- هامون ایران - https://www.hamooniran.ir -

«سبز، تویی که سبزت می خواهم»*

در سرزمین هایی که اقلیم جغرافیایی آن خشک ،کم آب و نامناسب می باشد، بیش از پیش توجه به مقولات زیست محیطی و جغرافیایی آن ضروری به نظر می رسد؛ لذا شایسته است نهادها و مدیران سیاست گذار در حوزه ی صنعت و تکنولوژی به مباحث زیست محیطی و اکوسیستم مناطق شهری و روستایی و زیست گاه های جانوران و…. توجه ویژه  داشته باشند و با تدوین برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت راهکارهایی مناسب و مشارکت جویانه پیش روی خود، مدیران شهری، صاحبان صنایع و فعالیت زیست محیطی و دوستدار طبیعت قرار دهند.

از سال ۱۹۸۷ مفهوم “توسعه ی پایدار” شعار سیاست جدید محیط زیست شده است. اکوسیستم؛ «خودپایا» انگاشته نمی شود، بل که در واقع، با واکنش های پایان ناپذیر انسان نسبت به محیط اشاره می شود. فعالیت های انسانی بر محیط زیست تاثیر دارند، اما محیط نیز متقابلن تاثیرگذار است. در وضعیت امروزی تهی شدن منابع فسیلی،  شرایط و سبک زیست روزمره ی نابهنجار انسان در اثر فعالیت های ناصحیح انسانی- نابودی لایه ی اوزن، آلودگی دریا، خشکی، رودخانه و نابودی جنگل ها و …. که شاملش می شود؛ منتج به فاجعه زیست محیطی می شود. در کنار این ها، هم چنین پیامدهای فاجعه پیشرفت های تکنولوژی که در سال ها و دهه های اخیر به مبحثی رقابت انگیز و پُردامنه بین روسای کشورها و سیاستمداران، تبدیل شده است مثل راکتورهای هسته یی، تولید روزافزون گازهای گُلخانه یی و… ساخت کارخانه های صنعتی در مناطقی که انسان ها ساکن می باشند.

از این منظر این مشکلات را می توان در بسیاری از کشورها و شهرهای جهان جست و جو کرد و موارد بسیاری را یافت.

الف) کم آبی و خشکسالی های پیاپی در شهرستان دشتستان و روش غلط استفاده از آب در سیستم شهری و سیتم آبیاری غرقابی کردن نخیلات که معضلات بسیار زیادی به وجود آورده است.

پ) پیوند ناصحیح صنعت با محیط زیست، که در این مساله؛ همواره محیط زیست و دغدغه های زیست محیطی قربانی رشد صنعت و امثال آن می شود.

۴) همان طور که گفته حضور چندساله ی تشکل های مردم نهاد در دشتستان ظرفیت و فرصت مناسبی است که دغدغه های زیست محیطی و دعوت از مردم جهت اموزش و مشارکت اجتماعی، مطرح شود.
کانون همیاران جوان، انجمن شباویز، انجمن هامون، موسسه ی غیردولتی محیط سبز دشتستان، انجمن همیاران سلامت دشتستان، جامعه کنشگران مدنی برازجان، انجمن دوستداران دشتستان، انجمن دشتستانی ها و حضور متکثر رسانه های جمعی (مطبوعات و وبسایت های مجازی) و نقش پُررنگ شبکه های اجتماعی در زیست روزمره ی مردم فرصت و پتانسیلی است که موارد فرهنگ سازی زیست محیطی در سطح شهرستان آموزش داده شود و به شکل بنیادین در جامعه نهادینه گردد.

“هامون” در راستای بیان دغدغه ها و عملکرد تشکل های مردم نهاد که در حوزه های زیست محیطی در سطح شهرستان دشتستان؛ با برخی از آن ها به گفت و گویی کوتاه نشسته است.

الف) موسسه محیط سبز دشتستان، یکی از نهادهای غیردولتی است که در سال ۱۳۷۸ تاسیس شده و تا الان در حوزه های زیست محیطی در سطح شهرستان دشتستان و استان بوشهر به فعالیت می پردازد. دفترمرکزی این نهاد در شهر شبانکاره واقع در خیابان امام خمینی روبروی کانون شهید خواجه می باشد. «موسسه ی محیط سبز دشتستان» مجوز رسمی خود را از سازمان ملی جوانان دریافت داشته است. اعضای هیات موسس  این تشکل، کیامرث بارگاهی، روح الله بارگاهی، همت الله منصوری نیا و قاید جلالی می باشند.دبیرکلی این نهاد به عهده ی «کیامرث بارگاهی» است. وی در گفت و گو با «هامون» اهداف شکل گیری تشکل خود را مبنی بر فرهنگ سازی و آموزش دغدغه های محیط زیستی و منابع طبیعی به شهروندان، ترغیب درخت کاری و آموزش صحیح جمع آوری صحیح زباله به افراد جامعه و حفاظت از محیط زیست شهرستان دشتستان دانست. وی در راستای رسیدن به اهداف تشکل خود در حوزه ی محیط زیست گفت: طرح در ختکاری در منطقه شبانکاره؛ روستای میلک، گلدشت و…، طرح جمع آوری زباله، طرح توزیع سطل های زباله، برگزاری کلاس های آموزشی حفظ محیط زیست و منابع طبیعی: آموزش به مردم برای منع شکار، قطع جنگل و درختان، آموزش پیش گیری از تولید انبوه زباله و آموزش فرهنگ تخریب محیط زیست از جمله برنامه های اجرا شده ی «موسسه محیط سبز دشتستان» دانست.

کیامرث بارگاهی؛ «آلوده گی رودخانه، که ناشی از کلرریزی در رودخانه شاپور می باشد؛ صید شکار غیرمجاز در منطقه ی دشتستان: مثل کوه های نرگسی وحدتیه؛ پشتکوه و تنگ ارم و کوه های شبانکاره؛ سد رییس علی دلواری شبانکاره که به تازه گی هم توسط یکی از شرکت های بوشهر در حال اقدام جهت راه اندازی پرورش ماهی و آبزیان به صورت قفس در سدرییس علی دلواری می باشد، از معضلات زیست محیطی شهرستان دشتستان به ویژه در منطقه شبانکاره دانست.»

وی در ادامه افزود: « راه اندازی خود طرح پرورش ماهی در قفس؛ خودش عامل آلوده گی زیست محیطی می شود.

این امر  جانورانی را که در دریاچه زندگی می کنند و زیستگاه طبیعی ماهیان بومی را با مخاطره  جدی رو به رو می کند.»

این فعال امور زیست محیطی دشتستان؛ دفع غیراصولی زباله توسط شهرداری شبانکاره در کنار جاده ی گلدشت را از دیگر معضلات زیست محیطی منطقه ی شبانکاره دشتستان دانست و گفت: «علی رغم رسانه یی کردن آن متاسفانه کماکان  به این کار مبادرت می کنند؛ به نحوی باید جلوی این گونه اقدامات به طور جدی گرفته شود.»

بارگاهی  در ادامه گفت: «نبود پوشش گیاهی کافی؛ از دیگر معضلات زیست محیطی منطقه ی شبانکاره است و افزود: معضلات زیست محیطی فراوانی برای مردم منطقه و محصولات کشاورزی آنان به وجود آورده است. وی تصریح کرد: باید در منطقه دشتستان، پوشش گیاهی مناسبی ایجاد شود. در این راستا باید طرح های عظیمی با مشارکت دولت، تشکل های مردم نهاد و مردم و بخش خصوصی، طرح های درختکاری، بیابان زدایی و ایجاد پوشش گیاهی را ایجاد کرد و باید طرحی نیز برای جلوگیری از ورود ریزگردها که باعث آلودگی هوا و تغییر وضعیت اکوسیستم منطقه می شود، هر چه زودتر اجرایی کرد.»

ب) انجمن مردم نهاد همیاران سلامت، یکی دیگر از نهادهای مردمی است که از سال ۱۳۸۱ با صدور مجوز از سازمان ملی جوانان در حوزه سلامت و محیط زیست به فعالیت می پردازد. دبیرکلی این انجمن را در حال حاضر «مطهره ی جوکار برازجانی» عهده دار است- اما به دلیل موفق نشدن در تماس با وی؛ از خانم عابدی؛ عضو هیات موسس انجمن، دغدغه های محیط زیستی این انجمن و فعالان آن را جویا شدیم.

عابدی در گفت و گو با هامون بیان کرد: «ترویج فرهنگ بهداشت و سلامت در بین افراد جامعه، ارتقاء فرهنگ زیست محیطی در بین جوانان و شهروندان و پیش گیری از آسیب های اجتماعی  شهرستان دشتستان از اهداف ما در شکل گیری انجمن بوده است.»

این فعال زیست محیطی در دشتستان افزود: « در راستای ارتقا فرهنگ زیست محیطی دشتستان؛ برگزاری کارگاه و کلاس های آموزشی زیست محیطی برای جوانان – حضور فعال در جشنواره های استانی و شهرستانی در حوزه زیست محیطی مثل جشنواره آب در شبانکاره؛ جشنواره میگو در اداره شیلات بوشهر و دایر کردن چندین غرفه در نمایشگاه های یادشده، پاک سازی مناطق مختلف دشتستان:  مثل پاک سازی منابع طبیعی دشتستان، روستای بنداروز در زمان

اکسیر، فرماندار وقت دشتستان؛ پاکسازی برخی از محلات برازجان؛ کوه پیمایی همراه با پاکسازی کوه های اطراف برازجان مثل بوم بلند؛ و پاک سازی کوه سنچک در دالکی، اجرای برخی اقدامات زیست محیطی در روز هوای پاک و برگزاری مسابقات هنری با موضوع «محیط زیست» از جمله اقدامات زیست محیطی همیاران سلامت در سطح شهرستان دشتستان و استان بوشهر بوده است.»

عابدی؛ معضلات محیط زیستی دشتستان را ناشی از کمبود فرهنگ سازی زیست محیطی نزد شهروندان به ویژه در حاشیه های شهر، رعایت نکردن مسایل زیست محیطی، آلوده گی زیست محیطی کارخانه ی سیمان دشتستان و زباله های  سطح محیط دانست. وی در پایان گفت: همکاری مستمر با محیط زیست شهرستان دشتستان و استان بوشهر و برگزاری کارگاه ها در حوزه ی محیط زیست؛ راهکار مناسبی است، که می توان در راستای فرهنگ سازی محیط زیستی در بین شهروندان و آحاد جامعه گام برداشت و برنامه های عملی زیادی را اجرا کرد. ترویج آموزش های زیست محیطی در خانواده و دانش آموزان و ارایه ی آن در  انتشار بروشورها، بیلبوردهای تبلیغات شهری و رسانه ها نیز یکی از مسایلی است که در رشد ترویج فرهنگ سازی موثر است.»

طبق اعلام سامانه سازمان محیط زیست کشور، انجمن هامون ایران  با مدیریت ساماعیل حسام مقدم در سال ۹۳ عنوان سومین N.G.O  محبوب محیط زیستی کشور را کسب کرد. این خبر در سامانه سازمان محیط زیست کشور ارائه شده است.

 

*عنوان گزارش، برگرفته از سطر شعری از فدریکو گارسیا لورکا (شاعر اسپانیایی) به نام «نغمه ی خوابگرد» با ترجمه ی فارسی شده ی زنده یاد احمد شاملو است.

 

*روزنامه نگار و عضو شورای سیاست گذاری و نویسندگان هامون