سندورم “دست بیگانه” در مواجهه با محیط زیست
اسماعیل حسام مقدم
فیلم مستند “دست استرنجلاو” ساخته یاشار شیرمحمدی درباب اقدامات غیرارادی و ناخودآگاهانه ای هست که انسان در مقابله با محیط زیست به طور عام و بخصوص در این فیلم در مقابله با گونه های حیوانی مرتکب می شود. این غیرارادی بودن را روایت فیلم به دست های استرنجلاو تشبیه کرده که هم نام فیلمی سینمایی اثر استنلی کوبریک (۱۹۶۴) هست و هم نام سندورمی در بیماری های کالبدی-روانی هست که در آن یک دست از اراده مغز خارج است و هر کاری که خود بخواهد انجام می دهد.
فیلم دست استرنجلاو؛ مستندی عمیق از پارادوکس ها و تناقض های یک ملت است که با اینکه می خواهد از محیط زیست و گونه های حیوانات حفاظت کند اما ناگاه در سیاهچاله ای می افتد که همه چیز را در خود حذف می کند. دست استرنجلاو؛ همان روی دیگر روان و ناخودآگاه همه ما مردمی هست که با اینکه می دانیم باید از گونه های در حال انقراض حفاظت کنیم اما دست به کنش های روزمره ای در زندگی مان می زنیم که ناخواسته و غیرارادی، طبیعت را مورد هجمه و آسیب قرار می دهد.
در قسمتی از روایت این فیلم مستند از این گفته می شود که طبیعت را می تواند انسان به همان اندازه نابود کند که همین انسان نابودگر می تواند درمان و تیمارداری ش کند. دست استرنجلاو؛ فیلم مستندی هست که از تنوع زیستی حمایت می کند و با نماهای متفاوتی که از رخدادهای زیست محیطی نشان می دهد، می خواهد مخاطب را در مقابل حجم عظیمی از آسیب های زیست محیطی در کشور قرار دهد. می خواهد از دو دست بگوید که در یک تن و کالبد رشد کرده اند و از یک منبع حیاتی سیراب شده اند اما یکی در مسیر اراده و عقلانیت بقا حرکت می کند و دیگری در مسیر نابودی و به زوال کشاندن حیات.
سندورم دست استرنجلاو، چیزی مانند سبک زندگی شبه مدنی هست که هیچ قرابتی با محیط پیرامونی و حق حیات دیگر گونه های زیستی برقرار نمی کند و دقیقا نماینده این سبک زندگی است. سبک زندگی گروه هایی از مردم که برای رشد و پیشرفتن خود از طبیعت و پیرامون خود مایه می گذارند و هیچگاه متوجه و متذکر این نکته نیستند که باید قسط های وامی که از طبیعت گرفته اند را روزی پرداخت کنند.
فیلم مستند دست استرنج لاو در بخش مسابقه مستند ملی در دومین روز از اکران فیلمهای جشنواره فیلم سبز در استان بوشهر برای مخاطبین پخش شد.