- هامون ایران - https://www.hamooniran.ir -

وقتی گفتمانهای متکثر در مطبوعات محلی نباشد

هفتاد و چهارمین جلسه عصرانه فرهنگی هامون با موضوع تحلیل گفتمان مطبوعات استان بوشهر، این بار در فضایی متفاوت و به دعوت مسولین امور پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دشتستان در کتابخانه مرکزی برازجان برگزار گردید. قبل از شروع جلسه اصلی، مسئول انجمن ادبی دیدگاه و مسئول امور پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی دشتستان درخصوص تاثبر مثبت همکاری گروه ها و انجمن های شهر با یکدیگر و جذب بیشتر مخاطب به ارائه ی نظرات خود پرداختند. جلسه با ورود میهمانانی از بوشهر آغاز و آقایان مجید اجرایی، سیروس بنه گزی و خلیل موحد به ترتیب سخنان خود را ایراد نمودند. مجید اجرایی پس از تجلیل از انجمن هامون و تاثیر آن بر جامعه از طریق لایه های عمیق تر و کوچک تر جامعه، مطبوعات را یگانه مقوله ای در استان دانست که می توان واقعا” به آن به عنوان نهاد نگریست. وی افزود از قِبل مطبوعات می توان به آسیب شناسی بسیاری امور دیگر اجتماعی در استان پرداخت و لذا این نهاد نیازمند پرداختن و نگاه عمیق تری است که البته در اینجا بیشتر بر جنبه های اجتماعی تحلیل گفتمان تکیه خواهد شد. این نویسنده و منتقد ادبی مفاهیم سلطه، هژمونی، تبعیض، جنسیت، ساخت اجتماعی و … را از مفاهیم پرتکرار در مطبوعات استان دانست و علت آن را با ذکر این جمله از ادوارد سعید که می گوید: “سلطه ی استعمار توانست بافت یکدست زبانی را به اقوام تحت سلطه بدهد.” این گونه توضیح داد که ریشه ی احساس مورد هجمه واقع شدن و تبعات فکری آن در خصوص مسائل امروز جامعه ی استان، ریشه در استعمارستیزی ای دارد که در پی نقش استعمار در سال های دور پدید آمده و نمونه ی آنرا می توان در نشریاتی چون مظفری یا دریا خلیج مشاهده نمود. وی همجنین از بین کارکرد های دوگانه ی پوپولیستی و مدنی، کارکرد توده گرایانه را غالب قلمداد و رویکرد اسطوره وارانه ی مطبوعات استان و در کنار آن نگاه کلی و دم دستی به مسائلی مثل توسعه را از تبعات این غلبه دانست. از زاویه ی دیگر وی ارتباط بین تولیدکنندگان کالای مطبوعاتی و مصرف کنندگان پرداخت و نقش بازخورد و تاثیر گرفتن مسئولین مطبوعات را از مردم کمرنگ و چاپ مطالبی صرفن تراویده از ذهن نویسندگان و در امتداد مشی فکری مدیر مسئول را دلیل تاثیرگذاری پائین مطبوعات استان بوشهر به حساب آورد. نیز مطالب دیگری از جمله نگاه ایدئولوژیک به همه ی مسائل حتی مسائل معیشتی و اقلیمی، تنوع مضمونی منحصر بفرد در مطبوعات، برتری جویی فرهنگی که در پی معرفی یک اثر یا اشتهار یک هنرمند دیده میشود و قابلیت شناخت و پرداختن به مسائل روانکاوی جامعه از رهگذر مطبوعات، از جانب این صاحب نظر مطرح شد. در ادامه سیروس بنه گزی ، فعالیت خود در مطبوعات را نه به دلیل علاقه مندی صرف بلکه به عنوان جایگزینی برای حضور در ساختارها و فعالیت های سیاسی معرفی نمود. وی لغت گفتمان را ترجمه ی لغت فرانسه یdiscourse  و به معنی حرکت و گذار بیان نمود و لذا عنصر سیّالیت را از ویژگی های گفتمان برشمرد که بر این اساس هیچ گفتمانی همیشگی نیست و در زمان و مختصات فرهنگی خاص خود اعتبار دارد. همچنین به قرائت تعاریف بومی سازی و بومی گرایی پرداخت و افزود مطبوعات باید از بومی سازی و بومی گرایی بپرهیزند و در عوض دغدغه های بومی را با نگاه توسعه ای مطرح سازند . در پنل دوم شرکت کنندگان به طرح دیدگاه ها و سوالات خود پرداختند . در ادامه افرادی چون اسکندر میگلی، عبدالخالق عبدالهی، محمد آقایان حسینی، کیومرث زنگنه، محسن عباس پور، اسماعیل حسام مقدم و مهدیه امیری مطالبی را مطرح کردند از جمله ضرورت کارهای پایه ای و کادرسازی در مقابل انعکاس خبرهای موجود در اینترنت و رسانه های دیگر،عدم برخورداری از روزنامه نگاران مقبول و پرکاری چون فراشبندی، فرامرزی و … به رغم فشار زیاد موجود در آن دوران ، تصمیم گیری در خصوص طی نمودن راه طی شده ی دیگر جوامع یا حل مسائل اجتماعی با تکیه بر دیدگاه ها و دانش های جدید، چرایی نیاز به هفته نامه های محلی با وجود مطبوعات کشوری ، بازتاب کم حجم و پائین مسائل مرتبط با حقوق اقلیت ها و جامعه ی مدنی در نشریات استان ، دوقطبی شدن فضای مطبوعات و فاصله ی زیاد بین آنها از لجاظ رویکرد و محتوا و نامغقول بودن طرح گفتمان بومی در حالی که هنوز به گفتمان مدنی نرسیده ایم. همچنین در ادامه اسماعیل حسام مقدم از موسسین انجمن هامون، به ذکر تلاش جهت برقراری گفتگو بین نشریاتی چون اتحادجنوب، نسیم جنوب، نصیر بوشهر و بیرمی با محوریت هامون اشاره کرد. در خصوص مسائل مطرح شده سیروس بنه گزی چاپ نشریات به صورت هفته نامه را دلیل نارسایی ها ی موجود و کهنه شدن اخبار دانست و اضافه کرد با بومی نگری موافقم اما با بومی گرایی خیر. در نهایت مجید اجرایی مطالب را بدین صورت جمع نمود : بومی گرایی رجعتی به گذشته دارد و حسرت زدگی را به همرته می آورد و به این معنی بومی گرایی مطلوب نیست .وی تکرار را باعث ابتذال خواند و از وجود این مسئله در استان بوشهر و همچنین از عدم وجود هویت متکثر و چندگانه در مطبوعات انتفاد نمود.