لزوم امنیت مدارس به‌مثابه یک‌حق
گوردون براون.
ترجمه از نوژن اعتضادالسلطنه
موضوعی به‌شدت بی‌رحمانه است؛ بیش از دومورد حمله علیه مدارس در افغانستان روی‌داد. یکی از حملات در مدرسه‌ای دخترانه روی‌داد و در جریان آن بمب‌هایی درون مدرسه منفجر شدند و انفجار دیگر در مدرسه‌ای پسرانه روی‌داد که در جریان آن کلاس‌های درس گلوله‌باران شدند. شمار تلفات این دوحادثه مشخص نشده‌اند. بااین‌حال، انگیزه هر دوحمله به‌خوبی شناخته شده‌اند: جنگی علیه آموزش در جریان است. بیش از ٢٨میلیون‌کودک در مناطق تحت منازعه از حق آموزش محروم شده‌اند؛ مناطقی نظیر مرز افغانستان و پاکستان، میانمار و سودان‌جنوبی. تمام آنان درمقابل خشونت ناشی از بنیادگرایی آسیب‌پذیرند.
مدارس باید به‌همان اندازه بیمارستان‌های تحت‌نظارت صلیب سرخ یا ساختمان‌ها و وسایل تحت‌تملک سازمان‌ملل‌متحد، از امنیت برخوردار باشند. این درحالی‌است که اکنون چنین وضعیتی وجود ندارد. یک‌راه برای ایجاد این شرایط آن است که حملات انجام‌شده علیه کودکان و معلمان در کلاس‌های جنگ به‌مثابه جنایت علیه بشریت قلمداد شوند. مدارس از همان موقعیت حقوقی بیمارستان‌های تحت‌قوانین بین‌المللی برخوردارند. باید امنیت مدارس تضمین و تامین شود. مدارس هیچ‌گاه نباید به‌عنوان سنگر و ابزاری به‌منظور جنگ‌افروزی مورد استفاده قرار گیرند. این درحالی است که متاسفانه هم‌اکنون عکس این موضوع مشاهده می‌شود. یک‌گزارش منتشرشده از سوی دفتر حقوق‌بشر سازمان‌ملل‌متحد در ژنو نشان می‌دهد در بیش از ٧٠کشور جهان دختران درمعرض تهدید، انتقام‌جویی، حملات خشونت‌آمیز و سایر سوءرفتارها در فاصله پنج‌سال گذشته، آن هم‌تنها برای تلاش به‌منظور کسب حق‌تحصیل و رفتن به مدرسه قرار داشته‌اند. در بخشی از این گزارش آمده است: «حملات علیه دسترسی دختران به آموزش در جریان است. این وضعیت هشدار‌دهنده است و برای برخی از کشورها به‌شکلی فزاینده درحال تبدیل‌شدن به امری معمول است.»آخرین موارد روی‌داده به‌شدت هولناک هستند و تنها نوک قله یخی هستند که اکنون قادر به مشاهده آن هستیم. از سال٢٠١٠، زمانی‌که گروه افراط‌گرای سومالیایی «الشباب»، دختران دانش‌آموزی را از مدرسه ربود، کمیسیونر حقوق‌بشر سازمان‌ملل گزارش داده نزدیک‌به ١٠هزارحمله علیه مدارس و مراکز آموزشی روی داده است.
تنها در سال٢٠١٢، بیش از سه هزار و ۶٠٠حمله جداگانه علیه نهادهای آموزشی، معلمان و مدارس روی‌داد. در گزارش مذکور درباره تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم چنین حملاتی بر قربانیان و جوامع مختلف هشدار داده شده است. در بخشی از این گزارش آمده است: «این موضوع پیامی به سایر والدین است؛ اینکه مدارس دیگر جای امنی نیستند.» درنتیجه این موضوع، دختران و پسرانی که از تکرار حملات می‌ترسند از رفتن به مدرسه خودداری می‌کنند. بااین‌حال، در خارج از مدارس نیز به‌طور خاص دختران در مقابل سوءرفتارها و استثمار آسیب‌پذیرند یا به‌عنوان برده فروخته می‌شوند یا آنکه مورد سوءرفتار می‌گیرند.
گزارش سازمان‌ملل به‌درستی اشاره می‌کند خشونت علیه دانش‌آموزان دختر باعث افزایش نگرانی‌ها درباره گسترش تبعیض و خشونت گسترده‌تر علیه زنان و دختران در ابعاد بین‌المللی شده است. این گزارش فراخوانی برای تصویب قوانین الزام‌آور با هدف حفاظت از دختران و زنان است و همین‌طور برای اقدام علیه تجاوز، قاچاق و شرایط برده‌برداری و بهره‌کشی.
این گزارش هم‌چنین والدین و دانش‌آموزان را فرامی‌خواند تا برای مقابله با افراط‌گرایی، اقدامات لازم را به‌عمل آورده و در ساختن مدرسه‌ای امن‌تر شریک باشند. ما باید از تلاش‌های ائتلاف جهانی برای حفاظت از آموزش درمقابل حمله حمایت کنیم. این ائتلاف افزایش پایبندی کشورهای مختلف جهان به «راهبرد حفاظت از مدارس و دانشگاه‌ها درمقابل مصارف نظامی» برای دستیابی به «مدارس امن» را توصیه می‌کند. دولت‌ها باید قوانینی را با هدف تضمین امنیت مدارس به مرحله اجرا درآورند.
من یکی از کسانی بودم که در آغاز‌به‌کار ابتکار عمل برای امن‌کردن مدارس کمک کردم. این تصمیم را پس از آن گرفتم که گروه افراطی «بوکوحرام» بیش از ٢٧۶دانش‌آموز دختر را در «چیبوک» نیجریه در آوریل گذشته ربود. درنتیجه، آن سرمایه‌ای ٣٠میلیون‌دلاری از سوی بازرگانان، دولت نیجریه و کمک‌کنندگان بین‌المللی در سازمان‌ملل‌متحد برای مقابله با این موضوع در نظر گرفته شد.
تمرکز اصلی ابتکار عمل نیجریه روی انجام اقدامات ویژه برای مدارس و دانش‌آموزانی بود که درمعرض خطر بالای آسیب‌پذیری قرار داشتند. اهداف این برنامه مستحکم‌سازی ساختمان مدارس، مرتبط‌کردن مدارس با ایستگاه‌های پلیس از طریق تماس ارتباطی، ایجاد گروه‌های امنیت جمعی متشکل از معلمان، والدین، پلیس، رهبران محلی و خود جوانان برای تقویت امنیت حوزه آموزشی را شامل می‌شد.
اکنون سرمایه لازم دراختیار این مدارس قرار گرفته است و در نخستین‌گام در مواردی که بالاترین خطر برای دختران دانش‌آموز وجود دارد، آنان به مدارس دولتی‌ای در مناطق امن‌تر انتقال یافته‌اند.
کشوری که در اولویت بعدی کمک‌رسانی برای امن‌کردن مدارس قرار گرفته، پاکستان خواهد بود. برنامه مرتبط با این موضوع اواخر هفته جاری منتشر خواهد شد. به‌دنبال حمله انجام‌شده علیه مدرسه دولتی وابسته به ارتش در پیشاور در ماه‌دسامبر گذشته، یکی از بدترین انواع شرارت و بیرحمی روی‌داد. آن‌زمان من با «نوازشریف»، نخست‌وزیر پاکستان، صحبت کردم و دوطرف بر سر به‌کارگیری تمام تلاش‌ها برای امن‌نگه‌داشتن مدارس برای پسران و دختران به توافق رسیدیم. ما از بازرگانان، بنیادها و آژانس‌های کمک‌رسانی خواسته‌ایم تا از تلاش برای ایجاد مدارسی امن در پاکستان حمایت کنند.
آنانی که مسوول قتل و ربودن دانش‌آموزان هستند، جنایت شنیعی را مرتکب می‌شوند و باید بدانند که مراجع صاحب‌اقتدار بین‌المللی آنان را به‌سزای اعمال‌شان خواهند رساند، حتی در خطرناک‌ترین نقاط جهان نیز ما باید شرایط لازم برای تحقق حق آموزش همه کودکان را فراهم کنیم و ایده «آموزش بدون‌مرز» را تحقق بخشیم. والدین و دانش‌آموزان در سرتاسر جهان باید با اعتماد و اطمینان در مسیر امن‌ترکردن مدارس گام بردارند، تا درنتیجه آن در سال‌های پیش‌رو، به‌طور خاص دختران بتوانند بدون‌ترس به تحصیل ادامه دهند. همانند تمام مبانی حقوق‌بشری، حق دسترسی به آموزشی و حضور در مدرسه، یکی از حقوقی است که تمام کشورهای جهان باید برای تحقق آن بکوشند.
روزنامه شرق….شماره ۲۲۳۷ – یکشنبه ۲۶ بهمن۱۳۹۳