ضرورت توجه به مبلمان شهری در برنامه ریزی های شهری شهرستان های استان بوشهر
عباس جاودانی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیاء، دستگاه ها، نمادها، خرده بناها، فضاها و عناصری که استفاده عمومی یا ویژه قشر خاصی از جامعه مانند کودک، معلول، سالمند و… باشد، گفته می شود. محیط شهری باید توانایی پذیرش افراد و تامین خدمات رفاهی برای کلیه اقشار جامعه را داشته باشد، در غیر این صورت می توان گفت که عدالت شهروندی رعایت نشده، چرا که همه ی شهروندان نمی توانند به راحتی از این فضاها استفاده نمایند.
بنابراین باید تمام افراد جامعه اعم از زنان، مردان، کودکان، جوانان، جانبازان و … امکان دسترسی به محیط و عناصر شهری و فعالیت در عرصه های مختلف زندگی را که حق طبیعی، لازمه ی حیات و شکوفایی انسان است، داشته باشند. در حال حاضر بیش از شش میلیون نفر(۲/۸ درصد) از جمعیت کشورمان را سالمندان (۶۰ سال و بالاتر) تشکیل داده است. این رقم تا سال۱۴۰۰ به ۱۰ میلیون نفر یعنی ۱۰ درصد جمعیت کشور می رسد. به همین دلیل توجه به مبلمان شهری ویژه این قشر امری ضروری است.
در کشورهای پیشرفته دنیا نظیر سوییس و آلمان شهرهای مخصوص سالمندان وجود دارد. در این شهرها تمام نیازمندی های سالمندان پیش بینی شده و از سکونت دیگر گروه های سنی در آن جلوگیری می شود. در این کشورها در بخشی از استادیوم های ورزشی، متروها، اتوبوس ها، سالن های تآتر و سینما و…مکان های ویژه ای برای سالمندان در نظر گرفته شده است.
در کشور ما شهر های اختصاصی سالمندان وجود ندارد، اما در برخی از شهر های کشور مانند شیراز یا اصفهان به بخشی ازمبلمان شهری سالمندان توجه شده است. در شهر های استان بوشهر مبلمان شهری سالمندان چندان جدی گرفته نشده است. نابسامان بودن فضاهای شهری و عدم انطباق آن با نیازها و خواسته سالمندان استان باعث منزوی شدن این قشرشده است.مبلمان شهری ویژه سالمندان زن در استان شرایط نامطلوبتری را نسبت به مردان سالمند دارد.به عنوان نمونه مبلمان ورزشی زنان سالخورده در هیچ جای استان دیده نمی شود.
نابرابری مبلمان خاص سالمندان بین شهر و روستا نیزدر استان به چشم می خورد.روستاهای استان به مراتب از نظر مبلمان واز جمله مبلمان ویژه سالمندان شرایط وخیم تری دارند.بوستان ،فرهنگسرا، کتابخانه، صندلی و نیمکت، مبلمان ورزشی، اتوبوس، مسیرپیاده روی و… مخصوص سالمندان در کل استان وبویژه درشهرهای کوچک مانند وحدتیه، کاکی، آبدان، دالکی وروستاها ناکافی و نامناسب می باشد.تحرک بدنی مانند ویتامین برای سالمندان مفید است وساده ترین نوع آن پیاده روی است. ولی درشهرهایی مانند برازجان، اهرم، دالکی مکان مناسب اختصاصی برای پیاده روی این قشر وجود ندارد. حتا پیاده روی خیابان های شهرهای ذکر شده نیز از استاندارد لازم برخوردارنیستند. به طور مشخص پیاده روی خیابان چمران برازجان و خیابان انقلاب شهر اهرم که ازخیابان های مهم این شهرها می باشند، دارای کف پوش لیز و نامناسب، پستی و بلندی زیاد وانبوهی از سد معبرهستند که مناسب پیاده روی سالمندان نیستند. تردد موتورسیکلت و وجود دست فروشان در پیاده رو عدم امنیت حرکت را نه تنها برای سالمندان بل که سایرین نیز ایجاد کرده است. در این پیاده روها با توجه به شرایط جسمانی سالمندان صندلی و نیمکت های مخصوص نیز دیده نمی شود. به علت نبود مکان هایی نظیر بوستان و فرهنگ سرای ویژه سالمندان در بیشتر شهرهای استان وبخصوص در شهرهای برازجان و اهرم عصرها اغلب مکان تجمع سالمندان در ایستگاه اتوبوس ها یا جلوی بانک ها می باشد.
در روستاها محل تجمع عصرانه عمومن در خیابان اصلی یا چهاراه ها و آن هم تنها برای مردان سالمند روستا می باشد.موارد ذکر شده بخشی از نارسایی های مبلمان ویژه سالمندان در شهرها و روستاهای استان می باشد. شرط لازم و کافی به منظور حضور سالمندان در محیط شهری داشتن مبلمان شهری مناسب است. بی توجهی به این قشر در بلند مدت خسارت های اقتصادی- اجتماعی عظیمی به همراه خواهد داشت.
بنابر این نیاز است که مدیران شهری استان، سالمندان را نیز در پازل برنامه ریزی های شهری خود قرار دهند و نسبت به آنها بی تفاوت نباشند. برای بهبود مبلمان شهری سالمندان در شهر و روستاهای استان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
– ایجاد بوستان، فرهنگسرا، کتابخانه، مراکز ورزشی و … ویژه سالمندان مرد و زن، با دسترسی مناسب وترجیحن نزدیک به مکان های مسکونی
– کیفیت بخشی به سیستم حمل و نقل شهری ومطلوب قشر سالمند
– استاندارد سازی پیاده روها، شیب مناسب، پر کردن حفره ها و پستی و بلندی ها، استفاده از کف پوش هایی که ضمن زیبایی سهولت تردد برای سالمندان را داشته باشد.
– مکان یابی و نصب صندلی و نیمکت های متنوع و دارای تکیه گاه در نقاط مختلف شهر
– جلوگیری از حرکت موتورسیکلت و دوچرخه در پیاده رو و اجرای قانون در قبال آنان
– جلوگیری دستفروشان در پیاده رو و اعمال قانون در برابر آنان
– تنظیم فاصله زمانی مناسب چراغ راهنمایی برای حرکت سالمندان از عرض خیابان ها
– اختصاص بخشی ازورزشگاها، اتوبوس ها ومکان های تفریحی به سالمندان
– رایگان شدن استفاده از موزه ها ومکان های تاریخی برای سالمندان
– استفاده از پله های برقی و رامپ در مکان هایی مانند بخش تجاری، بانک ها یا فضاهای سبز شهر
– پی گیری ساخت و احداث پارک و فضاهای سبز ویژه ی سالمندان و مناسب سازی مبلمان شهری و فضاهای سبز ِ موجود جهت حضور ِ اجتماعی سالمندان.
