تأثیرات لغو تحریم‌ها بر صنعت گردشگری در گفت‌وگوی «شرق» با کارشناسان
تبدیل ایران‌هراسی به ایران‌شناسی
صدرا محقق
دو سال پیاپی است که رسانه‌های مهم دنیا هم‌زمان با سال نو میلادی ایران را به عنوان مقصد جذاب خوب برای گردشگری پیشنهاد می‌دهند. این اتفاق حاصل تغییر رویکرد دولت و گفت‌وگو با دنیا در زمینه حل مشکلات قدیمی و به صورت مشخص پرونده هسته‌ای بود. روز گذشته هم با برداشتن تحریم‌ها علیه ایران، آخرین گام مهم و بزرگ در این زمینه برداشته شد. بر همین اساس به سراغ برخی از کارشناسان و فعالان حوزه گردشگری رفتیم تا از آنها بپرسیم این اتفاق جدید می‌تواند چه کمک و اثری بر صنعت گردشگری کشور که در دو سال اخیر رونق نسبتا خوبی را شاهد بوده، بگذارد.
پنجشنبه گذشته هم مسعود سلطانی‌فر، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در یادداشتی اختصاصی که برای «شرق» نوشت، در همین رابطه نکات و آمارهای جالب و مهمی را ذکر کرد.
او در یادداشتش گردشگری را این‌طور توصیف کرده بود: «مثل گنجی می‌ماند که پس از سال‌ها غفلت و بی‌خبری آن را یافته‌ایم. گنجی در کنار گوشمان، گنجی در همین حوالی، گنجی به وسعت ایرانی که در آن زندگی می‌کنیم و نفس می‌کشیم، اما چه دیر به ارزش‌هایش پی برده‌ایم!… گردشگری ایران پس از سال‌ها غفلت، بسان نهالی زیبا سربرمی‌آورد، رشد می‌کند، برگ‌وبار می‌گیرد و دور نیست آن زمانی که میوه‌دادن‌های پی‌درپی‌اش کاممان را شیرین کند».
سلطانی‌فر در ادامه یادداشت خود با ارائه آمارهایی نوشت: «اصفهان ما تنها در شش ماه اول امسال، میزبان بیش از ٨٠ هزار گردشگر از ۶٠ کشور جهان بود و شمار ورود گردشگران غربی از کشورهای مختلف تا سه‌برابر افزایش پیدا کرد؛ رشد عمومی گردشگری ورودی ایران به ١٢ درصد می‌رسد که سه‌برابر میانگین جهانی است».
هم‌اکنون بر اساس آمارهای رسمی رتبه کشور ایران از نظر ورود گردشگران خارجی، حدود ۴۶ است و از نظر درآمد گردشگری رتبه ٣۵ یا ٣۶ دنیا را دارد. مسئولان و فعالان حوزه گردشگری می‌گویند تلاششان مبتنی بر آن است که رتبه ایران را از نظر جذب گردشگر و درآمد حاصل از آن به نسبت این رتبه باز هم بهبود بدهند.
در این سال‌ها توسعه زیرساخت‌های گردشگری، ارائه تسهیلات صدور ویزا، احداث و ایجاد هتل‌های چهار و پنج‌ستاره و ساماندهی و نوسازی شبکه حمل‌ونقل هوایی که به دلیل تحریم‌های ناعادلانه دچار مشکلاتی شده بود و مرتفع‌کردن این مشکلات، ازجمله مهم‌ترین اقدامات در بخش گردشگری اعلام شده بود. بر همین اساس دولت تلاش کرده است حل مشکلات این بخش را در اولویت خود قرار دهد.
هم‌زمان با خبر لغو تحریم‌ها، وزیر راه و شهرسازی هم خبری را اعلام کرد که بهبوددهنده بخش دیگری از مشکلات صنعت گردشگری ایران است. عباس آخوندی اعلام کرد: «با توجه به مذاکرات انجام‌شده با شرکت‌های تأمین‌کننده هواپیما، با شرکت ایرباس برای خرید ١١۴ فروند هواپیما توافق شد تا با اجرای برجام و رفع تحریم‌ها به تدریج وارد ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران(ایران ایر) شود و تا پایان امسال، چند فروند از این هواپیماها وارد ناوگان ایران‌ایر می‌شود». طبق گفته وزیر مسکن «در چند ماه گذشته مذاکرات زیادی با شرکت‌های تأمین‌کننده هواپیما داشتیم تا ساختارهای شرکت هواپیمایی ایران‌ایر را بازسازی کنیم و علاوه بر شرکت ایران‌ایر، دیگر شرکت‌های هواپیمایی نیز می‌توانند از طریق سیستم‌های لیزینگ هواپیما، ناوگان هوایی خود را تأمین کنند. همچنین با چند شرکت بیمه معتبر جهانی در این زمینه مذاکراتی انجام شده است تا امکان تأمین هواپیما با روش لیزینگ برای سایر شرکت‌های هوایی ایران نیز فراهم شود».
در همین رابطه اردشیر اروجی، کارشناس حوزه گردشگری و معاون سابق سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی در گفت‌وگویی با «شرق» درباره اثرات برداشته‌شدن تحریم‌ها علیه ایران بر این صنعت این‌طور گفت: «واقعیت این است که رفع تحریم‌ها روی کلیه صنایع تأثیر می‌گذارد، اما به اعتقاد من روی گردشگری تأثیرش بسیار بیشتر خواهد بود، چراکه یکی از نکات خیلی مهم در این زمینه، در حقیقت ازبین‌رفتن فضای ایران‌هراسی است و این قضیه خودش تبدیل می‌شود به ایران‌شناسی، که البته در یکی، دو سال اخیر این فضا به وجود آمده بود».
اروجی می‌افزاید: «بسیاری از مردم اروپا و آمریکا در پی این خبرها حالا مشتاق دیدن ایران شده‌‌اند که بیشتر کشور ما را بشناسند. اکثر گردشگران ما از زمان‌های گذشته از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی بوده‌‌اند و همین گردشگران هم برای کشور سود قابل‌توجهی به همراه خواهند داشت. رئیس سازمان چندی قبل اعلام کرده بود ما سال گذشته پنج میلیون گردشگر داشتیم که ۵/٢میلیون از این گردشگران، زیارتی بودند و مابقی گردشگران سیاحتی. هرچند من این عدد را قبول ندارم و معتقدم کمی بزرگ‌نمایی دارد اما به‌هرحال گردشگرانی که از کشورهای اروپایی و آمریکایی می‌آیند متقاضیانی هستند که سودآور بوده و با این وضعیت علاقه‌مند به دیدن ایران شده‌‌اند که باید خودمان را برای این شرایط آماده کنیم».
همچنین این کارشناس حوزه گردشگری با اشاره به قانون جدید آمریکا در زمینه محدودیت صدور ویزا برای افرادی که به ایران سفر می‌کنند نیز گفت: «به نظر من همین قانون نشان می‌دهد تمایل اهالی دنیا برای شناختن و دیدن ایران بیشتر شده است».
طبق گفته آقای اروجی بخشی از مشکلات صنعت گردشگری ایران در شرایط کنونی می‌تواند نقطه ضعف کشور ما در این زمینه باشد. این گفته‌های او در این بخش است: «ما هم‌اکنون به لحاظ داشتن هتل‌های چهار و پنج ستاره استاندارد، سیستم حمل‌ونقل هوایی و رستوران‌داری و پذیرایی با مشکلات جدی مواجه هستیم. همچنین معضل سرویس‌های بهداشتی ما هنوز مشکلی جدی است و سازمان باید برای حل این مشکلات خیلی بیشتر از اینها تلاش بکند که این فضا برای جذب گردشگران بیشتر اثرگذار باشد».
ابراهیم پورفرج، مجری تورهای گردشگری خارجی در ایران و فعال بخش خصوصی هم در رابطه با برداشته‌شدن تحریم‌ها علیه ایران به «شرق» می‌گوید: «برداشته‌شدن تحریم‌ها علیه ایران صددرصد تأثیر مثبتی روی صنعت گردشگری خواهد گذاشت؛ چراکه اصولا گردشگر جایی می‌رود که احساس امنیت و آرامش کند، کشوری که تهدید و تحریم شود خیلی برای گردشگر جالب نیست، یا حداقل مقصد امنی به حساب نمی‌آید. برای همین است که ایران برای سال ٢٠١۶ از سوی بسیاری از رسانه‌های مهم دنیا، مثل نشنال جئوگرافیک به عنوان یکی از اصلی‌ترین مقاصد گردشگری دنیا معرفی شده است، اینها اثرات همین رفع تحریم‌ها و گفت‌وگوها با دنیاست».
او می‌افزاید: «به اعتقاد من آنچه تا الان مانع توسعه صنعت گردشگری ایران شده بود همین تحریم‌ها و تهدید‌ها بود، الان این داستان جمع شده است و تقاضاها برای دیدن ایران که تا پیش از این هم زیاد شده بود، باز هم بیشتر خواهد شد، امیدواریم در این شرایط مسئولان کمک کنند زیرساخت‌ها را به خوبی مهیا کنیم و بتوانیم پذیرایی خوبی از گردشگران خارجی داشته باشیم؛ چراکه در صنعت گردشگری یک اصل مهم وجود دارد که بازارداری یا حفظ بازار بسیار مهم‌تر از بازاریابی یا جذب گردشگر است؛ چون اگر این اتفاق نیفتد مشتری بعد از آمدن پشیمان می‌شود، اما اگر امکانات و خدمات خوب به آنها داده شود، مشتری ترغیب می‌شود باز هم بیاید و دیگران را هم ترغیب کند برای دیدن ایران اقدام کنند، اینها عوامل حفظ بازار است و تأثیر بسیاری می‌گذارد».پورفرج در پایان می‌گوید: «در مجموع این را بگویم که فعالان گردشگری از اتفاقی که افتاده است، بسیار خوشحال و امیدوار هستند؛ چراکه انتقال پول به ایران مشکل‌ساز بود و این موضوع هم برای ما به عنوان فعالان این بازار و هم برای گردشگران خارجی بسیار مشکل‌ساز بود، اما حالا می‌توان به نسبت بسیار زیادی به آینده امیدوار بود».
منبع: روزنامه شرق