بیمار و خانواده اش؛ از آسیبهای روانی در امان نیستند (گفتگو با مژگان تنها)

گفت و گو با مژگان تنها؛ کارشناس ارشد روان شناسی و مدرس دانشگاه
بیمار و خانواده او، از آسیب روانی در امان نیستند

گفت و گو از: ایرن واعظ زاده

اشاره: مژگان تنها؛ کارشناس ارشد روان شناسی از دانشگاه الزهرای تهران، مدرس دانشگاه در بوشهر و عضو هیات موسس انجمن اندیشه سلامت سبز است. وی فعالیت حرفه ای اش را از مشاوره درمانی در کلینیک مشاوره شیراز شروع کرد. او شش سالی است در بوشهر به مشاوره درمانی و تدریس در دانشگاه های بوشهر در حوزه ی روان شناسی مشغول به کار است.
آوای هامون در گفت و گویی با این کارشناس حوزه ی روان شناسی، مسائل روانی مبتلایان به سرطان و خانواده ی آن ها را مورد بررسی قرار داده است.

* بیماری های صعب العلاج و مزمن مثل سرطان به لحاظ روانی چه تأثیراتی بر جامعه دارد؟
** برخی از بیماری ها درمان سختی دارند. یعنی هم بیماری به لحاظ جسمی، سختی درمان دارد و هم از این بابت درگیری روانی ایجاد کرده و سختی درمان را مضاعف می کند. سرطان و تنش روانی یک ارتباط دو جانبه دارند. همین نکته در بین مردم ترس ایجاد کرده و نگرانی هایی به وجود می آورد. معمولن روزانه تبلیغات و پیام های بهداشتی و آمار بیماری ها، به مردم می رسد که فلان ماده غذایی یا فلان ابزار دیجیتالی و… سبب بیماری هایی چون سرطان می شود و افراد با مصرف آن ها دچار نگرانی می شوند. در ادامه تداوم این نگرانی ها سبب هجوم افکار منفی می شود: ” اگر بیمار شوم، نکند اینی که خوردم بیماری زا باشد، نکند الان هم بیمار باشم.” و هم چنین ممکن است کوچک ترین علامت منفی در بدن خود را به بیماری بزرگی نسبت دهند و خود را بیمار بپندارند. چه بسا خود آسیب روانی عاملی برای بیماری های سرطانی است. ولی معمولن مسأله ای که ما با آن رو به رو هستیم سرطان به صورت بالقوه نیست. چون تا فردی درگیر بیماری نشود به قول معروف قدر عافیت را نمی داند. پس این نگرانی در زمان سلامتی محدود و کم می باشد و پیشگیری کمی را از جانب افراد جامعه به دنبال دارد.

* چه قشری از جامعه بیشتر در معرض آسیب های روانی ناشی از سرطان قرار دارند؟
** افرادی که در خانواده و وابستگان خود فرد بیماری دارند، معمولن ز آسیب روانی آن در امان نیستند و شرایط خاص و ویژه ای برای ابتلا به بیماری های روانی مربوطه دارند. به عنوان مثال ترس از بیماری و یا وسواس فکری- عملی نسبت به بیماری در آن ها بیشتر از بقیه دیده می شود. معمولن پیشگیری از مواد غذایی ابتلا کننده و چکاپ (بررسی های) مداوم در این قشر از جامعه، بیشتر است. علاوه بر این قشر، افرادی که مشاغل سخت و استرس زا دارند و هم چنین افرادی که در کارخانه ها، پالایشگاه ها و مناطقی که با مواد سرطان زا در ارتباط هستند، کار می کنند هم جزء افراد آسیب پذیر هستند.
ببینید این مسأله ی خیلی ظریفی هست. دوستی حتا همسایگی با افراد بیمار سبب آسیب پذیری می شود. به گمان من زیاد در معرض صحبت راجع به بیماری ها بودن، خود نوعی آسیب پذیری ایجاد می کند. البته فراموش نکنیم تا حدودی نگرانی و ترس، برای اقدامات پیشگیرانه لازم است. ولی وقتی نگرانی از حد بگذرد، آسیب روانی زیادی ایجاد کرده که آن هم سخت درمان می شود. به عنوان مثال استرس مداوم و بیش از اندازه خود عاملی برای سرطان است.

* روند آسیب پذیری افراد نسبت به این بیماری به چه صورت است؟
**اگر منظور، افراد درگیر بیماری است که معمولن افراد بعد از شنیدن خبر بیماری شان، دچار شک، غم و اندوه شدید، ناامیدی، فکر مرگ، انزوا گزینی و … می شوند که از علایم افسردگی است. افسردگی، استرس، خشم، شکایات جسمانی زیاد، حساسیت در روابط فردی و ترس مرضی از آسیب های روانی است که بیماران دچار می شوند. و خود این آسیب ها روند درمان را سخت تر می کند. و فردی که دچار مسایل روانی هم گام با بیماری شده، امید کمتری به درمان دارد و اقدامات درمانی را کمتر مورد توجه قرار می دهد. و حتا دیده شده دچار افکار خودکشی و مرگ زودتر از موعد می شوند. بنابراین درمان و به نوعی مصون ماندن از آسیب های روانی، سختی درمان را کمتر و امید بهبود را بیشتر می کند.

* خانواده هایی که با بیماری هایی هم چون سرطان یا بیماری های مزمن از سوی یکی از اعضای خانواده مواجه می شوند، به لحاظ روانی چه اقداماتی برای حمایت از فرد باید انجام دهند و خود خانواده برای دستیابی به امنیت روانی شان چه باید کنند؟
** معمولن شُک اولیه علاوه بر بیمار به تمام اعضای خانواده و دوستان وارد می شود. ولی باید بدانیم فرد اصلی، خود بیمار است. و حمایت روانی از بیمار سرطانی تا ۴۰ درصد عود این بیماری را کاهش می دهد. در این موقع نقش خانواده و حمایت گری آن ها چندین برابر می شود. باید بدانیم که حمایت صحیح و اصولی سبب کاهش آسیب روانی می شود. چون گاهی مشاهده شده حمایت های غیر اصولی، روند آسیب پذیری را سخت تر کرده و فرد بیشتر درگیر بیماری شده است.
رها نکردن بیمار، امیدبخش بودن( البته نه امید غیر واقعی)، یافتن معنای واقعی زندگی یا به قول ویکتور فرانکل (در جست و جوی معنا)، کمک به اقدامات درمانی، کمک به انجام فعالیت هایی برای رفع تنش و اضطراب، تنظیم برنامه برای زندگی روزانه و … از جمله کمک های اطرافیان است. معمولن همین ایجاد نظم و برنامه و معنایابی زندگی، برای امنیت روانی خانواده و اطرافیان بیمار هم مفید واقع می شود.

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

بیمار و خانواده اش؛ از آسیبهای روانی در امان نیستند (گفتگو با مژگان تنها)

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ