ضرورت راه اندازی سازمانهای محلی
گفتگوی اختصاصی آوای هامون با دکتر اسماعیل حمیدی؛
نویسنده کتاب “شیوه نامه راه اندازی و فعالیت سازمانهای محلی” منتشرشده در انتشارات هامون
آوای هامون: اهمیت و ضرورت راه اندازی سازمانهای محلی در دوره کنونی چه هست؟
دکتر حمیدی: به طور کلی باید توجه کنیم که برای توسعه پایدار باید مشارکت مردم لازم وضروری هست، به عبارت دیگر اگر این را بخواهیم فرموله کنیم: توسعه بهعلاوه مشارکت مردم= توسعه پایدار
برهان خلف این عبارت این خواهد شد که توسعه منهای مشارکت مردم= توسعه ناپایدار
تجربه های گذشته نشان داده که پروژه ها و طرحهایی که معمولا توسط دولتها بدون مشارکت مردم و یا حداقل با مشارکت محدود مردم به موفقیت کامل نرسیده است و گاهی به طور کلی شکست خورده است. بنابراین ضرورت و اهمیت مشارکت مردم در این جا آشکار می شود. اما مشارکت راهکار و سازوکار خاص خود را دارد یعنی به عبارت دیگر بدون تشکل خاصی که زمینه ساز مشارکت مردم باشد، این مشارکت صورت نخواهد گرفت. تشکلی که زمینه ساز مشارکت مردم به ویژه در جوامع محلی هست، سازمان محلی و یا به community based organization (cbo) می باشد. نکته درخور توجه این است که مشارکت مردم باید در تمام مراحل طرحهای توسعه باشد این مراحل عبارتند از : مرحله نیازسنجی. مرحله تصمیم سازی. مرحله برنامه ریزی. مرحله اجرا. مرحله پایش و ارزیابی. اگر مشارکت در تمام این ۵ مرحله صورت گیرد خود به خود حفظ و نگهداری و بهره مندی از دستاوردهای طرحهای توسعه توسط مردم انجام خواهد شد.
آوای هامون: تجربه عملی خودتان در باره چگونگی ورود به این حوزه توسعه یاری را چه می دانید؟
دکترحمیدی: در درجه اول هرآنکس که بخواهد وارد عرصه توسعه به ویژه توسعه یاری شود باید عشق این کار را داشته باشد. در واقع توسعه یاری یک شغل نیست بلکه یک دلمشغولی و دغدغه برای کمک به جوامع محلی برای پیشرفت و بهبود زندگی آنان است. نکته دیگر که نشات گرفته از همین علاقه مندی هست صبوری و شکیبایی و پایداری در این راه است. مطمئنا هر توسعه یاری در روند فعالیت خود و به ویژه در مراحل ابتدایی مواجه با مشکلات زیادی خواهد بود. که اگر آن عشق و آن شکیبایی در او باشد این موانع و مشکلات را پشت سر خواهد گذاشت. ناگفته روشن است که هر توسعه یاری باید دوره های لازم را در زمینه چگونگی نفوذ در جوامع محلی و جلب اعتماد آنها .و پذیرفته شدن از سوی آنها بگذراند که خود یک روش است. اگر به طور خیلی خلاصه بگوییم یک توسعه یار موفق باید دارای بعضی ویژگی های ذاتی و سپس موفق به کسب ویژگی های اکتسابی باشد.
آوای هامون: تجربه عملی این نوع روش توسعه یاری و راه اندازی سازمانهای محلی برای شما چه بوده است؟
دکتر حمیدی: شیوه مورد استفاده ما روش بسیج اجتماعی با اعتبارات خرد است که ابتدا توسط UNDP و SAPAP (برنامه فقرزدایی کشورهای جنوب شرقی آسیا) در کشورهای در زیر پاکستان و نپال و … به مورد اجرا گذارده شد. در ایران موسسه ما پس از گذراندن دوره هایی که توسط UNDP درخارج و داخل کشور اجرا شد با این روش آشنا شد و بعد از بومی کردن آن و انطباق آن با شرایط فرهنگی جامعه ایران برای اولین بار در سال ۱۳۸۰ در منطقه شیرآباد حاشیه زاهدان با تشکیل ۷ سازمان محلی به مورداجرا گذارده شد. این هفت سازمان محلی همگی متشکپل از زنان منطقه بودند. همزمان ۸ سازمان محلی در روستای دهان واقع در جنوب استان سیستان و بلوچستان تشکیل شدند که نصفی از آن زنانه و نیمی دیگر مردانه بود. گفتنی است که هفت سازمان منطقه شیرآباد پس از مدتی به طور خودجوش و توسط مردم به یازده سازمان ارتقا یافت. پروژهخ مزبور به مدت ۳ سال در دو منطقه یادشده اجرا شد. پس از آن پروژه های متعدد دیگری با حمایت سازمانهای دولتی و بین المللی توسط موسسه ما در مناطق دیگری مانند داراب فارس، فردوس (خراسان جنوبی)، قشم (هرمزگان)، پچت (بهشهر مازندران)، بم ، و ارومیه و … اجرایی شد. که اکثرا با موفقیت مقرون بود.