحان ویژه دشتستان ضمیمه روزنامه سبحان در سال ۱۳۸۲ فقط ۷ شماره
– جام جم ویژه دشتستان ضمیمه روزنامه جام جم از سال ۱۳۸۸ بیش از یکصد شماره تاکنون
[۱]- واسموس. داگوبرت فن میکوش، ترجمه کیکاووس جهانداری، ص۲۴۸
[۲]- صد سال مطبوعات بوشهر. سید قاسم یاحسینی.
[۳]- یادداشت آقای حسین برازجانی از دست اندرکاران نشریه “دشتستان” برای نگارنده با تلخیص.