ضرورت درک و فهم ظرفیت های قانون اساسی در حوزه محیط زیست
گزارش از نخستین طرح حلقه خوانش زیست محیطی
کاوه حق پرست
هدف از اجرای طرح:
هدف از این طرح ارتقای سطح آگاهی عمومی در زمینه محیط زیست ، حفظ و جلوگیری از تخریب بیشتر آن و نگهداری از آنچه بر جای مانده و شاید در حالت خوشبینانه احیای برخی منابع ارزشمند زیست محیطی از طریق آگاهی رسانی به روش کتابخانه ایی به شکل جمعی.
این طرح میتواند با توجه به حضور جمعی افراد،باعث افزایش انگیزه و افزایش آگاهی افکار عمومی نسبت به محیط زیست و اثرات مخرب فعالیت های انسانی بر آینده تمدن بشر گردد.از سویی دیگر کتاب های سودمند بسیاری در حوزه محیط زیست به چاپ رسیده که در دسترس عموم قرار نگرفته و تا کنون از قفسه های کتاب خانه خارج نشده است و مردم از وجود این کتاب های ارزشمند آگاهی ندارند . در این طرح افکار عمومی با این گونه منابع نوشتاری سودمند آشنا شده و در جلسات هفتگی،مطالب کتاب ها مورد تحلیل و بررسی قرار میگیرد و با صرف کمترین هزینه میتوان به پرورش کنشگران مدنی و رشد جامعه مئنی که یکی از سه بخش اصلی قانون اساسی میباشد – روابط افراد با یکدیگر در اجتماع – در راستای حفظ محیط زیست اقدام نمود.
چنین طرح هایی این توانایی را دارند که یک همبستگی ارگانیک و انسجام و همدلی گروهی برای رفع و پیشگیری از یک معضل اجتماعی همچوم تخریب محیط زیست را بوجود آورند و این همان سرمایه اجتماعی است که یک جامعه مدنی برای شکل گیری نیازمند آن میباشد.
نقش ،وظیفه و برنامه های اقلیم پاک در این حوزه:
انجمن اقلیم پاک ،همان گونه که از نام آن برمی آید یک انجمن زیست محیطی میباشد که در جهت حفظ و نگهداری از محیط زیست (تالاب ها) در شرایط آسیب زای کنونی توسط گروهی از کارشناسان و علاقمندان دغدغه مند در این حوزه راه اندازی شد.این انجمن در برنامه های خود همکاری نزدیک با سازمان های دولتی در زمینه محیط زیست ،خصوصا سازمان محیط زیست را در اولویت قرار داده است.با توجه به نوپا بودن انجمن اقلیم پاک ،تا کنون در دو کارگاه پایش تالاب حله – کارگاه سوم و چهارم – که از طرف سازمان محیط زیست بوشهر برگزار گردید شرکت کرده و توانست جایگاه خود را به عنوان یکی از طرف های تاثیر گذار در سیاست های بهره برداری و کارکردی این تالاب تثبیت نماید.اکنون نیز با همکاری سازمان محیط زیست و کارشناسان و پرسنل خوش فکر و خلاق این سازمان،اقدام به برگزاری چنین طرحی نموده تا بوسیله ابزارهای ممکن ،وظیفه خود را در راستای آگاهی رسانی عمومی در خصوص آسیب های جدی وارد آمده بر محیط زیست به انجام رساند.این انجمن ایده ها و طرح های ذیگری نیز برای اجرا در برنامه دارد که با همکاری سازمان محیط زیست و سازمان های مردم نهاد اجرا خواهد کرد.امید است که چنین تلاش هایی بتواند در حفظ و نگهداری محیط زیست اثرگذار باشد.
اصل پنجاه قانون اساسی:
این اصل در سال ۱۳۵۸ و به پیشنهاد دکتر تقی ابتکار و پیگیری ایشان به قانون اساسی اضاف گردید.در این اصل بر توجه به توسعه پایدار تاکید شده است . منظور از توسعه پایدار همانا رشد اقتصادی و صنعتی کشور با حفظ معیارهای زیست محیطی است که نسل امروز و نسل های بعد حیات اجتماعی و رو به رشد خود را در آن ادامه میدهند و همچنین جلوگیری از فعالیت های اقتصادی و صنعتی تخریب گر محیط زیست.
اصل پنجاه دارای چهار اصل مهم میباشد:
۱ – لزوم توسعه و رشد اقتصادی کشور و حفظ محیط زیست
۲ – منع قانونی فعالیت های اقتصادی که باعث تخریب غیر قابل جبران محیط زیست میگردد.
(تاکید بر توسعه پایدار)
۳ – وظیفه عمومی در پاسداری از محیط زیست به عنوان مهمترین پایه های جامعه مدنی
۴ – اهدا یک کشور پاک به نسل های آینده
اصل پنجاه قانون اساسی دو نکته بسیار مهم را مطرح میکند،یکی موضوع توسعه پایدار و دیگری شکل گیری جامعه مدنی در خصوص حفظ محیط زیست.
در بحث از جامعه مدنی در راستای حفظ محیط زیست ،سخن از رابطه میان افراد جامعه با یکدیگر و وطیفه اجتماعی و مدنی افراد جامعه در کنش های بین فردی و درک متقابل ایشان در حفاظت از محیط زیست خود میباشد.یعنی آنچه که باید از افراد جامعه یک کنشگر مدنی بسازد. این همان چیزی است که جامعه امروز به شدت نیازمند آن است.
در پایان خلاصه گزازشی از نخستین جلسه حلقه خوانش زیست محیطی بوشهر بیان میشود.
این جلسه با حضور برخی از کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست و دوستداران و علاقمندان این حوزه در سازمان حفاظنت محیط زیست بوشهر برگزار شد . در ابتدای جلسه دکتر دلشب مدیرکل سازمان محیط زیست استان صحبت هایی را در خصوص فرهنگ سازی و استفاده از پتانسیل های ادبی و هنری و فرهنگی برای انتقال پیام به مخاطب ایراد نمود و همچنین از ارسال این طرح به اداره مرکزی سازمان کل حفاظت محیط زیست و استقبال ریاست سازمان محیط زیست کشور از این طرح و اجرایی شدن آن در آینده ایی نزدیک برای کل کشور خبر داد.
در ادامه اسماعیل حسام مقدم کارشناس سازمان و از فعالین مدنی در مورد هدف از اجرای این طرح و نیاز به اجرای چنین طرحی در حوزه محیط زیست در شرایط کنونی و لزوم حرکت در مسیر توسعه پایدار که همانا حفظ معیارهای زیست محیطی میباشد سخن گفت و بر این نکته تاکید کرد که امروز وقت آن رسیده که به جای نماد سازی و رفتارهای نمادین چون کاشت نهال و یا نظافت دسته جمعی سطح شهر و یا ساحل و جنگل، در مسیر گفتمان سازی گام برداریم و ساخت یک جامعه مدنی با رویکرد حفاظت از محیط زیست.سپس خوانش اصل پنجاه قانون اساسی بر اساس کتاب دل در هوای پاک، نوشته دکتر تقی ابتکار صورت گرفت و پرسش هایی مطرح شد که حاضرین به شیوه دیالکتیک به بحث و تبادل نظر پرداختند.از جمله مواردی که بیان شد عدم آگاهی عمومی از شرایط حاد کنونی در حوزه محیط زیست و دیر قدم گذاشتن سازمان های مردم نهاد در این حوزه بود.از طرفی برخی از حاضرین، حضور سازمان های مردمی را به تنهایی چاره کار نمیدانستند و ضعف در فرهنگ فردی و رفتار فردی را عاملی بازدارنده مطرح کردند.از دیگر عوامل و نقاط ضعفی که توسط حاضرین مطرح شد عدم آموزش ریشه ایی و مستمر و پایدار بیان گردید که تدوین کتب درسی در حوزه آموزش و پرورش را از جمله راهکارها بیان کردند.از دیگر موارد بازدارنده عدم آگاهی بومیان ساکن در مجاورت مناطق حفاظت شده بویژه تالاب حله برشمردند و تاکید بر این بود تا زمانی که بومیان این مناطق به ارزش حفظ این گونه اکو سیستم ها پی نبرده باشند و یا درگیر مشکلات معیشتی خویش باشند همچنان حفظ و نگهداری این گونه مناطق را در اولویت های چندم خود قرار خواهند داد.
در پایان بخش دوم کتاب که در خصوص گفتگوی تمدن ها میباشد برای جلسه دوم تعیین گردید و به حاضرین اطلاع رسانی گردید.
جلسات حلقه خوانش زیست محیطی بوشهر هر هفته سه شنبه راس ساعت ده صبح و به مدت دو ساعت با همکاری انجمن زیست محیطی اقلیم پاک در سازمان حفاظت محیط زیست بوشهر برگزار میگردد.شرکت برای همگان آزاد میباشد.