معصومه ابتکار در گفت وگو با «ایران»:
رهبری اقتدار و اعتبار جدید به محیط زیست بخشید
رئیس سازمان محیط زیست:
ابلاغیه رهبری درباره محیط زیست بسیار روشن، دقیق و روزآمد است
اعلام سیاست‌های کلی محیط زیست از سوی رهبر معظم انقلاب به گفت‌و‌گوی روزنامه ایران با «معصومه ابتکار» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور منجر شد تا او در گفت‌و‌گو با ما ابلاغ این سیاست‌ها در آستانه تدوین برنامه ششم را شانس بزرگ محیط زیست کشور بخواند.
خانم ابتکار، رهبر معظم انقلاب در سیاست‌های کلی محیط زیست نگاه بسیار ریز، موشکافانه و دقیقی داشتند…
بله این اتفاق خیلی مهمی برای کشور است که عالی‌ترین مقام کشور، رهبر معظم انقلاب سیاست‌های بسیار روشن، دقیق و روزآمد را ابلاغ کردند. من تشکر می‌کنم، این ابلاغ بسیار بموقع بود؛ درست در زمانی که برنامه ششم تدوین می‌شود و می‌تواند در بسیاری از مسائل راهگشا باشد. همچنین در آستانه کنفرانس تغییر اقلیم ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد در پاریس هستیم و این سیاست‌ها، مواضع ما را مشخص می‌کند.
برخلاف انتقاد‌هایی که به شما وارد می‌شد مبنی بر اینکه چرا باید سفرا و وزرای سایر کشورها به موضوع محیط زیست وارد شوند، رهبر معظم انقلاب در این سیاست تأکید ویژه‌ای روی تقویت دیپلماسی محیط زیست برای بهره‌گیری مؤثر از فرصت‌ها و مشوق‌های بین‌المللی در حرکت به سوی اقتصاد کم‌کربن داشتند…
بله برخلاف برخی انتقاد‌های عجیب و غریب، ایشان روی این موضوع صحه گذاشتند. برای ما دیپلماسی در دولت یازدهم از ابتدا اولویت داشته است. اول هم به دنبال بهبود روابط محیط زیستی با همسایه‌هایی چون عراق، افغانستان، ارمنستان، ترکمنستان و… بودیم. جلسات خوبی در ارتباط با گرد و غبار در عراق داشتیم اما وضعیت داخلی این کشور با توجه به اتفاقات آن به سمتی رفت که نتوانستیم برنامه‌ها را اجرا کنیم. با افغانستان در عالی‌ترین سطح این کشور یعنی با اشرف غنی برای هامون گفت‌و‌گو داشتیم. با ارمنستان درباره آلودگی‌های ارس جلسه داشتیم. پیشنهاد تشکیل پارک بین مرزی صلح ودوستی را دادیم که با استقبال رو به رو شد. با کشورهای حوزه خلیج فارس مثل کویت تفاهمنامه داشتیم. البته ناامنی‌هایی که در منطقه وجود دارد اجازه کار را نمی‌دهد.
رهبر معظم انقلاب روی بهره‌گیری مؤثر از فرصت‌ها و مشوق‌های بین‌المللی و توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های مرتبط تأکید کردند که به نظر می‌رسد دایره کشورها از آسیا و منطقه خاورمیانه فراتر می‌رود…
بله، ما یک سفر دوجانبه با ایتالیا داشتیم. با فرانسه، لهستان، فنلاند، نروژ و… همکاری‌های بسیار خوبی داشتیم. هفته گذشته یک دوره آموزشی تخصصی و فناوری زیست محیطی در حوزه نفت با مشارکت نروژ برگزار کردیم.
«برجام» چقدر روی این همکاری‌ها تأثیر گذاشته است؟
تأثیر بسیار زیادی دارد. ما در مصوبه هفته پیش اعلام کردیم که کاهش ۴ درصد از گازهای گلخانه‌ای را به صورت غیر مشروط و ۸ درصد را منوط به برداشتن تحریم و اجرای درست برجام کرده‌ایم. اگر برجام درست اجرا شود ما همکاری بیشتری در این زمینه خواهیم داشت.
رهبر معظم انقلاب روی ایجاد نظام یکپارچه ملی محیط زیست تأکید ویژه داشتند. چیزی که کارشناسان به «آن حلقه گمشده توسعه پایدار» می‌گویند. ارزیابی شما از نظام یک پارچه چیست؟
الان آن نظام یکپارچه در شورای عالی محیط زیست تبلور کرده که ریاست آن با رئیس جمهوری است. دو قوه در این شورا حضور دارند. در تلاش هستیم تا از قوه قضائیه نماینده‌ای به این شورا دعوت کنیم. قطعاً هماهنگی بین بخشی کلیدی‌ترین موضوع برای ایجاد یک نظام یکپارچه ملی در حوزه محیط زیست است. همکاری بسیار خوبی با قوه قضائیه داریم. دو شنبه در شیراز نشست خوبی با قضات، دادستان‌ها و دادگستری‌ها داشتیم. آنها دارند سمتی می‌روند که جرایم حبسی را کاهش دهند و به سمت تادیبات زیست محیطی بروند. اصلاً خودشان می‌خواستند که در مسیر حبس زدایی به آنها پیشنهاد بدهیم.
جرم‌انگاری محیط زیست موضوعی است که برای نخستین بار چند وقت پیش از سوی شما اعلام شد و امروز یکی از بندهای مهم سیاست‌های کلی اعلام شده از سوی عالی‌ترین مقام کشور است. ایشان خواستار مجازات مؤثر و بازدارنده آلوده‌کنندگان و تخریب‌کنندگان محیط زیست و الزام آنان به جبران خسارت شدند…
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی ۱۷ اسفندماه سال گذشته توجه ویژه‌ای به بحث‌های حقوقی و قوه قضائیه نشان دادند. مسأله‌ای که نمی‌توان براحتی از کنار آن گذاشت تا زمین خواری، ساحل خواری، کوه خواری، تخریب منابع طبیعی، قاچاق و شکارغیر مجاز و آلوده کردن هوا و زمین ادامه پیدا کند. اینها حق الناس و انفال است و همان‌طور که ایشان انتظار دارند باید نگاه ویژه‌ای به آنها شود…
سخنان رهبری نقشه دقیقی از وظایف محیط زیست ترسیم کرده که تکلیف همه را مشخص کرده، جایگاه محیط زیست را با این ابلاغ سیاست‌های کلی چگونه می‌بینید؟
قطعاً قدرت بیشتری به محیط زیست می‌دهد و جایگاه آنها را استحکام بیشتری می‌بخشد. الان هم ما دقیقاً در این مسیر داریم حرکت می‌کنیم. محیط زیست انسجام و اقتدار خود را هم نشان داده است. البته که باید به جایی برسد که حرف آخر را محیط زیست بزند. در این دوران هم حرف‌های زیادی زده‌ایم. وقتی با آن همه تلاش جلوی ساخت جاده ابر را گرفتیم، فشار بسیار زیادی روی محیط زیست بود آنها حتی مسأله را تا انحلال سازمان محیط زیست پیش بردند. وقتی جلوی بنزین را گرفتیم فشار‌های بسیاری متوجه سازمان شد.
هشدارهای رهبر معظم انقلاب نسبت به وضعیت محیط زیست، در دولت دهم بسیار زیاد شد و حالا هم چتر نظارتی را روی محیط زیست کشیده‌اند که هر روز هم نمود بیشتری پیدا می‌کند.
این مسأله زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که ما توجه کنیم که الان کشورها در وضعیت به اصطلاح گل و بلبلی قرار ندارد که حالا ما به محیط زیست توجه نشان دهیم. ما در بدترین شرایط اقتصادی هستیم. اوج بحران‌های اقتصادی مثل بیکاری جوانان، مشکلات اجتماعی است. در این زمان ایشان نقشه کار را جلوی تمام ارکان نظام می‌گذارند، چون می‌خواهند توسعه به تعادل برسد.
متن سیاست‌های کلی محیط زیست پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام از سوی رهبری ابلاغ شد. بدنه کارشناسی مجمع تشخیص مصلحت نظام به صورت دقیق و ریز وارد ماجرا‌ها می‌شود. چقدر از این پتانسیل وهمکاری سود برده اید؟
دولت طی سال‌های گذشته همکاری خوبی با مجمع داشته است. نقش مجمع نقش مشورتی بسیار قوی است که جنبه کارشناسی دارد.