ابعاد اجتماعی کودک آزاری
شیرین احمدنیا- عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی
طرح مساله
خانه معمولا باید امن ترین فضای ممکن برای زندگی و رشد کودکان باشد. اما واقعیت ها حاکی از این است که در موارد بسیاری واقعیت با این باور هماهنگ نیست! خانه که باید پناه هر کس باشد منبع ناامنی، سوء رفتار، خشونت و از سویی دیگر، غفلت و بی اعتنایی و رهاشدگی برای نسبتی از کودکان است.
روابط خانوادگی می تواند گرم و ارضا کننده و توام با مهربانی و ملایمت و حمایت و کاهش دهنده ی استرس باشد یا برعکس، ممکن است دربردارنده ی شدید ترین تنش ها، و تعارض ها و ترس و احساسات ویرانگر باشد.
خشونت خانگی و سوء استفاده از کودکان دو جنبه ی از آزار دهنده ترین جنبه های زندگی خانوادگی است
در تعریف خشونت خانگی می گویند سوء استفاده معمولا فیزیکی یکی از اعضای خانواده نسبت به دیگر اعضا.
معمولا هدف اصلی سوء استفاده های فیزیکی کودکان هستند مخصوصا کودکان خردسال زیر شش سال
معمولا اعمال خشونت توسط مردان صورت می گیرد اما زنان هم می توانند مسبب خشونت فیزیکی در خانوار باشند (علیه کودکان خردسال (و حتی شوهران)
شاید بتوان گفت به تعبیر انتونی گیدنز، که خانه خطرناک ترین مکان جامعه مدرن است. طبق آمارهای کشورهای غربی، هر شخص با هر سن و جنسی که داشته باشد، احتمال این که در خانه مورد حمله فیزیکی قرار بگیرد، بیش از احتمال این است که در خیابان به هنگام شب مورد هجوم قرار بگیرد.
عامل مهمی که معمولا مورد غفلت واقع می شود مسئله ی پذیرش فرهنگی اعمال خشونت در خانواده است. بخش عمده ای از این اعمال خشونت ها عملا با صبر و مدارا تحمل می شود و حتی پذیرفته و تایید هم می شوند
هر رفتار توام با خشونت ملایم به سادگی می تواند تبدیل به خشونت به شکل شدید درآید.
در بریتانیا کمتر کودکی را می توان یافت که هر گز توسط والدین دست کم به صورت خفیف و ملایم تنبیه بدنی نشده باشد
برخی اصولا رفتار خشن را به عنوان خشونت نمی پندارند! جزو رفتارهای فرهنگی عادی و بهنجار تلقی می شوند!
سوء استفاده جنسی از کودکان و زنای با محارم
به معنای انجام اعمال جنسی با کودکان زیر سن بلوغ ( در انگلستان زیر سن ۱۶ سال) از سوی بزرگسالان- منظور زنای با محارم ، رابطه جنسی میان خویشاوندان نزدیک است.
در سوء استفاده جنسی از کودکان، یک بزرگسال از یک طفل کوچک یا کودک برای مقاصد جنسی بهره کشی می کند
رایج ترین شکل زنای با محارم، روابط جنسی بین پدران و دختران خردسال است!
زنای با محارم پدیده ای است که دو سه دهه است که به اصطلاح کشف شده اند! قبلا تصور می رفت بسیار نادر است در حالی که نسبت های قابل توجهی را در بر می گیرد. بیشتر در میان طبقات پایین رواج دارد اما محدود به آن نیست-
انجمن ملی حمایت از کودکان در انگلستان، چهار مقوله را برای سوء استفاده از کودکان ذکر می کنند:
غفلت
سوء استفاده جسمی
سوء استفاده عاطفی
سوء استفاده جنسی
سوء استفاده جنسی از کودکان پیامدهای بلندمدتی را برای قربانیان به بار می آورد. مطالعات روی روسپیان، سارقان جوان و معتادان مواد مخدر نشان می دهد که نسبت بالایی از آنها قربانی سوء استفاده جنسی در کودکی بوده اند!
نوعی از خشونت نیز توسط مقامات نهادی محلی صورت گرفته و می گیرد. مقامات این نهادها یا مددکاران آنها به توسل به زور و از جمله کتک زدن، فشردن گلوی کودکان و ترساندن و زورگویی به آنها و سوء استفاده عاطفی از آنها می پرداختند
- ضرورت آموزش همگانی:
- آموزش والدین همانقدر که آموزش کودکان (در مدارس و رسانه ها )
- در زامبیا- کودکان در مدارس ابتدایی آموزش مهارت های زندگی می بینند/مهارت نه گفتن/ قاطعیت و ضرورت آموزش در مورد حریم خصوصی (حتی والدین نباید از حد مشخصی نزدیک تر شوند و لمس کنند)
- آموزش های رسانه ای- آموزش های رسمی بهداشت بلوغ
- حمایت حقوقی- حمایت قانونی- پناه کودکان که بتوانند گزارش کنند:
- هات لاین خشونت کودکان- اورژانس اجتماعی
- آموزش و توانمندسازی مادران– گاه مادران به دلیل عدم برخورداری از قدرت اقتصادی و اجتماعی در مقابل سوء رفتار با فرزندشان سکوت اختیار می کنند/ به روی خودشان نمی آورند! رفتار سوء خویشاوندان را نادیده می گیرند!
- آموزش پدران – سهم پدر در فرزندپروری!
- وظیفه مراقبت از فرزندان مختص مادر نیست.
- سلامت اجتماعی شامل روابط سالم میان نسلی و درون نسلی می شود!