اسماعیل حسام مقدم: مساله فرهنگ و هویت انسان معاصر به مثابه ی امری پیچیده در هزارتوهای این کتاب سرگردان شده است. داریوش شایگان؛ فیلسوف و اندیشمند ایرانی در ابتدای قرن بیست و یکم و در دوران پسایازده سپتامبری، مفاهیمی را جعل می کند تا بتواند به ترسیم و توصیف جهان جدید بپردازد، جهانی که دچار افسون زدایی، تکنیک زدگی و مجازی سازی شده است. کتاب پیچیده ای که برای درک مفاهیم برساخته آن باید مساله مند و پروبلماتیک وارد آن شد که در غیر این صورت مخاطب دچار سرگردانی و سرگشتگی خواهدشد. شایگان در این کتاب دست به “مفهوم سازی های بسیار سیال و سیاری زده” و با “بیست دهان سخن گفته” است. ترکیب هایی همچون؛ سطوح متعدد آگاهی، حافظه متذکر، هویت های مرزی، هویت چهل تکه، درهم آمیختگی، ریزوم بودگی هویت، تخیل دورگه، انسان جهش یافته و مهاجر سیار، عصر مرقع کاری، فاجعه زدایی از بینش تراژیک، شبح سازی جهان، دیگرزایی، قاره گمشده روح و …. این همه کدها و نشانه هایی که هرکدام می توانند برای تحلیل مساله ی پیچیدگی جهان معاصر به کار برده شوند. این کتاب را می شود الگو و سمبلی برای مطالعات فرهنگی محسوب نمود که در عین حال که اغلب مفهوم سازی ها از فلسفه مدرن غرب نشات گرفته اما خلاقیت آن را در خود دارد که به تحلیل و واکاوی در باب هویت شرقی و ایرانی نیز بپردازد همان کار ممتنعی که با بیست دهان سخن بگویی و هویت تشخص یافته ات ازهم نپاشد و تکه تکه نشود. مساله شایگان تفسیر و تحلیل هویت هایی هست که به گونه ای متکثر و دو رگه هستند، هویت هایی که از اختلاط چند نظام تمدنی برساخته شده اند و به همین دلیل نیز دچار انواع افسون زدگی ها و شیزوفرنی ها می باشند. در این جهان حدیدی که مملو از مهاجرین، شهروندان دورگه، پناهندگان، جنگ زدگان، آوارگان، اقلیت های نژادی و قومی، انواع آگاهی های متعدد و… می باشد، چگونه می توان توازن و تعادل را برقرار نمود تا امکان اندیشیدن سیار مهیا آید. شایگان به مانند زائری در همه دنیاهای تمدنی و هویتی به جست و جوی راه های حل مساله ای می گردد تا رنج ها و آلام تراژیک انسان پسایازده سپتامبری را اندکی التیام بخشد. در نهایت سیالیت و سیاریتی که در سفر خود به جهان فرهنگ های متعدد دارد، به این نتیجه می رسد که خلاقیت زیستن در جهانی چهل تکه که هویت های متکثر به تنازع و تعارض با یکدیگر مشغولند، چیزی جز گفت وگوی فرهنگی و تخیل دو رگه نمی تواند راه هایی برای رهایی از افسون جهان معاصر باشد. همانگونه که تنازع بین تعلق های سه گانه “ایرانیت، اسلامیت و مدرنیت” در درون فرهنگ ایرانی را می توان از رهگذر همین اندیشه سیار به دیالوگ و گفت وگویی چندگانه مبدل نمود.
کتاب “افسون زدگی جدید، هویت چهل تکه و اندیشه سیار” اثر داریوش شایگان، در ایران توسط فاطمه ولیانی ترجمه و بارها از جانب نشر پژوهش فرزان روز چاپ شده است.