آموزش و پرورش یکی از حیاتی ترین و اساسی ترین اصل زندگی هر انسانی محسوب می شود و آینده ی بشر از ابتدا به همین اصل گره خورده و رشد و شکوفایی هر جامعه رابطه ی مستقیمی با پویایی نظام آموزش و پرورش آن دارد؛ از این رو توجه به ساختار نهاد آموزش و پرورش هر منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است.
ارتقای علمی و درخشش استعدادها و توانایی های دانش آموزان پیش از هر چیز به محیط و فضایی برمی گردد که مدت زمان زیادی از وقت خود را در آن جا سپری می نمایند.
متاسفانه نظام آموزشی در استان بوشهر از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و موارد و مشکلات بسیاری باعث عدم ارتقا و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان این استان شده است؛ مشکلاتی که علاوه بر نبود تعاملات فکری مناسب بین مسوولان، در موارد بسیاری ریشه در مسائل مالی نیز دارند.
یکی از فرهنگیان باسابقه ی استان بوشهر بیان می کند: « مورد اصلی که مدارس دولتی به شدت درگیر آن هستند مشکلات مالی است. آموزش و پرورش آن طور که باید حمایت نمی کند و سرانه ی دانش آموز را نمی پردازد. امکانات بسیار اندک است و این باعث نارضایتی دانش آموزان می شود چرا که آن ها ناچار می شوند خودشان به مدرسه کمک های مالی نمایند. تعداد کلاس ها کم است و تعداد دانش آموزان هر کلاس بسیار زیادتر از فضای موجود می باشد و این مساله معلم را با مشکلات زیادی مواجه و تدریس و پرسش از دانش آموز آن طور که باید درست صورت نمی گیرد مخصوصا در رشته ی ادبیات و علوم انسانی که متاسفانه در فرهنگ ما این طور تلقین شده که دانش آموزان ضعیف تر باید در این رشته تحصیلات خود را ادامه دهند و این باعث هجوم جمع کثیری از دانش آموزان می شود و به این معضل دامن می زند. مورد دیگر بخش نامه هایی هستند که به مدیر ابلاغ می شود و هیچ استفاده و کاربردی در بهبود وضعیت موجود ندارد و صرفا جهت ارسال یک سری آمارهای فرمالیته به تهران می باشند که البته هزینه های اضافی زیادی را به مدیران تحمیل می کنند. »
وی ادامه می دهد: « جایگاه استان بوشهر در زمینه ی قبولی کنکور اصلا خوب نیست و هر سال که می گذرد، تغییرات خاصی در رتبه ها مشاهده نمی شود. در بوشهر دانش آموزان کمتر برای درس زحمت می کشند و ارزش قایل هستند و میزان مطالعه و مسوولیت پذیری آنان بسیار پایین است؛ از جمله دلایل این مساله می توان به کتاب های درسی اشاره کرد که علاوه بر دلچسب نبودن شان پیوسته در حال تغییر هستند و از طرف دیگر معلمان نیز بی انگیزه و کم حوصله شده اند. »
ایشان کمبود نیروهای انسانی در مدارس استان را تکذیب نمود و در این باره می گوید: « مشکل ما در حال حاضر کمبود نیرو نیست بلکه نبود نیروهای متخصص است و معلمان زیادی هستند که در رشته های نامرتبط تدریس می نمایند. »
افزون بر موارد مذکور، معضلات و نابسامانی های دیگری نیز وجود دارند که به ضعف هرچه بیشتر این نهاد دامن می زنند. از جمله:
الف: اهمیت ندادن به مسائل روان شناسی دانش آموزان و نبود مشاوران آگاه و توانمند در مدرسه که غالبا در صورت بروز مشکل دانش آموز و خانواده اش به جای برخورداری از راهنمایی های مشاور مدرسه، مورد توبیخ و بازخواست قرار می گیرند.
ب: نادیده انگاشتن تحقیق و پژوهش در تعلیم و تربیت که در توسعه آموزش و پرورش نقش به سزایی دارد و متاسفانه این امر بسیار مهم از سوی معلمان و مسوولین به حساب نمی آید، خصوصا برای معلمانی که در رشته های نامرتبط با تحصیلات خود تدریس می نمایند و هیچ گونه پیش زمینه و محور ذهنی خاصی از دروس مربوطه ندارند
ج: نابرخورداری مدارس از فضایی نشاط آور که از دیگر ضروریاتی است که مدارس استان بوشهر فاقد آن می باشند. وجود فضایی شاد همراه با کسب مهارت و دانش علاوه بر کاستن از فشارهای زیاد روحی دانش آموزان، میزان عملکرد مثبت آنان را چند برابر می کند.
دکتر مهتا بذرفکن؛ جامعه شناس درباره ی وضعیت نامطلوب سیستم آموزشی اظهار می کند: « وقتی نسل ها را با یکدیگر مقایسه می کنیم درمیابیم که همه ی ما به نوعی تغییرات این سیستم را مشاهده کرده ایم؛ سیستمی که ثبات ندارد و هر روز به یک شکل درمی آید و این از حد توان یک معلم خارج است که با چنین وضعیتی پیش رود و خود را با آن منطبق سازد. ما در گذشته دوره های تربیت معلم و تربیت دبیر داشتیم که معلمان مسائل مختلف در برخورد با دانش آموز و چگونگی شیوه ی درست آموزش و تربیت را فرا می گرفتند. اما اکنون عملا می بینیم که هر کسی با هر مدرک تحصیلی وارد سیستم می شود بدون آنکه آموزش خاصی دیده باشد؛ حتا بسیاری از این معلمان دروسی تدریس می نمایند که هیچ ارتباطی با رشته ی تحصیلی آنان ندارد و بازخورد این امر دانش آموزان ضعیف و بی علاقه ای هستند که میانگین نمره درسی شان در سطح پایینی قرار دارد و خانواده ها با شرکت دادن فرزندان خود در کلاس های تقویتی و کنکور سعی در بهبود وضعیت آن ها دارند. این مساله ما را با یک بازار کنکور و کلاس های تقویتی در جامعه مواجه می سازد؛ از طرف دیگر دانش آموزانی هم هستند که امکان شرکت در این گونه کلاس ها را ندارند و این موضوع سبب ایجاد نابرابری و ناعادلانه بودن توزیع نیروهای انسانی در مدارس می شود که اجحاف در حق دانش آموزان است. آموزش یک فن است و معلم بایستی این فن را یاد بگیرد و امروزه نبود این آموزش ها برای معلمان آسیب های زیادی به سیستم آموزشی وارد کرده و ما را با فقر آموزشی و به رو ساخته است. »
این جامعه شناس در خصوص پیامدها و عوارض این مشکلات چنین می گوید: « اولین و مهم ترین نکته این است که به زبان و فرهنگ نوشتاری و گفتاری مان لطمه وارد می شود. دومین پیامد گسترش مدرک گرایی و وجود فارغ التحصیلانی است که در مدرسه هیچ فنی یاد نگرفته و نگرشی نسبت به زندگی ندارند؛ مدرسه به عنوان یک نهاد مهم در تربیت نسل آینده باید تلاش کند تا مهارت های اجتماعی در جهان امروز و شیوه های مختلف رفتاری در بخش های مختلف جامعه (نظیر حفظ محیط زیست، بهداشت و سلامت و … ) را به دانش آموزان آموزش دهد. متاسفانه در سیستم حاضر دانش آموزان را ایده مند پرورش نمی دهند و به جای آن سرکوب گری را رواج می دهند. با وجود چنین شرایطی که نه کیفیت آموزش برای جهان امروز مناسب است و نه امکانات عادلانه توزیع می شود و همچنین نقص سیستم یادهی که معلم مکانیسم لازم برای آموزش به دانش آموز را ندارد، آینده ی خوبی در انتظارمان نخواهد بود و این واقعا تاسف بار است. »
برخی اقدامات لازم و اساسی که آموزش و پرورش برای برون رفت از معضلات موجود می بایست بدان توجه نماید بدین شرح است:
-برنامه ریزی راهبردی توسعه مدیریت دانش در مدارس
-ارزیابی و شناسائی معلمان موفق
-توانمند سازی و بهسازی نیروی انسانی و تقویت انجمن های علمی و صنفی معلمان
-بررسی روش های تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان
-گسترش دیدگاه های توسعه محور و فرهنگی
-افزایش سرانه آموزشی
-الزام آور کردن پژوهش های تخصصی معلمان در رشته های مربوطه
-عبور از آموزش حافظه محور به آموزش خلاق
-و جذب مشارکت سازمان های اقتصادی که سرمایه ی اقتصادی آن ها می تواند در رفع مشکلات مالی مدارس راه گشا باشد.
تلاش برای بررسی ریشه ها و علل مشکلات و ارتقا سطح علمی دانش آموزان استان بوشهر از طریق برنامه ریزی های منسجم و باثبات، مستلزم توجه خاص شورای آموزش و پرورش و مدیران ارشد استان می باشد که در صورت جدی نگرفتن موارد فوق، تغییر این وضعیت سرمایه های مالی و فکری بسیار گسترده تری را می طلبد و چه بسا با گذشت زمان ما با سیستمی به مراتب فقیرتر و مشکل دارتر از گذشته رو به رو خواهیم بود؛ لذا تلاش برای فراهم سازی زمینه ی رشد و بالندگی دانش آموزان استان بوشهر نیازمند همت و همراهی تمامی مسوولان و همچنین خانواده ها می باشد.