اشاره:
زن باشی، مادر باشی، شاعر باشی، زبانشناس باشی، استاد دانشگاه الزهرا باشی، نماینده مردم تهران در ششمین مجلس شورای اسلامی باشی، دبیرکل یک حزب زنان در ایران نیز باشی، بالتبع همه اینها و بیشتر از اینها به ناگزیر مخاطب را به سمت تنها یک فرد هدایت می کند؛ دکتر فاطمه راکعی. با وی قرار گفتگویی تلفنی گذاشتیم و می دانستیم که آنچنان پر مشغله هست که شاید نتوان مفصل با وی به گفتگو بنشینیم اما همین اندک نیز برای معرفی یک حزب برای زنان نواندیش در ایران اسلامی می تواند درب های متعددی بگشاید. دکتر فاطمه راکعی به عنوان دبیرکل جمعیت زنان مسلمان نواندیش ایران و البته عضو حزب اتحاد ملت ایران اسلامی در گفتگویی اختصاصی که با دوهفته نامه آوای هامون داشت به نکاتی اشاره می کند و به نوعی از این نیز خبر می دهد که دفتر این حزب در استان بوشهر نیز راه اندازی شده است. باهم این گفتگو را می خوانیم:
انگیزه شما از راه اندازی جمعیت زنان مسلمان نواندیش چه بود؟
ما به عنوان عضو فراکسیون زنان مجلس ششم و خود من نیز به عنوان رییس کمیته زنان و خانواده کمیسیون فرهنگی مجلس و هم به عنوان نایب رییس کمیسیون فرهنگی با دغدغه های زیادی در حوزه زنان فعالیت های خودم را شروع کردم و سر از پا نشناس با جدیت زیادی به رصد کلیه قوانین در خصوص زنان در قانون اساسی، قانون مدنی، قانون مجازات اسلامی، استخدام کشوری و حتی آیین نامه های خاص درون نهادها و مقرراتی که تبعیض آمیز بود، پرداختم. همه این موارد رصد شد و من به عنوان معاون پژوهشی دانشگاه الزهرا به مجلس ششم راه یافته بودم و بسیاری از خانم هایی نیز که عضو فراکسیون زنان بودند عموما دانشگاهی، محقق و دارای دغدغه های جدی در حوزه ی مسایل ملی و به طور خاص در حوزه مسایل زنان، خانواده و کودکان بودند. بنابراین به سرعت حوزه مربوطه را در مرکز پژوهشگاهی مجلس راه اندازی کردیم و منتظر لوایح از سوی دولت نماندیم و هر جا هر خلایی می دیدم به سرعت قانون را اصلاح می کردیم. حقوقدانها به صورت حقوقی طرحها را ارایه می دادند و به مجلس برده می شد و لابی های لازم برای رای آورن در صحن علنی مجلس صورت می گرفت. تغییرات و تحولاتی در حوزه زنان در حد توانایی هایی که مجلس ششم داشت، تحولاتی صورت گرفت.
اما در حوزه زنان، این تلاش ها عموما به دلیل اینکه بسیار از این قوانین از سوی شورای نگهبان رد می شد، هر چند تلاش زیادی می کردیم که در جمع متخصصین در مرکز پژوهش ها از حقوقدانان نواندیش، علما و فقه های نواندیش به معنی همفکران حضرت امام (ره) در مسایل اجتماعی و زنان، روان شناسان و جامعه شناسان مطرح، طرح ها به مجلس ارایه می شد و متاسفانه برمی گشت. بلافاصله بعد از برگشت به شورای مصلحت نظام ارایه می دادیم که البته در آنجا نیز قوانین به شکل سومی در می آمد نه به آن صورتی که مدنظر شورای نگهبان بود و نه مدنظر ما. به یک شکل ثالثی تایید می شد که ما در هیمن حد نیز خوشحال بودیم که کارهایی صورت گرفت و قوانین زیادی به نفع زنان،خانواده و کودکان در حوزه های ازداج، طلاق، حضانت از کودکان طلاق و بسیاری از موارد دیگر اجتماعی در حوزه زنان، برداشتن قیدهایی در زمینه اعزام زنان به خارج از کشور برای تحصیل کارهایی صورت گرفت ولی بسیاری در مجمع تشخیص مصلح نظام به نتیجه ای نرسید. یکی از کارهای مهم ما طرح “جامع خانواده“ بود که سه سال کارشناسی شد و متاسفانه به جایی نرسید. هرچند که هیچ صبغه ی سیاسی نداشت و تنها به نفع زنان و خانواده و کودکان بود. طرح ناتمام دیگرمان مساله رفع تبعیض از زنان بود که به جایی نرسید.
این موارد را به صورت مقدمه اشاره کردم تا آشنایی با کارهایی که در مجلس ششم در حوزه زنان و خانواده صورت گرفت، باشد و هم اینکه علت شکل گیری جمعیت زنان را مطرح کنم. چند نفر از نمایندگانی که در مجلس بودیم و کارهایی برای اصلاح امور برای زنان انجام می دادیم، با تعدادی از خانم های دانشگاهی که همین دغدغه ها را در بیرون از مجلس داشتند، فکر کردیم که باید کاری انجام دهیم که با آمد و رفت دولت ها و تغییر در اعضای مجالس شورای اسلامی به هم نخورد و به عنوان یک روندی که در حوزه زنان تداوم داشته باشد، کاری را انجام دهیم. به این نتیجه رسیدیم که جمعیتی را تشکیل دهیم که در واقع کار اول آن فرهنگ سازی، آموزش و آگاهی بخشی به عموم جامعه و بالاخص زنان کشور باشد. در وحله دوم یک ان جی او نباشد به دلیل اینکه در انتخابات موضع خود را اعلام کند و کاری انجام دهد تا صالحین و پاک دستان و انسان های باورمند و دغدغه مند به مجلس راه پیدا کنند. همچنین برای ریاست جمهوری بهترین افراد و شایستگان را به جامعه معرفی کنیم و این شاکله را می توانستیم در یک جمعیت ببینیم .بلافاصله اقدام کردیم و پیگیری های آن را شخصا بر عهده گرفتم. اما این مساله به دولت آقای احمدی نژاد خورد و تفکراتی که عموما در حوزه زنان و تحزب منفی بود و این مساله ای که از سال ۸۳ اقدام کرده بودیم علی رغم پیگیری های مداوم و جدی ما در کمیسیون ماده ده احزاب به تصویب نرسید. تا اینکه با وزیر وقت کشور در آن زمان حضوری صحبت کردم و پس از رای زنی با ایشان، جمعیت تصویب شد و خوشبختانه از آن زمان کارهایمان را شروع کردیم. تا اینکه بعد از سال ۸۸ که فشارها بر احزاب زیاد شد سایت ما فیلتر شد و دفتر ما تعطیل شد ولی به خاطر انگیزه ی بسیار زیاد در حوزه ی زنان وجود داشت، هیچ گاه به وقفه برخورد نکرد و در منازلمان شورای مرکزی تشکیل شد و از طریق کانال های مجازی با اعضا در ارتباط بودیم. خوشبختانه در حال حاضر هزاران نفر از زنان در سطح کشور به عنوان اعضای رسمی و افتخاری و هوادار با این جمعیت در ارتباط هستند. به گونه ای که ما به عنوان مرکزیت، توان و امکان این را نداریم که ما این نیروها را متشکل کنیم اما ما در سطح زنان فرهیخته، کاردان و متخصص شوراهای های مرکزی را تشکیل دادیم و با توجه به اشرافی که در امور و در همه حوزه های فرهنگی، اجتماعی دارند، ما حرکت می کنیم. اخیرا با روی کار آمدن دولت یازدهم و باز شدن فضای سیاسی، جلساتمان را علنی تشکیل دهیم. کلاس ها و کارگاه هایی برگزار کردیم و برنامه های تخصصی، میزگردهای تخصصی و کارهای زیادی که مورد نیاز زنان در سطح کشور هست، انجام شده است. اما کار بسیار مهم ما از دو سال پیش ایجاد دفاتر استانی و نمایندگی ها هست که خوشبختانه در حال حاضر در تمامی استان ها نمایندگی هایمان دایر هست و به خصوص در انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی جمعیت توانست با نمایندگی هایش در سراسر کشور و با فرهنگ سازی گسترده در حوزه جامعه و زنان و با لابی هایی که با شخصیتهای حقیقی، حقوقی و احزاب اصلاح طلب انجام داد، حضور سی درصدی زنان در لیست امید در سراسر کشور را در کنار گروه ها و شخصیت های فعال دیگر زنان در جامعه، واقعیت ببخشد. علی رغم عدم تایید صلاحیت شصت و پنج درصدی زنان شاخص اصلاح طلب که می توانست کمر شکن باشد و لیست های ما را خالی از حضور زنان کند و حضور زنان را در مجلس که خواسته ی مخالفین اصلاحات کمرنگ کند، و این چنین رد صلاحیت های گسترده ای را کردند. خوشبختانه با همین تلاش ها و آگاهی بخشی هایی که ماهها و سال ها در مورد اهمیت حضور گسترده زنان هم به عنوان کسانی که برای راهیابی به مجلس ثبت نام کردند و هم حضور گسترده زنان برای رای دادن به زنان به طور خاص تاثیر خود را گذاشت و ما توانستیم علی رغم همه فشارهایی که بود در مجلس دهم رکوردشکنی کنیم و خوشبختانه اکثرا زنان جوان، باتخصص، انگیزه و با اشراف به امور سیاسی و اجتماعی و فرهنگی کشور هستند و به طور خاص زنانی با ارتباط جدی با متخصصین در حوزه زنان هستند و جمعیت نیز در همراهی آنها هر کاری که بتواند در حوزه زنان انجام داده و خواهد داد.
یک مساله بسیار مهمی که از اکنون به عنوان برد استراتژیک مطرح شده، مساله شوراهای شهر و روستا هست که در پیشرو داریم و امیدواریم با تلاش هایی که جمعیت انجام خواهد داد و همچنین همراهی افراد همسو و شخصیت های برجسته ای که در این زمینه تلاش می کنند، حداقل نیمی از اعضای شوراهای شهرها و روستاها در سراسر کشور از زنان باشند. اگر این اتفاق بیفتد بسیاری از معضلات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی که کشور با آن دست به گریبان هست، با این حضور پررنگ و گسترده، نه تنها کاهش پیدا می کند بلکه باعث پیش رفتن به حل مساله زنان خواهد شد.
چه ارتباطاتی با احزاب اصلاح طلب در سطح کشور دارید؟
خوشبختانه اتفاق مهمی که در همین سال های بعد از جریانات ۸۸ و آن انسداد سیاسی که به اصلاح دلواپسان پیش آوردند یعنی ان طیف رادیکال راست که امروزه به دلواپسان معروف شده اند افتاده، آنها در این اندیشه بودند که دایم در راس امور قرار بگیرند و این حق را به خود می دهند که به عنوان یک اقلیت برای اکثریت عظیم یک کشور فرهنگی دارای قوانین استقلال یافته تعیین تکلیف کنند. با این وضعیتی که بود، کلیه احزاب اصلاح طلب به اضافه یک سری از احزاب به اصطلاح مستقل و همین طور اعتدال گرا به این نتیجه رسیدند که باید در موارد اساسی و مهم یک کشور مانند تعیین رییس جمهور، مجلس شورای اسلامی وغیره با هم تصمیم بگیرند. علی رغم اختلاف نظرهای جزیی که هست و هر حزب در چهارچوب اساسنامه ومرامنامه خود حرکت می کند ولی هم صدایی و هم گرایی را تشخیص دادند که به حل معضلات کشور کمک می کند. خوشبختانه بسیار فکر درست و بجایی بود و دیدیم که در سایه همین وحدت و هم گرایی درسطح احزاب کشور به نتایج خوبی رسیدیم. در سال ۹۲ با انتخاب دولت تدبیر امید و نیز در مجلس اخیر که با همین شاکله و با همین هم گرایی توانست شکل پیدا کند و روی کار بیاید و آن اقلیت خیلی تند و رادیکالی که تز آن “یا ما یا هیچ “ هست و تز آن متاسفانه هدف اصلی را توجیه می کند، تقریبا کنار بزنیم. هرچند شیطنت ها و کارشکنی ها، تهمت ها و نارواهایی هم چنان بر دولت و مجلس روا می دارند، ادامه دارد ولی مهم این است که ملت آگاهانه، از آن کانال های رسمی که با رای ملت شکل می گیرد، دلواپسان را بیرون گذاشتند. من امیدوارم که هم حزب ما و هم کلیه احزاب شناسنامه دار کشور از این تجربه بسیار زیبا و آیه سیاسی برای گامهای بعدی استفاده کنند.
چه چشم اندازهایی برای آینده جمعیت چه در داخل کشور چه در فضای بین المللی درنظر دارید؟
در فضای داخلی قصد داریم در آخر مهرماه ۹۵ مجمع عمومی جمعیت را داشته باشیم، و می خواهیم که به نسبت دوره های قبل گسترده تر عمل کنیم و به هرحال دوست داریم که مجمع عمومی بتواند یک شمایی از وضعیت حضور زنان را در چارچوب یک حزب متشکل و منسجم در کل ایران بازنمایی کند. مساله مهم جمعیت که قبل از اینها آغاز شده مبتنی بر برنامه های آموزشی هست که کارگاه ها و میزگردهای متعددی را در کل کشور برگزار نموده تا روند آگاهی بخشی به عموم مردم و به خصوص به زنانی که بخواهند مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان در شهرها و روستاها را گسترش دهند. این برنامه های آموزشی ترویجی همچنین قصد دارد که مردم را به اهمیت و ضرورت رای دهی به کاندیداهای زن در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستاها و حضور زنان در شوراها واقف و آگاه نماید. این روشنگری در سطح عمومی یکی از برنامه های مصوب جمعیت خواهد بود که برای نیمه دوم سال جاری تئوریزه و عملیاتی شده است. در سطح ملی به سمت مطالبات اجتماعی پیش خواهیم رفت؛ مطالباتی که باید به همراهی دیگر احزاب و تشکلها در سیاست داخلی کشور پیگیری شود؛ همچنین جمعیت به مانند همیشه پیگیر آزادی های اصولی مطبوعات و رسانه ها بوده و همچنین آزادی زندانیان سیاسی و پاسداری از حقوق قانونی ملت به طوری که در چارچوب قانون اساسی مترقی سرزمین مان مطرح شده؛ اینها و بیشتر از اینها کارهایی بوده که در کنار صدور بیانیه ها جمعیت در سطح سیاست داخلی کشور انجام داده است و در این زمنیه همواره فعال بوده است. در زمینه های اجتماعی و همکاری های دوطرفه با مجلس شورای اسلامی، با فراکسیون زنان مجلس، با نهاد امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در دولت یازدهم، این همکاری ها همیشه وجود داشته و خواهد داشت.
در عرصه بین المللی از طریق خانه احزاب ایران که من به عنوان عضو شورای مرکزی آن هستم و مسئولیت کمیته زنان خانه احزاب را در دوره های متعدد بر عهده داشتم و سعی داریم که چهره زنان فرهیخته ایران را که معتقد به کارهای تشکیلاتی برای توسعه و پیشرفت هستند را در عرصه های بین المللی به نمایش بگذاریم و ضمن این تلاش از طریق ان جی او ها و نهادهای علمی حضور گسترده ای داشتیم و البته برنامه ریزی های متنوعی انجام داده ایم که در آینده حضور قوی تری داشته باشیم. برنامه تعریف شده ای را برای سال آتی در حوزه حضور زنان در عرصه های فرهنگی هنری بین المللی داریم و در واقع از طریق جمعیت زنان مسلمان نواندیش به نمایش خواهیم گذاشت و سعی کرده ایم که این حضور گسترده و عمیق را با توجه به مسائل متعدد سیاست داخلی کشور، به گونه متوازنی به پیش ببریم تا شاهد حضور زنان به خصوص در عرصه سیاسی بین المللی باشیم.
چند مساله مهم که در حوزه زنان درعرصه سیاسی کشور در روزهای اخیر رخ داده را چگونه ارزیابی و تحلیل می کنید؟
من به دو مساله خیلی مهم اشاره کنم: یکی انتصاب دکتر اشرف بروجردی در شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده که بسیار حرکت کلیدی بود که هم به خانم بروجردی بابت این انتصاب تبریک می گویم و هم به آقای دکتر روحانی و خانم دکتر مولاوردی تبریک می گویم که این اقدام بسیار خوب را داشتند که کسی مانند خانم بروجردی را که هم به علوم دینی و حوزوی اشراف کامل دارند و هم به مسائل اجتماعی و سیاسی نگاهی نو دارند، می تواند بسیاری از معضلاتی را که ناشی از سو تفاهم هست پایان ببخشد و شاهد اتفاقات مهمی در حوزه مسائل زنان با این انتخاب باشیم.
مساله دیگری که باید بگویم مربوط به احضاریه های هست که بعد از چند سال برخی از چهره های شورای مرکزی حزب مشارکت ایران اسلامی که فراخوانده شده بودند و تا آنجایی که ما اطلاع داریم دادگاه شان نیز برگزار شده بوده، و الان نمی دانیم چرا دوباره به این هفت نفر کیفرخواست مجددی داده شده و فراخوانده شدن برای بار دوم به دادگاه، برای ما و عموم سیاسیون در کشور جای سوال هست که اگر آن حزب منحل شده، این افراد در آن حزب سمتی داشته اند به عنوان یک حزب شناسنامه دار کشوری و به آن هم در گذشته رسیدگی هم شده؛ اگر مسائلی غیر از این هست که به حزب مشارکت مربوط نمی شود که دیگر در چارچوب آن مساله یا آن دادخواست و دادگاه قابل پیگیری نیست. با این همه اگر کسی صحبتی یا حرفی بزند می توانند تذکر دهند اما چرا باید کیفرخواست به این هفت ازجمله مهندس آذر منصوری داده شده، این موارد برای ما روشن نیست و امیدواریم که فقط سو تفاهم باشد و تک تک این افراد که من شناخت بسیار زیادی نسبت آنان دارم و می دانم که جزو دلسوزترین افراد نسبت به نظام و مملکت شان هستند و جزو پاک دست ترین، ساده زیست ترین و خالص ترین افراد که حضور آنان در عرصه سیاسی بسار ارزشمند و حیاتی هست (با توجه به حضور افرادی که قبلا در پست های سیاسی قرار گرفتند و دست به چپاول و غارت بیت المال زدند و حقوق مردم را پایمال کردند اما درحال حاضر این افراد فاسد دارند در سراسر کشور به طور آزادانه ای می چرخند و می گردند) این فراخواندن برای این افراد دلسوز و پاک برای من بسیار عجیب هست به خصوص فراخواندن خواهرم؛ مهندس آذر منصوری که در واقع درایت و عظمت روحی و دلسوزی ایشان نسبت به نظام و مردم و همچنین توجه اش به آلام بشریت در دوران کنونی بر کسی پوشیده نیست و ایشان از افتخارات نظام و جامعه زنان هست، برای چه باید فراخوانده شوند و در این وضعیت نادرست و ناعادلانه قرار گیرند، امیدوارم که ناشی از سوتفاهم باشد و با توضیحاتی که این افراد بزرگوار خواهند داد، این سوتفاهمات برطرف شود