توسعه گردشگری پایدار شهر بوشهر، چالش ها و فرصتها
حیدر فقیه
بنا به اظهار کارشناسان سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل امروزه صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پویا و دارای ویژگی های بارز و منحصربه فرد، بخش مهمی از فعالیات های اقتصادی و تولیدی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را به خود اختصاص داده است.
صنعت گردشگری با اتکا به ویژگی ها و تاثیرات اقتصادی خود می تواند به گونه ای کاملاً موثر در تحرک و پویایی بخش های مختلف اقتصادی جوامع محلی نقش عمده ای ایفا و در نهایت به توسعه نواحی کمتر توسعه یافته کمک کند.
گردشگری ساحلی نیز، بر اساس ترکیب منابع منحصر به فرد در مرز خشکی و دریا (نور خورشید، آب، سواحل، چشم اندازهای بدیع، تنوع بیولوژیکی، غذاهای دریایی، زیرساختها و حمل و نقل) بوجود آمده است. در میانه قرن ۲۰ روند گردشگری ساحلی در اروپا به گردشگری انبوه تغییر یافت. امروزه گردشگران ساحلی، انتظاری بیش از خورشید، دریا و شن و ماسه دارند. آنها تقاضای یک تنوع گسترده از فعالیت های تفریحی و تجربی خلاقانه، منحصر به منطقه و خاص را در زمینه ورزشی، غذا، فرهنگ و جاذبه های طبیعی دارند .
موضوع دیگری که در برنامه ریزی برای نواحی ساحلی بسیار اهمیت دارد، ارتقاء کیفیت گردشگری در چهارچوب اهداف توسعه پایدار است. نتایج حاصل از مطالعات تجربی نشان داده است که در صورت توجه به اصول گردشگری پایدار، گردشگری آثار مثبتی بر محیط برجای خواهد گذاشت .
گردشگری پایدار به نوعی از گردشگری اشاره دارد که به مدیریت تمامی منابع منجر میشود؛ به شیوه ای که ضمن رعایت شئونات فرهنگی، فرآیندهای محیط زیستی، تنوع عوامل محیط زیستی و نظامهای حمایتی زندگی حفظ شود. برای این منظور باید شاخصهایی را تعریف نمود که از طریق آنها بتوان میزان پایداری گردشگری را ارزیابی کرد. این شاخصها شامل زمینه های کلی زیر است: ۱-ارتباط میان گردشگر و محیط ۲-تأثیر عوامل محیطی بر گردشگر ۳-آثار گردشگری بر محیط است.
شهربوشهر با وجود سواحل گسترده، مناطق بکر، چشم اندازهای بی نظیر و متنوع، جاذبه های فرهنگی، تفرجگاههای دریایی، تنوع در آداب و رسوم، وجود غذاهای مختلف، مراسم مذهبی سنتی، امنیت منطقه و پذیرش و استقبال مردم از مهمانان یکی از شهرهای مستعد در جذب گردشگرساحلی می باشد. ازاینرو احداث مجتمع های تفریحی و گردشگری در کنار جاذبه های دیگر می تواند به افزایش نرخ رشد جذب گردشگر در بوشهر کمک شایانی نماید و ایده ساخت دهکده گردشگری بوشهر می¬تواند تغییراتی اساسی را در پی داشته باشد.
با ساخت دهکده گردشگری علاوه بر انجام یک فعالیت عمرانی به مواهب اجتماعی مختلفی نیز می¬توان دست یافت: نخست باعث توسعه افقی شهر بوشهر خواهد شد که با توجه به زمینه های گردشگری طرح عواید و درآمدهای ناشی از گردشگری استانی و منطقه ای را نصیب شهر کند. دوم به افزایش اشتغال کمک می کند و در مرحله بعد اثرات روحی و روانی گسترده ای را شامل می¬شود. اما با توجه به همه موارد هر طرحی می¬تواند اثرات مثبت و منفی اجتماعی به دنبال داشته باشد.
بررسی آثار مثبت اجتماعی دهکده های گردشگری شامل شکل گیری تعاملات بین جامعه، فراهم آوردن فرصت هایی برای بازی، تمرین و یادگیری کودکان، افزایش اوقات فراغت کودکان، نوجوانان و جوانان است، نقش مهم در سلامت روحی و روانی شهروندان، کاهش استرس، کاهش عصبانیت و تنش و افزایش تمرکز، امکان برگزاری دوره های آموزشی (ورزشی، هنری، علمی، آمادگی و غیره)، ایجاد شادی و نشاط اجتماعی و افزایش محسوس مولفه های سرمایه اجتماعی مانند همکاری های اجتماعی، کسب و شناخت ارزش های جدید، اعتماد و مشارکت از آثار مثبت احداث پارک های گردشگری است.
در بعد گردشگری دهکده در کنار کارکردهایی چون کاهش فقر، اشتغالزایی، برقراری عدالت اجتماعی، ارزآوری، تحرک اقتصادی، ارتقای سطح زندگی مردم، کاهش میزان مهاجرت، رونق صنایع دستی، رونق خدمات و کالاهای مصرفی، حفظ و اشاعه ی آداب و رسوم سنتی… موجب گسترش یکپارچگی، انسجام و همگرایی اجتماعی- فرهنگی و تقویت وحدت و وفاق و هویت بومی و ملی، نیز می¬گردد.
از طرف دیگر آثار منفی اجتماعی طرح های گردشگری همانند همه طرح های عمرانی وجود دارد که می توان به مواردی چون تجمع افراد معتاد و بزهکار، احتمال افزایش بروز رفتار مجرمانه و به طبع آن کاهش امنیت، افزایش قیمت زمین و مسکن در اطراف دهکده، افزایش ترافیک، افزایش آلودگی های محیط زیستی، افزایش جمعیت اشاره نمود.
به عقیده نگارنده گردشگری پایدار می تواند بستر مناسبی را برای رشد اقتصادی و افزایش اشتغال در شهر بوشهر به همراه آورد از اینرو پیشنهاد می گردد با ایجاد یک برند گردشگری برای شهر بوشهر، معرفی جاذبه های گردشگری طبیعی و فرهنگی در سطح ملی و فراملی، ترغیب و تشویق بخش خصوصی برای سرمایه گذاری کلان در حوزه گردشگری، افزایش حمل و نقل هوایی، ریلی و آبی با کیفیت، افزایش تعداد اقامتگاهها و هتل های با درجه کیفی بالا، حفظ، نگهداری و بازسازی جاذبه های گردشگری، آموزش و ارتقاء سطح فرهنگی جامعه برای افزایش سهم گردشگری در هزینه های خود، تقویت خدمات گردشگری بخصوص در مکان های با پتانسیل بالا و برگزاری جشن ها و جشنواره ها در فصول مختلف سال اینها همه و همه می تواند در دیار آفتاب و دریا رشد این صنعت سبز و پایدار را شتابان نماید.