الزامات بازسازی اقتصاد ایران
بایزید مردوخی . اقتصاددان
درباره فضای اقتصادی کشور در پسابرجام و تلاش‌هایی که جلوه روشن آن در سفر «رئیس‌جمهور به دو کشور اروپایی ایتالیا و فرانسه دیده شد، توجه به چند نکته ضروری است. به‌هرحال اقتصاد ایران در سال‌های دولت گذشته به سبب اشتباهات راهبردی تصمیم‌گیران، دچار آسیب‌های جدی شد. تحریم‌های ظالمانه و هدفمند خارجی، حتما در این روند تأثیراتی داشته، اما آنچه مشخص و واضح است، فقدان نگاه بلندمدت اقتصادی و نشناختن نقاط نیازمند ترمیم در حوزه تولید و صنعت است. با توجه به چشم‌انداز انرژی در جهان و رشد اقتصادی جهانی، نمی‌توان به بازگشت نفت به قیمت‌های گذشته چندان امیدوار بود. فقط بخش پتروشیمی به دلیل نیاز قابل‌توجه جهانی، می‌تواند در مشتقات نفتی فعالیت بیشتری و ارزآوری قابل‌توجهی داشته باشد. بنابراین توجه به منابع داخلی و اولویت‌بخشی به رفع مسائل تولید و نوسازی ناوگان فرسوده صنعتی کشور می‌تواند در میان‌مدت به افزایش اشتغال، تولید محصولات به‌روز و تلاش برای به‌دست‌آوردن سهم لازم در بازارهای مقصد صادراتی منجر شود. بر این اساس باید انتظارات را مطابق با واقعیات تنظیم کرد. ایران با عبور از دوره هشت‌ساله پیش از این دولت، دوران تازه‌ای را آغاز کرده است. نباید اشتباهات مدیریتی و اقتصادی آن دوران، به اشکال دیگر تکرار شود و همه نیروهای مؤثر کشور باید متوجه خطرات بازگشت رویکرد‌های عوام‌فریبانه باشند. صرف اختلاف‌نظر با دولت نمی‌تواند مجوزی برای پافشاری بر دیدگاه‌های نادرست تلقی شود. حوزه صنعت در ایران بدون اصلاح ساختار تکنولوژی، نمی‌تواند به سمت بهره‌گیری از یافته‌های مثبت جهانی حرکت کند. قدیمی‌بودن و فرسودگی ماشین‌آلات در کنار نبود نقدینگی و سرمایه در گردش باعث زمینگیر‌شدن تعدادی از صنایع ما شده است. افراد متخصص هم بعضا به سراغ فعالیت‌های دیگر یا کار در خارج از کشور رفته‌اند. درعین‌حال ایجاد صنایع جدید و بهره‌گیری از بازار آی‌تی و شجاعت کنارگذاشتن صنایعی که تقاضایی برای محصول آنها در بازار وجود ندارد، به انضمام تأکید بر آموزش نیروهای متخصص داخلی و استفاده از ظرفیت‌های درونی کشور حتما می‌تواند به افزایش تولید ناخالص داخلی منجر شود. بخش کشاورزی نیز دارای ظرفیت‌های قابل‌توجهی است که اتفاقا برخلاف صنعت، می‌تواند در بازه کوتاه‌تری باعث سوددهی و صادرات شود. استفاده از متخصصان این حوزه، مدیریت منابع آب و استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری و بذر اصلاح‌شده، در این مسیر راهگشاست. باید تسهیلات لازم در اختیار فعالان این بخش قرار بگیرد. خوشبختانه فعالان حوزه کشاورزی، ایده‌های نو و به‌روزی دارند که اگر فرصتی برای طرح آنها ایجاد شده و به مرحله اجرائی برسد درآمدزایی و اشتغال بالایی ایجاد خواهد کرد. درباره سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد شرکت‌های مشترک با تضمین بازارهای صادراتی هم اگرچه اصل آن اقدامی است که می‌توان از آن دفاع کرد اما نیازمند برطرف‌سازی موانع دست‌وپا‌گیر موجود است. مسائلی مانند مالکیت، خارج‌شدن اصل و سود سرمایه خارجی از کشور و مواردی از این دست نیازمند تصمیم‌گیری است، آن هم به‌گونه‌ای که هم ثروت ملی و منافع ایران حفظ شود و هم برای طرف خارجی صرفه اقتصادی داشته باشد. در حوزه گردشگری نیز همین موانع و مشکلات، سر راه سرمایه‌گذاران خارجی و حتی شرکت‌های توانای داخلی قرار دارد.
تأکید بر توریسم داخلی و جهت‌دهی درست به ذائقه سفرپسند ایرانیان، گردش مالی قابل‌توجهی ایجاد خواهد کرد و به نوسازی و بازسازی زیرساخت‌های این حوزه خواهد انجامید. آنچه مشخص است اینکه تداوم روش‌های گذشته در حوزه صنعت، کشاورزی، توریسم و… نمی‌تواند اقتصاد تک‌محصولی ایران را به سرانجام روشنی برساند.
منبع: شرق