مطالعه و ورزش در فراغت دانش آموزان دبیرستانی

کشور ما ضمن برخورداری از جمعیتی جوان و جامعه‌ای در حال تغییر، نیازمند شناخت روزافزون مسائل در حال تغییر نسل جوان ایرانی است. یکی از مهم¬ترین مسائل در این زمینه، موضوع سبک زندگی و اوقات فراغت جوانان است. اوقات فراغت به سبب در برداشتن الزامات کمتر و آزادی عمل بیشتر، می¬تواند در بازنمایی ارزش¬ها، نگرش¬ها و ذائقه¬ های فرهنگی جوانان نقش کلیدی ایفا کند و از این رو در مطالعات اجتماعی و فرهنگی دارای اهمیتی غیرقابل انکار است.
سبک¬ها و نحوه¬ ی گذران اوقات فراغت جوانان می‌تواند نقشی مؤثر در شکل‌گیری شخصیت آنان و همین طور سازندگی جامعه داشته باشد. لذا اهتمام به مطالعه در این خصوص و برنامه‏ ریزی برای آن، از دغدغه‏ های اصلی دست‏ اندرکاران به شمار می‏ رود.
گرچه طی سال های اخیر قدم‌های مؤثر و مفیدی در زمینه ی پژوهش درباره ی اوقات فراغت جوانان و نیز برنامه ریزی برای پر کردن این اوقات در بین گروه های مختلف جوانان برداشته شده، اما این مطالعات و اقدامات «ناکافی» بوده و کمتر در معرض بررسی، نقد و قضاوت صاحب‌نظران قرار گرفته است.
در پژوهش حاضر که در یکی از شهرهای جنوبی استان فارس ودرشهر اوز انجام گرفته نتایجی همسو با نتایج پژوهش های سایر نقاط کشور به دست آمده که نتایج آن را از نظر می گذرانیم .

چکیده
فعالیتهای اوقات فراغت از چنان اهمیتی برخوردارند که کارشناسان از آن به مثابه آئینه فرهنگ یک جامعه یاد می کنند. به این معنا که چگونگی گذران اوقات فراغت افراد یک جامعه به میزان زیادی معرف خصوصیات فرهنگی آن جامعه است.برنامه‌ریزی اوقات فراغت نمی تواند چیزی مستقل و بی‌ارتباط با سایر اوقات باشد بلکه بایددر کنار برنامه کلان زندگی مفید راهگشاو زمینه‌ساز باشد.در غیر این صورت خواه وناخواه بخش هایی از عمر پر ارزش انسان در وادی پوچی و بی‌ثمری از بین می‌رود و صرف کارهای بیهوده می‌گردد.مطالعه وورزش می تواند اوقات فراغت افراد جامعه ،خصوصاً دانش آموزان را تحت پوشش قراردهد . این پژوهش‌ باروش پیمایشی‌و باابزار پرسشنامه انجام شده است و‌به بررسی جایگاه مطالعه و ورزش در پرکردن اوقات فراغت دانش آموزان پسر ودختر دوره دبیرستان می پردازد.جامعه‌ آماری‌ دانش‌آموزان‌ دبیرستانهای‌ پسرانه‌ ودخترانه ساکن شهراوز(‌۸۷۲ N=) می‌باشد.روش نمونه گیری تصادفی وحجم نمونه آن ۱۳۲n= می باشد . برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده است .داده های حاصله با استفاده از نرم افزار آماری spss استخراج وپردازش شد .یافته ها نشان می دهدبین میزان مطالعه غیردرسی وهمچنین بین موضوعات مطالعه غیردرسی پسران ودختران دانش آموز دوره متوسطه تفاوت معنی دارآماری وجودندارد، بین میزان ورزش دانش¬آموزان پسرودختر تفاوت معنی¬داری وجود دارد.بین متغیرهای مستقل پرداختن به ورزش اعضای خانواده ، برخورداری دانش¬آموزان از تسهیلات ورزشی شهر( سالن ورزشی ،پارک وچمن ورزشی ) و میزان ورزش دانش آموزان دوره متوسطه رابطه معنی داری وجود دارد. فضای مناسب از دیدگاه دانش آموزان در عرصه شهری اعم از پارک وچمن ورزشی ، سالن ورزشی ، کتابخانه عمومی کافی نمی باشد .از آن جا که اوقات فراغت در این قشر (جوانان)هم افزایش یافته و هم از شکل انفعالی و درون‌خانگی به شکل فعالانه و برون‌خانگی تغییر یافته چنانچه برنامه‌ریزان به نیازهای فراغتی جوانان توجه و در جهت گسترش فضاها و تسهیلات فراغتی مورد نیاز اقدام نمایند امکان حضور سالم، فعالانه و خلاقانه و غیر‌آسیب‌زای جوانان درعرصه‌های عمومی شهری فراهم خواهد شد.

کلید واژه ها : اوقات فراغت ، جوانان ،مطالعه ، ورزش

مقدمه
در گذشته های دور و در دوره کشاورزی (دوره اول زندگی )، خانواده نقش مهمی درزندگی جوانان ایفامی کرد و بسیاری از نیازهای اساسی و طبیعی آنان را تأمین می کرد .با آغاز دوره صنعتی (دوره دوم زندگی) نهاد خانواده متحول شد و بخشی ازکارکردهای آن به سایر نهادهای اجتماعی واگذار گردید، به طوری که جوانان، دوره نوجوانی و جوانی خود را در دامان نهادهای مکمل و نهادهای جایگزین گذراندند .پیچیده شدن حیات اجتماعی در دنیای جدید همراه با تقسیم کار و تخصصی شدن نقش های اجتماعی باعث شد جوانان برای ورود به بازار کار و پذیرش سایر نقش های بزرگسالانه دوره طولانی تری ر ا به انتظار بگذرانند. امروزه این دوره گذار که هر روز ابعاد نوتر، گسترده تر و عمیق تری می یابد و در کشور ما به طور متوسط ١٠ سال( برای دختران )و ١۵ سال ( برای پسران ) به طول می انجامد. شرایطی کاملاً جدید، متفاوت و حتی متعارض را در پیش روی جوانان، خانواد ه ها و دولت ها نهاده است؛ به نحوی که امروزه شناخت دقیق مسایل دوران گذار، شناساندن آن به جامعه و اتخاذ راهکارهای مناسب برای حل مسائل جوانان در زمر ه دغدغه های ملی دولت ها و ملت ها درآمده است. از سوی دیگر، ورود به جامعه اطلاعاتی و شکل گیری جامعه شبکه ای و دنیای مجازی، بیش از همه جوانان را به چالشی نوین فراخوانده است . چالشی که ابعاد آن به مراتب پیچیده تر و مدیریت آن به مراتب غامض تر است . نکته ی قابل تامل تر آن است که دامنه تغییرات و شکاف های موجود میان سه دوره متعارف جامعه بشری (یعنی جامعه مبتنی بر اقتصاد کشاورزی، جامعه صنعتی و جامعه اطلاعاتی) به حدی عمیق و گسترده است که برای آن نه یک نسخه بین المللی بلکه حتی یک نسخه ملی نیز نمی توان نوشت؛ زیرا از یک سو، گروه هایی از جوانان نظیر جوانان روستایی در کنار خانواده ی خود و با هدف کمک به آنها در جهت تأمین نیازهای اساسی و اولیه زندگی خود و خانواده شان می کوشند، در حالی که به امکانات اساسی مثل آموزش، بهداشت و… دسترسی کمتری دارند و از سوی دیگر، گروه هایی از جوانان حضور در فضاهای مجازی را تجربه می کنند. واقعیات مذکور، هم گویای جدید بودن بسیاری از مسائل، نیازها، مشکلات و چالش های پیش روی جوانان است، هم بر عمق و پیچیدگی پدیده ی جوانی که نیازمند مطالعه، تفحص و ژرف اندیشی همه جانبه است دلالت دارد . این در حالی است که کشور ما علی رغم برخورداری از جمعیتی جوان وجامعه ای در حال تغییر و توسعه و متفاوت بودن بسیاری از مؤلفه های فرهنگی اجتماعی جوانان ایرانی، هنوز به شناخت مهمترین چالش های پیش روی نسل جوان ایرانی دست نیافته است. نگاهی گذرا به علل موفقیت کشورهای پیشرفته جهان،مبیّن این واقعیت است که بخش عظیمی از این موفقیتها مرهون توجه به نسل جوان آن کشورها و سرمایه گذاری در جهت رشد و شکوفایی استعدادهای آنان بوده است؛زیرا کودکان و نوجوانان همیشه به عنوان عظیم ترین سرمایه ها و ذخایر معنوی کشور مطرح هستند. متأسفانه از آنجا که برنامه ریزی برای اوقات فراغت در جامعه ما هنوز جایگاه واقعی را پیدا نکرده و از وضعیت نامطلوبی برخوردار است باید برای ایجاد رغبت و عادت درجوانان به مطالعه وکتابخوانی وپرداختن به ورزش چاره ای اندیشید. مسلم است که مطالعه وورزش می تواند دررشدوبالندگی جوانان موثرواقع شود.
پژوهش حاضر با نگاهی به وضعیت مطالعه و ورزش درپرکردن اوقات فراغت دانش آموزان دبیرستانی به مساله اهمیت و جایگاه مطالعه وورزش در اوقات فراغت و لزوم سیاستگذاری برای افزایش میزان آن می پردازد. با توجه به موضوع پژوهش در مورد گذراندن اوقات فراغت دانش آموزان سوالات را میتوان چنین بیان نمود که :
۱- میزان اوقات فراغت دانش آموزان دختر وپسر دوره متوسطه چقدر است؟
۲- چه مقدار از اوقات فراغت دانش آموزان صرف فعالیت های ورزشی و سلامت جسمانی می شود؟
۳- چه مقدار از اوقات فراغت دانش آموزان صرف مطالعه کتابهای غیردرسی می شود؟
۴- آیامیزان و نحوه ی استفاده ی دانش آموزان پسرودختر ازاوقات فراغت یکسان است؟
۵- دانش آموزان دبیرستانی به مطالعه چه کتابهایی بیشتر علاقه مندند؟
پیشینه پژوهش
مفهوم اوقات فراغت درطی دوره صنعتی شدن و گسترش سرمایه داری در اواخر قرن نوزدهم و قرن بیستم و تحولات بعد از دهه ۱۹۸۰ متحول شده است. تحولاتی که در ساخت اقتصادی و بازار کار در این دوران رخ داد ماهیت اوقات فراغت را دگرگون کرد. مفهوم اوقات فراغت ونگرش گروههای مختلف مردم در جوامع مختلف و در سه مرحله ماقبل مدرن ( دوران باستان ) ، دوره مدرن ( انقلاب صنعتی و صنعتی شدن ) و دوره مدرنیته متأخر ( دوران جهانی شدن ) متفاوت بوده است. در دوره ماقبل مدرن اوقات فراغت بخشی از زندگی فرهنگی بوده است. اما در دوره صنعتی فراغت به واقع مشکل جامعه صنعتی تلقی می شده است چون بطور مشخص فعالیت های فراغتی ماقبل مدرن فعالیت هایی غیر مولد تلقی شدند. بنابر این می توان تحول در مفهوم اوقات فراغت را همگام در تحول در ساخت های اقتصادی که پیامد ظهور حوزه ستیز است نیز جستجو کرد(قلی نیا، ۱۳۸۳ :۶۸).
در کشور ما نیز اوقات فراغت از سوی دولت ،از زمان قاجاریه مورد توجه قرار و بر اساس اسناد و مدارک به دلیل شرایط سیاسی سال های ۴۰تا ۵۰ در زمان نخست وزیری وقت برای حل مسائل اجتماعی و هماهنگی تشکل های جوانان و ادغام آنان درتشکیلاتی واحد و منسجم ایجاد یک کانون رهبری تأسیس گردید که بعدها تحت عنوان شورای عالی رهبری جوانان وابسته به نخست وزیری می گردید.دعوت این مجمع از یک مربی اسرائیلی به نام گیل لوآ برای برنامه ریزی جهت سازماندهی به وضع جوانان ایرانی نشان می دهد که هدف عمده از این اقدامات چه بوده است. پس از چند سال ازتأسیس این مجمع و البته با هدایت های این مربی و دیگر مستشاران ، کاخ جوانان زیر نظر نخست وزیری و با نظارت ساواک به منظورجذب جوانان و انحراف اذهان آنان ازمسائل سیاسی و اجتماعی کشور در سال ۱۳۵۴ تأسیس وبه سرعت برتعداد شعبات آنان درسطح کشور افزوده می شود. در طی دهه های ۴۰، ۵۰ سازمانهای مختلفی از جمله پرورش افکار پیشاهنگی ، لژیون خدمتگزاران بشر ، سازمان جوانان شیر و خورشید ایران ،خانه های فرهنگ روستایی ، به سرعت در سراسر کشور رشد می کنند.هر کدام از این سازمانها وابسته به کاخ جوانان با فراهم ساختن امکانات ، تسهیلات رفاهی ورزشی ، و هنری جذاب به نوعی قصد ارتباط با جوانان را داشتند.قابل توجه این که بیشتر فعالیت ها جنبه صوری و تشریفاتی دانسته و صرفا به برگزاری چند کنسرت موسیقی را برای برنامه های رقص و آواز در سواحل دریای خزر و یا در پارک منظریه تهران محدود می شد.اما این فعالیت ها هرگز در سطح وسیعی موفق به جذب جوانان نشدند . زیرا هدف نهایی آنها ترویج فساد و شاه پرستی بود که با اهداف جوانان وطن همخوانی ندانسته لذا هر کدام راه خودشان را می رفتند.و بعد از آن با ایجاد سازمانها و موسسات مختلفی نظیر سازمان تربیت بدنی ، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، وزارت فرهنگ و هنر و… به طور مستقیم در مورد اوقات فراغت گروهای مختلف بویژه جوانان و نوجوانان مشغول سیاستگذاری بوده اند(انصاری:۱۳۸۲).
با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در زمینه امکان مربوط به اوقات فراغت یکسو و سیاستگذاری اوقات فراغت توسط دولت از طرف دیگر تحولاتی پدیدار شد و مراکز فساد و فحشاء تخریب کننده شخصیت نسل جوانان برچیده شد و با تدابیر مهم انسان ساز اسلام،سازمان تربیت بدنی ،کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و … جانی تازه گرفت و تلاشهای گوناگون در بهره برداری از اوقات فراغت بخصوص برای نسل جوان آغازشد ولی محدودیت امکانات، افزایش سریع جمعیت، به ویژه جوانی جمعیت مجال و فرصت را از مسؤلان و دست اندرکاران ربود.
نهادینه کردن در زمینه امور جوانان از آغاز دهه ۱۳۷۰ با شکل گیری شورای عالی جوانان آغاز شد ، پس از آن با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی مرکز ملی جوانان ایجاد گردید و سرانجام بر اساس قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تاسیس سازمان ملی جوانان با هدف اعتلا و رشد نسل جوان ، حل مسائل جوانان و استفاده بهینه از استعدادها و توانایی های آنان به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید . سازمان ملی جوانان در راستای انجام وظایف قانونی خود به تدوین طرحها و برنامه های راهبردی در زمینه های مختلف مثل برنامه جامع ساماندهی امور جوانان (مرداد ۱۳۸۳) و سند توسعه امور جوانان (شهریور ۱۳۸۳) اقدام نموده است . سند توسعه امور جوانان بر اساس اصول مندرج درفصل سوم قانون اساسی (حقوق ملت ) و تکلیف قانونی ماده ۱۵۷ برنامه سوم توسعه و برنامه عملی ساماندهی امور جوانان ماده ۱۱۲ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ، به عنوان سند توسعه ویژه (جوانان) تدوین و ارائه شده است .
سند ملی توسعه ویژه (فرابخشی ) امور جوانان به منزله سند راهبردی نظام توسعه ملی امور جوانان است که بستر مناسب برای تنظیم و اجرای سیاست یکپارچه و هماهنگ را از طریق برنامه ریزی منسجم در حوزه های فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی ، شغلی ، علمی ، تفریحی و تحصیلی جوانان در سطوح ملی و منطقه ای محقق می سازد و رویکرد حاکم بر این برنامه با توجه به مطالعات انجام شده توسط سازمان ملی جوانان در زمینه تدوین برنامه ملی جوانان ، گزارش ملی و مطالعه نظری ، رویکرد ارتقایی است . سند توسعه امور جوانان تلاش دارد با بررسی نیازهای اساسی جوانان و ایجاد شوق ، انگیزه و امید به آینده در میان آنان و استفاده حداکثری از ظرفیت های موجود دستگاههای اجرایی و سازمانهای غیر دولتی ، زمینه را برای رشد و اعتلای جوانان فراهم آورد و نقش آنان را در جامعه به عنوان سرمایه انسانی و اجتماعی تقویت نماید .
یکی از وظایف سازمان ملی جوانان ، به موجب آیین نامه اجرایی ماده ۱۵۷ قانون سوم توسعه عبارت از ساماندهی فعالیتهای فراغتی نسل جوان متناسب با مقتضیات دوره جوانی در جهت سازندگی کشور و رفع محرومیت فرهنگی و اجتماعی جوانان در مناطق شهری و روستایی می باشد . بر همین اساس در سند توسعه امور جوانان ، در چارچوب مصوبات برنامه چهارم توسعه کشور ، موضوع “ساماندهی گذران اوقات فراغت جوانان” نیز به طور جدی مورد توجه و تاکید قرار گرفته است (لطیفی۱۳۸۴).

روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر به روش پیمایش انجام شده است .پیمایشها انعطاف پذیرند ومی توان درباره موضوعی معین سوالهای زیادی مطرح کرد وبه نحو قابل توجهی درتحلیلها انعطاف بوجود آورد . پیمایشها این امکان را به محقق می دهند که از مشاهدات واقعی خود به تعریف عملیاتی بپردازند . پژوهش پیمایشی از لحاظ کم هزینه بودن ومیزان داده هایی که جمع آوری می شوند دارای امتیازاتی است . جامعه آماری این پژوهش ، همه دانش آموزان دوره دبیرستان ساکن شهراوز(۸۷۲ نفر)شامل ۴۴۵نفر پسرو۴۲۷نفر دختر هستندکه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹ درحال تحصیل بوده اند می باشد.دوره دبیرستان شامل پایه اول ،پایه دوم وپایه سوم دبیرستان است.
۳.۱ تعریف نظری وعملیاتی مفاهیم
متغیرهای وابسته :
اوقات فراغت : اوقات‌ فراغت،زمان‌ آسودگى‌ از کار رسمى‌ و پرداختن‌ به‌ نیازهاى‌ طبیعى‌ جسمانى‌ است. در حالى‌ که‌ گذراندن‌ اوقات‌ فراغت‌ با تفریح‌ و سرگرمى‌ و بازى‌ تفاوت‌ دارد. فعالیت‌هاى‌ فراغت، کارهاى‌ اختیاری، لذت‌ بخش‌ و بدون‌ مزد هستند که‌ در زمان‌ آسودگى‌ انجام‌ مى‌شوند( کارسون‌ ۲۰۰۵).
مطالعه : در لغت نامه دهخدا، مطالعه به معنای نگریستن بر هر چیزی برای واقف شدن به آن و تامل و تفکر و اندیشه، نظر به دقت است و مطالعه کردن به معنی نگریستن در چیزی برای وقوف بر احوال آن آمده است. در فرهنگ معین، مطالعه یعنی خواندن کتاب یا نوشته ای و فهمیدن آن، قرائت نوشته ای برای درک آن ذکر شده است(صیادی فر،۱۳۸۵).
ورزش:شامل تمامی انواع فعالیت های بدنی می باشدکه به تناسب فیزیکی، سلامت روانی و تعامل اجتماعی افراد کمک می کند و شامل بازی، تفریح، ورزش رقابتی و سازمان یافته باشد (سلگی ،۱۳۸۲).
متغیرهای مستقل :
۱-عوامل جمعیتی : عاملی که به وسیله آن می توان نوع ترکیب وحجم جمعیت را مشخص نمود ،که دراین پژوهش عبارتند از سن وجنس
سن: تعداد روزها، ماهها و سالهایی است که از آغاز تولد یک انسان می گذرد (کاظمی پور،۱۳۸۳ : ۱۴)که در این تحقیق بر اساس سال محاسبه می شود.
جنس: حالت یا ماهیت جنس، منظور از زن یا مرد بودن است (عمید،،۷۰۶: ۱۳۸۱)
۲-عوامل اقتصادی : مجموع دارایی هایی است که قدرت اقتصادی را معین می کنند(چاوشیان ،۱۳۸۱:۶۴).
درآمد :مزدی است که فردطی قراردادی باکارفرما درازای کار یاخدمت معینی دریافت می کند ،خواه به صورت ساعتی ،روزانه ویاماهیانه باشد.
۳-عوامل اجتماعی : درزندگی شهری امکانات وتسهیلاتی برای رفاه همگان فراهم می آید ،از قبیل:سالن ورزشی ،کتابخانه عمومی ،پارکها وفضای سبز ،که همگان بطور مساوی حق استفاده رادارند .
فضای سبز: فضای نسبتا بزرگ، متشکل از درختان ،گیاهان برخوردار از بازدهی زیست محیطی و اکولوژیک معین که در محدوده شهر طراحی و بنا شده، فضای سبز شهری نامیده می شود(سعیدی رضوانی ،۱۳۷۳).
کتابخانه:عبارت است از محلی برای مطالعه و یا اجاره کتاب که در آن افرادی به صورت گروهی یا به صورت انفرادی گرد هم می آیند و مشغول خواندن مطالب مورد نظر می شوند که ممکن است یک کتاب،یک روزنامه و یا حتی یک دست نوشته باشد(سعیدی رضوانی ،۱۳۷۳).
سالن ورزشی : سالنهای سرپوشیده برای انجام ورزشهای رایج :فوتسال ،والیبال ،بسکتبال ،تنیس روی میز ورزمی .
نتایج ویافته ها
۴.۱ یافته های توصیفی
امروزه به جرأت میتوان گفت که بی مساعدت و همراهی علم آمار انجام هر گونه پژوهش علمی ناممکن یا دست کم بسیار دشوار خواهد بود. به طور کلی هرجا که اثبات صحت ادعا یا فرضیه ای مورد نظر است، آمار حضوری فعال و تعیین کننده دارد .پس از استخراج داده ها واطلاعات توسط نرم افزار SPSS به توصیف وتجزیه وتحلیل داده ها می پردازیم .در این بخش به ذکر آماره های توصیفی که شامل شاخصهای مرکزی میانگین ،میانه ،نما و… است پرداخته ایم .

توصیف داده ها
جدول (۱-۱) شاخص های مرکزی و پراکندگی سن پاسخگو، سن مادر و سن پدر
آماره ها سن پاسخگو سن مادر سن پدر
میانگین ۳۸/۱۶ ۰۲/۴۳ ۹۳/۴۷
میانه ۵۰/۱۶ ۴۳ ۴۷
نما (مد) ۱۷ ۴۵ ۴۶
انحراف معیار ۹۶۲/۰ ۶۷/۶ ۷۱/۶
واریانس ۹۲۶/۰ ۵۷۲/۴۴ ۰۲۶/۴۵
چولگی ۰۹۴/۰ ۶۶۴/۰ ۷۴۲/۰
کشیدگی ۴۹۰/۰- ۲۴۳/۰- ۰۸۹/۰
دامنه تغییرات ۴ ۲۵ ۲۸
مینیمم ۱۵ ۳۴ ۳۸
ماکزیمم ۱۹ ۵۹ ۶۶
در جدول بالا میانگین سن پاسخگویان تقریباً ۱۶ سال، میانه یعنی سنی که در بین بیشترین و کمترین سنین قرار دارد نیز تقریباً ۱۶ سال و نما یعنی بیشترین فراوانی سن ۱۷ سال است. انحراف معیار برابر ۹۶۲/۰ و واریانس ۹۲۶/۰ است . چولگی ۰۹۴/۰ و همانگونه که نمودار (۱-۱) نشان می¬دهد به سمت راست، مثبت و بسیار کم است، کشیدگی ۴۹۰/۰- است. کمترین سن ۱۵سال و بیشترین آن ۱۹ سال می¬باشد .
میانگین سن مادر تقریباً ۴۳ سال، میانه نیز ۴۳ سال و نما ۴۵ سال است. انحراف معیار ۶۷/۶ و واریانس آن ۵۷۲/۴۴ به دست آمده. چولگی ۶۶۴/۰ که مثبت و به سمت راست است. کشیدگی ۲۴۳/۰- به دست آمده. کمترین سن مادر ۳۴ و بیشترین آن ۵۹ سال بوده است.میانگین به دست آمده برای سن پدر تقریباً ۴۷ سال ، میانه نیز ۴۷ سال و نما ۴۶ است. انحراف معیار ۷۱/۶ و واریانس آن ۰۲۶/۴۵ می¬باشد . چولگی ۷۴۲/۰ است، کشیدگی نیز ۰۸۹/۰ است. کمترین سن ۳۸ و بیشترین سن پدر ۶۶ بوده است.
نمودار(۱-۱) هیستوگرام براساس سن پاسخگو

جدول (۱-۲) توزیع فراوانی نوع کتاب براساس جنسیت

به چه کتابهایی علاقه دارید؟ جنسیت
مجموع
دختر پسر
داستان رمان ۲۶ ۲۸ ۵۴
ادبی ۴ ۹ ۱۳
آموزشی ۱۳ ۷ ۲۰
تربیتی ۱۰ ۱ ۱۱
سیاسی ۱ ۴ ۵
مذهبی ۱۲ ۱۰ ۲۲
اقتصادی ۰ ۲ ۲
علمی ۰ ۵ ۵
مجموع ۶۶ ۶۶ ۱۳۲

در جدول (۱-۲) مشاهده می کنیم که در بین پاسخگویان هر دو گروه دختران (۲۶ نفر) و پسران (۲۸ نفر) بیشتر کتاب های داستان و رمان را دوست دارند. پسرها (۹ نفر) بیش از دختران (۴ نفر) کتاب های ادبی را دوست داشته اند، اما کتاب های آموزشی را دختران (۱۳ نفر) بیشتر از پسران (۷ نفر) دوست داشته اند. همچنین دختران به کتاب های تربیتی و مذهبی بیشتر از پسران علاقه داشته اند درحالی که پسران کتاب های سیاسی، اقتصادی و علمی را بیشتر دوست داشته اند.
جدول (۱-۳) شاخص های مرکزی و پراکندگی سن پاسخگو، سن مادر و سن پدر

آماره ها روزانه چقدر ورزش
می کنید؟ روزانه چقدر روزنامه
مطالعه می کنید؟ روزانه چقدر کتاب
مطالعه می کنید؟ روزانه چقدر مجله
مطالعه می کنید؟
میانگین ۴۹/۷۵ ۷۵/۱۳ ۴۳/۳۹ ۰۳/۲۰
میانه ۶۰ ۱۰ ۴۵ ۲۰
نما (مد) ۶۰ ۰ ۶۰ ۰
انحراف معیار ۰۱۷/۴۸ ۵۵/۱۳ ۶۴/۲۷ ۱۱/۱۸
واریانس ۶۷۲/۲۳۰۵ ۷۳۱/۱۸۳ ۹۸۸/۷۶۳ ۰۵۲/۳۲۸
چولگی ۹۹۲/۰ ۵۰/۰ ۰۰۴/۰- ۷۸۸/۰
کشیدگی ۹۱۲/۰ ۹۵۲/۰- ۰۶۴/۰- ۷۲۲/۰
دامنه تغییرات ۲۳۰ ۴۵ ۱۲۰ ۹۰
مینیمم ۱۰ ۰ ۰ ۰
ماکزیمم ۲۴۰ ۴۵ ۱۲۰ ۹۰

داده های جدول بالا نشان می د هد که : میانگین ورزش روزانه پاسخگویان ۴۹/۷۵ دقیقه ، میانه و نما هر کدام ۶۰ دقیقه (۱ ساعت) است . انحراف معیار برابر ۰۱۷/۴۸ و واریانس ۶۷۲/۲۳۰۵ است . چولگی ۹۹۲/۰ و همانگونه که نمودار (۱-۱۳) نشان می¬دهد به سمت راست و مثبت است، کشیدگی نیز ۹۱۲/۰ و با توجه به نمودار بسیار کم و در حد نرمال است . دامنه تغییرات ۲۳۰ ، کمترین میزان ورزش روزانه ۱۰ دقیقه و بیشترین آن ۲۴۰ (۴ ساعت) می¬باشد .
میانگین به دست آمده برای میزان مطالعه روزانه روزنامه برابر است با ۷۵/۱۳ دقیقه، میانه ۱۰ دقیقه و نما ۰ است یعنی بیشتر افراد روزانه هیچ روزنامه ای مطالعه ندارند. انحراف معیار ۵۵/۱۳و واریانس آن ۷۳۱/۱۸۳می¬باشد چولگی ۵۰/۰که بسیار کم است و نمودار (۱-۱۴) نیز نشان می دهد که پراکندگی مطالعه روزانه در بین افراد تقریباً به طور نرمال است کشیدگی نیز منفی(۹۵۲/۰-) است که بیانگر پراکنگی بیشتر در سمت چپ نمودار است . کمترین میزان مطالعه روزنامه ۰ و بیشترین آن ۴۵ دقیقه بوده است.
میانگین میزان مطالعه روزانه کتاب برابر است با ۴۳/۳۹ دقیقه، میانه ۴۵ دقیقه و نما ۶۰ دقیقه است یعنی بیشتر افراد روزانه اصلاً مجله مطالعه نمی کنند. انحراف معیار ۶۴/۲۷ و واریانس آن ۹۸۸/۷۶۳ می¬باشد چولگی ۰۰۴/۰- که بسیار کم و منفی است ،کشیدگی نیز منفی۰۶۴/۰- است که بیانگر پراکنگی بیشتر در سمت چپ نمودار است . بیشترین میزان مطالعه کتاب ۱۲۰ دقیقه (۲ ساعت) در روز و کمترین ۰ است.
میانگین میزان مطالعه روزانه مجله برابر است با ۰۳/۲۰دقیقه، میانه ۲۰ دقیقه و نما ۰ دقیقه است یعنی بیشتر افراد روزانه یک ساعت مطالعه کتاب غیر درسی دارند. انحراف معیار ۱۱/۱۸و واریانس آن ۰۵۲/۳۲۸ می¬باشد چولگی ۷۸۸/۰،کشیدگی نیز ۷۲۲/۰است. بیشترین میزان مطالعه مجله ۹۰ دقیقه در روز و کمترین ۰ است.
نمودار(۱-۲) هیستوگرام براساس روزانه چقدر ورزش می کنید؟

نمودار(۱-۳) هیستوگرام براساس روزانه چقدر روزنامه مطالعه می کنید؟

نمودار(۱-۴) هیستوگرام براساس روزانه چقدر کتاب مطالعه می کنید؟

نمودار(۱-۵) هیستوگرام براساس روزانه چقدر مجله مطالعه می کنید؟

جدول (۱-۴) توزیع فراوانی براساس امکانات مطالعه در سطح شهر
امکانات توزیع بله خیر

کتابخانه عمومی فراوانی ۵۶ ۷۶
درصد ۴/۴۲ ۶/۵۷

کانون فرهنگی و هنری فراوانی ۴۲ ۹۰
درصد ۸/۳۱ ۲/۶۸
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فراوانی ۱۸ ۱۱۴
درصد ۶/۱۳ ۴/۸۶

کافی نت فروانی ۶۰ ۷۲
درصد ۵/۴۵ ۵/۵۴

کتابخانه مساجد فروانی ۴۴ ۸۸
درصد ۳/۳۳ ۷/۶۶

کتابخانه مدرسه فروانی ۴۹ ۸۳
درصد ۱/۳۷ ۹/۶۲
داده های جدول (۱-۴) حاکی از این است که بیش از نیمی از پاسخگویان از هیچ یک از امکانات مطالعه در سطح شهر جهت مطالعه استفاده نمی کنند بدین گونه که استفاده از کتابخانه عمومی ۴/۴۲ درصد بله و ۶/۵۷ درصد خیر، کانون فرهنگی و هنری ۸/۳۱ درصد بله و ۲/۶۸ درصد خیر، رفتن به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ۶/۱۳ درصد بله و ۴/۸۶ خیر، استفاده از کافی نت جهت مطالعه ۵/۴۵ درصد بله و ۵/۵۴ درصد خیر، کتابخانه مساجد ۳/۳۳ درصد بله و ۷/۶۶ درصد خیر، و استفاده از کتابخانه مدارس پاسخ ها ۱/۳۷ درصد بله و ۹/۲۶ درصد خیر بوده است.

نمودار (۱-۶) توزیع فراوانی براساس امکانات مطالعه در سطح شهر

جدول (۱-۵) توزیع فراوانی براساس در اختیار داشتن لوازم وزرشی
امکانات و لوازم ورزشی فراوانی درصد درصد تجمعی
بله ۱۰۰ ۸/۷۵ ۸/۷۵
خیر ۳۲ ۲/۲۴ ۱۰۰
مجموع ۱۳۲ ۱۰۰

۸/۷۵ درصد از دانش آموزان به این سؤال که آیا امکانات ورزشی در اختیار دارند پاسخ بله و ۲/۲۴ درصد پاسخ خیر داده اند.
نمودار (۱-۷) توزیع فراوانی براساس در اختیار داشتن لوازم وزرشی

جدول (۱-۶) توزیع فراوانی براساس امکانات ورزشی
امکانات ورزشی توزیع بله خیر

سالن ورزشی فراوانی ۵۰ ۸۲
درصد ۹/۳۷ ۱/۶۲

چمن ورزشی فراوانی ۴ ۱۲۸
درصد ۳ ۹۷

پارک و فضای سبز فراوانی ۱۰ ۱۲۲
درصد ۶/۷ ۴/۹۲

کوچه و خیابان فروانی ۲۴ ۱۰۸
درصد ۲/۱۸ ۸/۸۱

محیط خانه فروانی ۷۸ ۵۴
درصد ۱/۵۹ ۹/۴۰

در پاسخ به سؤال برخورداری از امکانات ورزشی بیشترین درصدها مربوط به پاسخ خیر بوده است، ۱/۶۲ درصد ابراز داشته اند که از سالن ورزشی برخوردار نیستند و ۹/۳۷ درصد جوابشان بله بوده، ۹۷ درصد گفته¬اند که از چمن ورزشی برخوردار نیستند، ۴/۹۲ نیز به دارا بودن پارک و فضای سبز پاسخ خیر داده اند، همچنین ۸/۸۱ درصد به گزینه کوچه و خیابان پاسخ خیر داده اند، و تنها بیش از نیمی از پاسخگویان (۱/۵۹ درصد) محیط خانه را برای ورزش در دسترس دانسته اند.
نمودار (۱-۸) توزیع فراوانی براساس امکانات ورزشی

۴.۲ یافته های استنباطی
فرضیه ۱ :
به نظر می¬رسد بین مطالعه غیر درسی پسران و دختران دوره متوسطه تفاوت معنی¬داری وجود دارد.
جدول(۲-۱) آزمون T دو گروه مستقل بین جنسیت و مطالعه غیر درسی
مطالعه غیر درسی
جنسیت آزمون T سطح معنی داری (sig)
۲۹۶/۰ ۷۶۸/۰

جدول (۲-۲)میانگین و انحراف معیار جنسیت و مطالعه غیر درسی

مطالعه غیر درسی جنسیت تعداد میانگین انحراف معیار
دختر ۶۶ ۱۵/۸۵ ۴۸/۴
پسر ۶۶ ۳۴/۸۳ ۱۱/۴

با توجه به جدول (۲-۱) t به دست آمده برابر است با ۲۹۶/۰ که در سطح ۷۶۸/۰ معنی¬دار نیست زیرا t محاسبه شده بزرگتر از t جدول و sig نیز بیشتر از ۰۵/۰ است. میانگین¬های دو جامعه نیز با هم تفاوت چشمگیری ندارند، در نتیجه این فرضیه مورد قبول نیست یعنی بین دو متغیر جنسیت و مطالعه غیر درسی رابطه معنی¬داری وجود ندارد.
فرضیه ۲ :
به¬نظر می¬رسد بین میزان ورزش دانش¬آموزان پسر و دانش¬آموزان دختر تفاوت معنی¬داری وجود دارد.
جدول(۲-۳) آزمون T دو گروه مستقل بین جنسیت و میزان ورزش
مطالعه غیر درسی
جنسیت آزمون T سطح معنی داری (sig)
۱۰۵/۹- ۰۰۰/۰
جدول (۲-۴)میانگین و انحراف معیار جنسیت و میزان ورزش

میزان ورزش جنسیت تعداد میانگین انحراف معیار
دختر ۶۶ ۱۸/۴۷ ۷۸/۲۷
پسر ۶۶ ۹۰/۱۰۶ ۴۷/۴۵

با توجه به آزمون t دو گروه مستقل بین جنسیت و میزان ورزش ۱۰۵/۹- = t و سطح معناداری برابر با ۰۰/۰ است که نشان می¬دهد t به دست آمده در این سطح معنی¬دار است زیرا sig کمتر از ۰۵/۰ است و مقدار t محاسبه شده کوچکتر از t جدول است، یعنی بین جنسیت و میزان ورزش رابطه معناداری وجود دارد ، چنانکه در جدول (۲-۴) نیز می بینیم که میانگین دو جامعه بسیار با هم تفاوت دارند و میانگین ورزش برای پسران بالاتر از میانگین دختران به دست آمده، بنابراین فرضیه فوق مورد قبول است .
فرضیه ۳ :
به نظر می رسد بین موضوعات مطالعه غیردرسی پسران ودختران دانش آموز دوره متوسطه تفاوت معنی داری وجود دارد.
جدول(۲-۵) آزمون T دو گروه مستقل بین جنسیت و موضوعات مطالعه غیر درسی
موضوعات مطالعه غیر درسی
جنسیت آزمون T سطح معنی داری (sig)
۶۰۱/۰- ۵۴۹/۰
جدول (۲-۶)میانگین و انحراف معیار جنسیت و موضوعات مطالعه غیر درسی

موضوعات مطالعه غیر درسی جنسیت تعداد میانگین انحراف معیار
دختر ۶۶ ۸۷/۲ ۸۷/۱
پسر ۶۶ ۱۰/۳ ۴۳/۲

در جدول (۲-۴) t به محاسبه شده برابر است با ۶۰۱/۰- که در سطح ۵۴۹/۰ معنی¬دار نیست زیرا t محاسبه شده بزرگتر از t جدول و sig نیز بیشتر از ۰۵/۰ است . میانگین¬های دو جامعه نیز کمتر از یک نمره با هم تفاوت دارند، در نتیجه این فرضیه مورد قبول نیست یعنی بین دو متغیر جنسیت و موضوعات مطالعه غیر درسی رابطه معنی¬داری وجود ندارد .
فرضیه ۴:
به نظر می رسد بین برخورداری دانش¬آموزان از تسهیلات ورزشی شهر( سالن ورزشی ،پارک وچمن ورزشی ) و میزان ورزش آنان رابطه معنی داری وجوددارد.
جدول(۲-۸) آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین برخورداری از تسهیلات ورزشی و میزان ورزش
میزان ورزش
تسهیلات ورزشی ضریب همبستگی r سطح معنی داری (sig)
۳۰۷/۰ ۰۰۰/۰
در این آزمون مقدار ۳۰۷/۰ = r که این مقدار در سطح ۰۰/۰ معنی¬دار است زیرا sig به دست آمده کمتر از ۰۱/۰ است و بیانگر این است که فرضیه فوق مورد قبول است، یعنی بین دو متغیر رابطه معنی¬داری وجود دارد. البته این رابطه مثبت و مستقیم است، یعنی همچنانکه در نمودار(۲-۵) می بینیم هرچه میزان تسهیلات ورزشی بالاتر رفته، میزان پرداختن به ورزش دانش آموزان بیشتر شده ¬است.
نمودار(۲-۲) پراکنش بین برخورداری از تسهیلات ورزشی و میزان ورزش

فرضیه ۵ :
به نظر می¬رسد بین پرداختن به ورزش اعضای خانواده و میزان ورزش دانش آموزان دوره متوسطه رابطه معنی داری وجود دارد.
جدول(۲-۱۰) آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین میزان ورزش اعضای خانواده و میزان ورزش دانش آموزان
میزان ورزش
ورزش اعضای خانواده ضریب همبستگی r سطح معنی داری (sig)
۲۴۵/۰ ۰۰۵/۰
آزمون پیرسون در این فرضیه نشان می¬دهد که ضریب محاسبه شده مساوی ۲۴۵/۰ و در سطح ۰۰۵/۰ معنی¬دار است زیرا sig کمتر از ۰۱/۰ است . لذا فرضیه ما در این باره اثبات می¬شود و نشان می¬دهد که بین دو متغیر فوق رابطه معنی¬داری برقرار است . چنانکه نمودار(۲-۶) این رابطه را مثبت و مستقیم نشان می¬دهد یعنی هرچه میزان ورزش اعضای خانواده بیشتر بوده در نتیجه میزان ورزش دانش آموزان نیز بالاتر بوده¬است .
نمودار(۲-۳) پراکنش بین میزان ورزش اعضای خانواده و میزان ورزش دانش آموزان

فرضیه ۶ :
به نظر می رسد بین دسترسی دانش آموزان به کتابخانه عمومی و میزان پرداختن به مطالعه غیردرسی آنان رابطه معنی داری وجوددارد.
جدول(۲-۷) آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین دسترسی به کتابخانه عمومی و مطالعه غیر درسی
مطالعه غیر درسی
دسترسی به کتابخانه عمومی ضریب همبستگی r سطح معنی داری (sig)
۱۰۴/۰ ۲۳۴/۰
براساس آزمون ضریب همبستگی بین دو متغیر دسترسی به کتابخانه عمومی و میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان ضریب به دست آمده ۱۰۴/۰ = r که در سطح ۲۳۴/۰ معنی دار نیست یعنی بین دو متغیر فوق رابطه معنی داری وجود ندارد زیرا مقدار sig به دست آمده بیشتر از ۰۵/۰ است پس فرضیه مورد نظر قبول نمی شود . نمودار زیر این عدم رابطه را به خوبی نشان می دهد .
نمودار(۲-۱) پراکنش بین دسترسی به کتابخانه عمومی و مطالعه غیر درسی

بحث ونیجه گیری
نتیجه یک کار تحقیقی معمولا قبل از سایر قسمتها خوانده می شود. دراین پژوهش با توجه به متغیرهای تحقیق پرسشنامه ای تنظیم واطلاعات موردنظر گردآوری شدو پس از تجزیه وتحلیل داده ها نتایج زیر بدست آمد :
در بررسی فرضیه اول بین جنسیت ومطالعه غیردرسی تفاوت معناداری مشاهده نشد ومیانگین های دوجامعه (پسران ودختران) تفاوت چشمگیری نداشتند،که درمی یابیم جنسیت تاثیری بر مطالعه غیردرسی ندارد .
درآزمون فرضیه دوم، بین جنسیت ومیزان پرداختن به ورزش تفاوت معناداری وجوددارد ودانش آموزان پسر بیشتر از دانش آموزان دختر به ورزش می پردازند.
دربررسی فرضیه سوم بین موضوعات مطالعه غیردرسی پسران ودختران دبیرستانی تفاوت معناداری وجودنداشت .
دربررسی فرضیه های چهارم وپنجم رابطه ای بین متغیرهای مستقل برخورداری دانش آموزان از تسهیلات ورزشی شهر وپرداختن به ورزش اعضای خانواده ومتغیرهای وابسته میزان پرداختن به ورزش وجوددارد واین رابطه ها مثبت ومستقیم بوده است.یعنی هرچه برخورداری دانش آموزان از تسهیلات ورزشی شهر افزایش یابدواعضای خانواده به ورزش بیشتری بپردازند ،میزان پرداختن به ورزش دانش آموزان افزایش می یابد.
باتوجه به سطح معناداری بیشتر از ۰۵/۰ بدست آمده درفرضیه ششم دریافتیم که هیچ رابطه ای بین متغیرهای دسترسی دانش آموزان به کتابخانه عمومی بامیزان پرداختن مطالعه غیردرسی ،بین سن والدین با میزان پرداختن دانش آموزان به ورزش وهمچنین سن والدین بامیزان پرداختن دانش آموزان به مطالعه وجودندارد وفرضیات فوق الذکر ردشده است .
قابل به ذکر است میزان زمان اختصاص داده شده برای مطالعه در اوقات فراغت دانش آموزان بسیار کم بوده ودانش آموزان یا مطالعه ای نداشته اند ویا به حداقل اکتفا نموده اند که درپژوهش دریافتیم امکانات سطح شهر(کتابخانه عمومی،کتابخانه مدرسه ،مساجد،کانون تربیتی ) برای مطالعه از نظردانش آموزان دبیرستانی با کمبودهایی مواجه است .
اما هرچند میزان وقت پرداختن به ورزش بیشتر بوده ،اما دانش آموزان دبیرستانی امکانات سطح شهر(سالن ورزشی ،چمن ورزشی ،فضای باز و…) راکافی نمی دانند و با گسترش وتوسعه تسهیلات وامکانات ورزش می توان دانش آموزان رابیشتربه امر ورزش وتربیت بدنی تشویق نمود .
پیشنهادات
اثرات مثبت تحقیق و پژوهش در حل مسایل اجتماعی، فرهنگی ،سیاسی ،اقتصادی برکسی پوشیده نیست . وقدم اول برای این امرمطالعه در زمینه موردنظر وجمع آوری اطلاعات مرتبط است و به نظر این بنده ی حقیر ابتدای هر کاری اگر با مطالعه و تحقیق و پژوهش حول هدف مورد نظر شروع شود بلا شک بهترین نتایج و بهره برداری ها را می توان از آن برد. نوجوانان وجوانان قشر عظیمی از افراد جامعه مارا تشکیل می دهند که نحوه برنامه ریزی برای اوقات فراغت آنان اهمیت فراوان داردو برنامه‌ریزی نادرست و غفلت از نحوه گذران اوقات فراغت آنان می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از بزهکاری‌ها و پیامدهای ناگوار اجتماعی باشد و بالعکس استفاده بهینه از اوقات فراغت برای آینده سازان کشور مفید بوده و می‌تواند فردای روشنی را در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی برای جامعه در پی داشته باشد.
جوانان پرانرژی ترین افراد هستند و این انرژی ها باید صرف شود، اما اگر در جهت سازنده مصرف نشود،جوانان و نوجوانان راهی برای مصرف آن پیدا می کنند که بدلیل بی تجربه بودن به راه های غیرسازنده و منحرف کشیده می شوند. پژوهشات نشان داده که بسیاری از آسیب های جسمی- روانی در زمان بیکاری و اوقات فراغتِ بدون برنامه اتفاق افتاده است.به اعتقاد بسیاری از بزرگان تعلیم وتربیت و روانشناسان اولین عاملی که در ایجاد عادت به مطالعه تاثیرگذار است خانواده است .چنانچه می دانید عادت به مطالعه یک امر اکتسابی است در نتیجه این عادت مانند الگوهای رفتاری دیگر در روند اجتماعی شدن دانش آموز در او ایجاد می شود .اگر پدر و مادرعادت به مطالعه وورزش داشته باشند و بخشی از شبانه روز را به مطالعه کتاب یا روزنامه وورزش اختصاص بدهند و نوجوان در طول روزها وشب هایی که با آنها می گذارند ببیند که پدر و مادرش کتاب می خوانند وببیند که در مورد کتاب ها و نکته های خاص از آنها بحث و اظهارنظر می کنند خیلی زود با کتاب آشنا می شود وبیشتر به این امرمی پردازد. دبیران ومسولین آموزشی دبیرستانها نیز چنین اثری برروی دانش آموزان دارند ،چراکه دانش آموزان تحت تاثیر تعلیم وتربیت در مدرسه قراردارند. در نتیجه بحث های فوق یادآور می شود بهترین تشویق برای ایجاد عادت به مطالعه وورزش این است که خودوالدین اقدام به مطالعه وورزش کنندومسئولین آموزشی برآن تاکیدورزندو این کار باید به صورت عملی انجام شود زیرا با تشویق زبانی نمی توان ایجادانگیزه نمود.
برنامه ریزی از طرف خانواده ها ،دستگاههای اجرایی سطح شهر ومسئولین آموزش وپرورش سه ضلع مثلثند . باید برنامه ای قابل عملیاتی شدن در دستورکار مسولین آموزشی ودستگاههای اجرایی قرارگیرد ،به اضافه اینکه اولیاء دانش آموزان همراهی وتشویق لازم را داشته باشند تاامر مطالعه غیردرسی وورزش در دبیرستانها رونق پیداکند .
امر تغییروتحول در امورزندگی وارتقای فرهنگ جامعه وداشتن جامعه ای سالم فرصت وزمان می طلبد وازطرفی درهرامرومقطعی نیاز به کار کارشناسی وپیگیری است . دراین پژوهش نیز یافتیم که همکاری خانوادها،دستگاههای آموزشی واجرایی سطح شهر در گرویکدلی برای رسیدن به هدف است . لذا ارتقای سطح مطالعه وورزش در بستر آموزش وپرورش نیز مستثنی از این امر نخواهد بود ،چراکه طرح غنی سازی اوقات فراغت در تابستانها وبرخورد مقطعی کارائی لازم را نخواهدداشت واین امر محتاج برنامه ریزی وبررسیهای بیشتری است .

فهرست منابع

منابع فارسی :
کتب :
تور کیلدسن ، جرج (۱۳۸۲) اوقات فراغت و نیازهای مردم، عباس اردکانیان، انتشارات نوربخش ، تهران
رابرتسون ، جرج (۱۳۷۸) آینده کار ،مهدی الوانی و حسن دانایی فرد ، چاپ اول، نشر نی ، تهران
ساروخانی ، باقر (۱۳۷۵) در آمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی، جلد دوم، انتشارات کیهان، تهران
ستوده ، هدایت ا… (۱۳۸۳) آسیب شناسی اجتماعی ، چاپ یازدهم، انتشارات آوای نور، تهران
شیخاوندی، داور (۱۳۷۹) جامعه شناسی انحرافات، نشرمرندیز ، تهران
صدیق سروستانی، رحمت ا… (۱۳۸۵) آسیب شناسی اجتماعی، چاپ دوم، انتشارات آن، تهران
فرجاد، محمد حسین (۱۳۷۸) آسیب های شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافات، انتشارات بدر، تهران
کیوی ،ریمون و کامپنهود، لوک وان (۱۳۷۰)روش تحقیق در علوم اجتماعی ،ترجمه عبدالحسین نیک گهر، نشر توتیا،تهران
کیویستیو ، پیتر (۱۳۷۸) اندیشه های بنیادی در جامعه شناسی ، منوچهر صبوری، نشر نی ، تهران
گرت ، استفانی (۱۳۸۲) جامعه شناسی جنسیت، کتایون بقایی، چاپ دوم، نشر دیگر ، تهران
گرجی ، مهدی (۱۳۸۱) اوقات فراغت در اسلام، نشر پیام عترت، تهران
موظف رستمی، محمد علی( ۱۳۸۰). اصول برنامه ریزی اوقات فراغت: ناشر گویه،چاپ اول

مقالات :
آفتابی آرانی، فاطمه * بتولی، زهرا (۱۳۸۶)نما،مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات ومدارک علمی ایران، دوره هفتم شماره سوم، تاریخ انتشار این مقاله: ۹ دی ۱۳۸۶
احمدی ، محمد ( ۱۳۷۵) . نیازسنجی اوقات فراغت دانش آموزان دوره متوسطه شهر اراک . ( طرح پژوهشی ) ، شورای تحقیقات اداره کل آموزش و پرورش استان مرکزی.
اردلان ، فرنگیس (۱۳۵۲) جامعه شناسی اوقات فراغت (جزوه). دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی
اسدی ، علی (۱۳۵۰) فراغت و تعاریف و دیدگاهها . سمینار ملی رفاه اجتماعی، سازمان برنامه و بودجه، کمیته گذران اوقات فراغت، ۱۸-۲۲ اسفند
اشرف الکتابی ، منوچهر (۱۳۷۹) بررسی تغییرات نحوه گذران اوقات فراغت در خانواده های شهر تهران طی سه نسل ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی
انصاری مهابادی، فرشته (۱۳۸۲) اوقات فراغت و شکل گیری شخصیت فرهنگی ،نمونه موردی دو دبیرستان دخترانه شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی
برازنده، علیرضا (۱۳۷۶) بررسی عوامل موثر بر چگونگی گذران اوقات فراغت کارمندان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی
بهنام، جمشید (۱۳۸۴) تطور کار و فراغت ، فرهنگ و زندگی، شماره اول ۴۷-۶۰
تندنویس،فریدون (۱۳۸۸)علوم حرکتی وورزش ، بهار و تابستان ۱۳۸۸; ۷(۱۳):۱۱۱-۱۲۵
دانشور، محمد صادق (۱۳۷۵) گذران اوقات فراغت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی
دبیرخانه شورای عالی جوانان (۱۳۷۴) چگونگی گذران اوقات فراغت جوانان ، انتشارات اهل قلم، تهران
دوس، دی، ای (۱۳۷۶) روش پیمایشی در پژوهش اجتماعی، مریم رفعت جاه و رخساره کاظم، ، نشر مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی، تهران
دو مازیه، ژوفر (۱۳۵۲) مقدمه ای بر جامعه شناسی فراغت ، علی اسدی، فرهنگ و زندگی ، شماره ۱۲ ، پاییز
دو مازیه، ژوفر (۱۳۵۲) زمان فراغت از دیدگاه تاریخی و جامعه شناسانه، م ، آدینه، فرهنگی و زندگی، شماره ۱۲، پاییز : ۱۳- ۲۳
رفعت جاه، مریم (۱۳۸۶) جنسیت و اوقات فراغت ،سمینار معماری کلان اوقات فراغت در تهران، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، اردیبهشت ۸۶
سعیدی رضوانی ، نوید (۱۳۷۳) شهرداریها و اوقات فراغت شهروندان، گروه مطالعات و برنامه ریزی شهری، وزارت کشور
سلگی، محمد، بهرام صادق پور و همکاران (۱۳۸۲) بررسی وضعیت اوقات فراغت جوانان ،پژوهش و پژوهش سازمان ملی جوانان، گزارش ملی جوانان، انتشارات اهل قلم، تهران
شکوری ، علی (۱۳۸۵) تمایز پذیری و هویت اجتماعی مبتنی بر مصرف ، مطالعه موردی شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
صیادی فر، سمیه (۱۳۸۵) برنامه های اوقات فراغت تولید فرهنگ می کند، روزنامه اعتماد، شماره ۱۰۹۲ ، پنجشنبه ۳۱ فروردین
عبداللهی ، محمود (۱۳۸۳) آسیبهای اجتماعی و روند تحول آن در ایران ، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب های اجتماعی در ایران خرداد ۸۱، جلد یک، تهران
عصاره، علیرضا (۱۳۷۷) خانواده و ضرورت توجه به اوقات فراغت فرزندان، پیوند ، شماره ۲۹
فرج الهی ، نصرت ا… (۱۳۷۳) بررسی جایگاه تربیت بدنی در گذران اوقات فراغت دانشجویان ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
فکوهی، ناصر . فرشته انصاری مهابادی (۱۳۸۲) اوقات فراغت و شکل گیری شخصیت فرهنگی ، دو فصلنامه علمی پژوهش نامه انسان شناسی ، دوره اول، شماره چهارم، پاییز و زمستان
کاظمی ، عباس (۱۳۸۴) معنا و کارکرد نوین مصرف، روزنامه ایران، شماره ۳۳۳۷ ، ۲۲ آذر : ۱۰
نجم عراقی ، لعیا (۱۳۸۴) جایگاه جنسیت در دنیای فراغت، روزنامه شرق ، ۲۵ تیر ماه ۸۴ : ۲۱
هی وود، لس و همکاران (۱۳۸۰) اوقات فراغت ، محمد احسانی ، نشر امید دانش ، تهران