روز شمار ٢٢ ماه مذاکره نفس‌گیر
مهر ٩٢
بازگشت به میز مذاکره
آغاز دور جدید مذاکرات هستهای؛ بعد از شش ماه توقف مذاکرات به سرپرستی سعید جلیلی و برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران. مذاکره هستهای به وزارت خارجه محول و دور جدید مذاکرات به سرپرستی محمدجواد ظریف آغاز شد. اولین دور مذاکرات در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل و با حضور وزرای خارجه ایران و کشورهای ١+۵ برگزار شد. در این دیدار اولین دور مذاکره رودرروی وزیر خارجه ایران و آمریکا بعد از سه دهه برگزار شد. پس از این مذاکره در نیویورک، سه دور مذاکره در شهر ژنو انجام شد.
آذر ٩٢
توافق موقت در ژنو
دستیابی به توافق ژنو بعد از سه دور مذاکره در ژنو؛ در این توافق کوتاه‌مدت، ایران محدودیت‌هایی در دستاوردهای هسته‌ای‌اش مثل تبدیل اورانیوم غنی‌شده ٢٠ درصد به اکسید و توقف غنی‌سازی بیش از پنج درصد را قبول کرد. در ازای اجرای این محدودیت‌ها در ایران، برخی تحریم‌های ایران لغو شد، مثل تحریم صادرات پتروشیمی، طلا و صنایع هوایی. همچنین ١+۵ متعهد شد تحریم جدید علیه ایران تصویب نکند. در این مقطع، مذاکرات برای دستیابی به توافق جامع، به مدت شش ماه تمدید شد. اجرای تعهدات ایران و ١+۵ از ٢٠ دی ٩٢ آغاز شد.
تیرماه ٩٣
تمدید در وین
توافق جامع دور از دسترس به نظر می‌آمد؛ نگارش متن توافق که از شش دور قبل در وین آغاز شده بود، به‌کندی پیش می‌رفت و اختلاف‌ها پابرجا بود. کلیات به نگارش درآمد و به جای موارد اختلاف، پرانتز و نقطه‌چین گذاشته شد. رهبری تأکید کردند نیاز قطعی کشور به ١٩٠ هزار سو غنی‌سازی است. مذاکرات شش ماه دیگر تمدید شد و اشتون و ظریف فقط به صدور بیانیه‌ای قناعت کردند. ٢,٨ میلیارد دلار دیگر از دارایی‌های ایران در مهلت تمدید آزاد شد. همچنین ایران متعهد شد ٢۵ کیلوگرم اکسید اورانیوم ٢٠درصدی به سوخت و سه تن اورانیوم غنی‌شده (دورریز) را به اورانیوم طبیعی تبدیل کند.
آذر ٩٣
ادامه چانه‌زنی در وین
تمدید هفت‌ماهه مذاکرات؛ با این تفکیک که در چهار ماه به توافقی سیاسی در کلیات دست یابند و در سه ماه باقی‌مانده به توافق در جزئیات تمرکز کنند. اختلاف‌ها همچنان پابرجا بود. دو دور مذاکره معاونان وزرای خارجه در ژنو و وین- آمانو برای هماهنگی با صالحی و اطلاع از روند انجام تعهدات هستهای ایران به تهران سفر کرد. دیدار ظریف و اشتون در بروکسل- دیدارهای متعدد بین وزرا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل- یک دور هم در عمان، کری، ظریف و اشتون با هم دیدار کردند.
فروردین ٩۴
گره‌گشایی در لوزان
دستیابی به تفاهم سیاسی بر سر کلیات توافق؛ در چهارماهه گذشته، مذاکرات متعددی انجام شد. معاونان و کارشناسان در وین و ژنو در تلاش بودند اختلافات بین طرفین را رفع کنند اما عمده مذاکرات بین طرف ایرانی و آمریکایی بود- مذاکراتی در مونترو، بروکسل انجام شد و از ٢۵ اسفند ٩٣ تا ١٣ فروردین ٩۴ دو دور مذاکره در لوزان انجام شد- ورود وزیر انرژی آمریکا و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، به جریان مذاکرات هستهای و انجام مذاکرات فنی- در بیانیه پایانی این مذاکرات بر سر بیانیه‌ای شامل خلاصه‌ای از مجموع راه‌حل‌های تفاهم شد.
تیر ٩۴
توافق قرن در هتل کوبورگ
دستیابی به توافق بر سر برنامه جامع اقدام مشترک؛ بعد از ١٩ روز مذاکره فشرده بین ایران و ١+۵ بالاخره توافق بر سر برنامه جامع اقدام مشترک در وین به دست آمد. وزرای خارجه ١+۵ چندین‌بار به وین رفتند و دوباره بازگشتند اما جان کری و محمدجواد ظریف در هتل کوبورگ وین ماندند تا بالاخره به توافق دست پیدا کنند. برخی نوشتند ظریف، کری را محبوس کرده تا بالاخره توافق به دست آید. در این دور مذاکره، رکوردهای جدیدی از ساعات متمادی و روزهای متمادی مذاکره زده شد. در فاصله فروردین تا تیر، عمدتا معاونان و کارشناسان دو طرف در حال مذاکره و چکش‌کاری متن توافق بودند. علاوه بر نوشتن متن توافق، بر سر متن قطع‌نامه شورای امنیت نیز کار می‌شد. توافق بیش از صدصفحه‌ای ٢٣ تیرماه اعلام شد. اتحادیه اروپا و آمریکا تحریم‌های هستهای ایران را لغو کردند و ایران بازطراحی در قلب رآکتور اراک را پذیرفت. علاوه بر آن سایت فردو به یک مکان تحقیقاتی تبدیل شد. یک هفته بعد قطع‌نامه ٢٢٣١ در شورای امنیت سازمان ملل، تمام قطع‌نامه‌های تحریمی پیشین علیه ایران را لغو کرد. اواسط آذرماه نیز شورای حکام، با تصویب قطع‌نامه‌ای پرونده ١٢ساله پی‌ام‌دی (مطالعات ادعایی در برنامه هستهای ایران) را مختومه اعلام کرد. از آن‌زمان تاکنون ایران و ١+۵ به تعهدات خود عمل کرده‌اند تا اجرای برجام یعنی لغو عملی تحریم‌های ایران فرا برسد.
منبع: شرق