گرمایش جهانی دقیقا به چه معناست؟ گرمایش جهانی به‌طور اصولی به معنای افزایش درجه حرارت زمین است، این پدیده مختص قرن بیستم و بیست و یکم نیست. در واقع این موضوع در زمان‌های گذشته و قبل از به وجود آمدن اتمسفر زمین، توده‌های زمینی و اقیانوس‌ها به وقوع پیوسته است. دمای سطح زمین به‌طور متوسط ۵٩ درجه فارنهایت است و طی صدها سال گذشته این درجه حرارت حدود یک درجه افزایش یافته است. تا سال ٢١٠٠ میانگین تغییرات در درجه حرارت زمین می‌تواند از دو و نیم درجه فارنهایت تا ده درجه فارنهایت باشد که به نظر می‌رسد برای ذوب کردن یخچال‌ها و توده‌های یخی قطب کافی باشد.
علل گرمایش جهانی
گرمایش جهانی تاکنون به‌طور طبیعی رخ داده و پس از این هم رخ خواهد داد. اینکه چرا در این زمان به نگرانی ما تبدیل شده، این است که اقدامات و اعمال انسانی به‌طور گسترده‌ای به درصد وقوع و شدت آن دامن زده است. با ظهور پدیده صنعتی شدن و بی‌توجهی به محیط زیست، انسان‌ها با تسهیل کردن انتشار اثرات گازهای گلخانه‌ای موجب بالا رفتن میانگین درجه حرارت جهانی شدند.
این روند حدود ٢۴٠ سال پیش، یعنی با تولد انقلاب صنعتی شروع شد. با استخراج و سوزاندن بیشتر و بیشتر سوخت‌های فسیلی، گازهای استخراج شده همراه آن در جو زمین آزاد شدند. اخیرا برآورد شده است که ٧۵ درصد از افزایش میزان دی اکسید کربن در جو زمین در اثر احتراق این سوخت‌های فسیلی به وجود آمده است.
پدیده گرمایش جهانی متاثر از انتشار گازهای گلخانه‌یی است و با تغییرات در اثرات گازهای گلخانه‌یی مرتبط است. ترکیب گازها به‌طور طبیعی در جو زمین رخ می‌دهد و این عمل برای محافظت و نگهداری از گرما است. این گازها شامل دی اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن و بخار آب است. از این تعداد، بخار آب گاز گلخانه‌ای غالب و شایع در فضا است. گرمایش کره زمین و اثرات گلخانه‌ای یکسان نیستند. اثرات گلخانه‌ای اشاره به یک روند طبیعی است که در جو زمین رخ می‌دهد. اگر این فرآیند مختل شود، آنگاه می‌تواند منجر به گرم شدن کره زمین شود.
همان‌طور که اشعه‌های خورشید به زمین اصابت می‌کند، گرمای حاصل به جو زمین برمی‌گردد، جایی که در آن این گازها تشکیل گرما می‌دهند و کره زمین را گرم می‌کنند. این یک روند طبیعی اهمیت‌دار است و شرایط بقا و رشد و ترقی را برای اشکال مختلف حیات فراهم می‌کند. اشکالات تنها زمانی رخ می‌دهد که این گازها ترکیب می‌شوند و حرارت بیش از حدی تولید می‌کنند و در نتیجه موجب گرم شدن جو زمین می‌گردند.
با بالا رفتن میانگین درجه حرارت کره زمین اثرات آن بر توده‌های زمینی و سطح آب دریاها ظاهر می‌شود. پوشش یخی قطب همراه با یخچال‌های قطبی ذوب می‌شوند و منجر به بالا آمدن سطح آب دریاها و گرم‌تر شدن آن می‌شوند. در صورتی که روند گرمایش زمین کند نشود، برآورد می‌شود در انتهای قرن سطح دریاها از ۴ اینچ به ۴٠ اینچ افزایش یابد.
گرمایش جهانی همچنین می‌تواند بر رفتار بادها تاثیرگذار باشد و نیز رخدادهای آب و هوایی خشک‌تر و خشن‌تر، همراه با وقوع مکرر توفان‌های شدید‌تر را تقویت نماید. با وجود هوای گرم‌تر بر روی زمین، آب‌های ناشی از باران‌های سنگین نمی‌توانند زیاد بر سطح زمین باقی مانده و زمین را آبیاری کنند بلکه به سرعت تبدیل به بخار آب می‌شوند. این امر تاثیر بسزایی روی عملیات کشاورزی در سرتاسر دنیا دارد.
پدیده دیگری که با گرمایش جهانی مرتبط است پدیده النینو است. پدیده النینو برای هزاران سال رخ داده است و به‌طور مستقیم در نتیجه گرمایش جهانی نبوده است. با این حال، تغییر در میانگین درجه حرارت کره زمین می‌تواند بر تکرار و شدت آن تاثیرگذار باشد.
انقلاب در کشاورزی نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار بر گرمایش جهانی به شمار می‌رود. با نیاز روز افزون جوامع انسانی به زمین برای تبدیل جنگل‌ها به مناطق مسکونی و تجاری، زیست توده‌ها کمتر و کمتر می‌شوند و این موضوع موجب افزایش دی‌اکسید کربن در این مناطق می‌شود. از آنجایی که مقدار دی اکسید کربن توسط درختان و گیاهان کنترل می‌شود، نبود اینها به افزایش این گاز کمک می‌کند.
برآورد می‌شود حدود ٢۵درصد افزایش سالانه دی اکسید کربن که در جو زمین یافت می‌شود در اثر تغییرات شدید و استفاده بیش از حد از منابع طبیعی زمین است. همچنین اقدامات دیگر از قبیل جنگل‌زدایی، شورکردن آب‌ها، بیابان زایی و چرای بی‌رویه به گرمایش جهانی کمک می‌کنند. با این حال، بسیاری از دانشمندان گمان می‌برند و موافقند که این مساعدت ناچیز و غیر مستقیم است.
کشورهای سراسر جهان در مواجهه با حقایق گرم شدن کره زمین صرفا به اثرات منفی آن، نه تنها بر سیاست و اقتصاد جهانی بلکه نسبت به شرایط و وضعیت بشر به‌طور کلی اذعان کرده‌اند. بسیاری از دولت‌های جهان دست زدن به برخی اقدامات برای مقابله با مشکل گرم شدن کره زمین از طریق معیارهای دقیق و شیوه‌های طراحی شده برای محافظت و احترام به محیط زیست را مورد تشوق و ترغیب قرار داده‌اند.
اینکه این اقدامات چگونه می‌تواند به حفاظت طولانی مدت از سیاره ما کمک و مساعدت کند موضوعی است که به زمان نیاز دارد.٭کارشناس ارشد روابط بین‌الملل
منبع مجله: Global Warming October ٢٠١۴