در ستایش روز تشکل ها و مشارکت های اجتماعی
فخرالسادات محتشمی پور
روز ۲۲ مردادماه به نام روز تشکل ها و مشارکت های اجتماعی نام گذاری شده است. فارغ از مناسبت این نام گذاری می‌توان آن را دلیل اهمیت نهادهای مدنی و مشارکت های اجتماعی دانست.
نقشی که نهادهای مدنی به طور عام و سازمان غیردولتی (ngo`s) به طور خاص در افزایش مشارکت های اجتماعی شهروندان ایفا می کنند نه تنها غیرقابل انکار بلکه بی بدیل است.
این نقش ها چون همفکری و همراهی با دولت و بخش خصوصی، مشارکت در برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی، فعالیت های پژوهشی و آموزشی و ترویجی، رسانیدن صدای مردم به خصوص گروه های محروم به جامعه و دولت، مشارکت با سایر سازمان های غیر دولتی برای حل مشکلات عمومی یا گفتمان سازی و گفت و شنود با دولت است.
سازمان های غیر دولتی از جایگاه ویژه ای در جریان تصمیم سازی در سطح ملی و بین المللی برخوردارند و دامنه نفوذ آنها از عرصه فرهنگی و اقتصادی تا امور بشردوستانه گسترش یافته و به مشورت دهی، تدوین برنامه و تاثیر گذاری در مذاکرات رسمی دولتی در زمینه های مختلف رسیده است، این سازمان ها به دلیل استقلال منابع مالی و انسانی، تصمیم گیری سریع و به دور از بوروکراسی دولتی، انعطاف پذیربودن و خودپدیداری، کارآمدی روبه رشد دارند و با تکیه بر همیاری مردم تقویت جامعه مدنی را اصل حاکم بر فعالیت خود قرارداده اند و به این لحاظ یکی از اساسی ترین شاخص های توسعه انسانی به شمار می روند.
سازمانهای غیردولتی یا همان NGO ها بهترین ابزاری هستند که می توانند اطلاعات را از جزیی ترین اجزای جامعه دریافت و سپس ساماندهی و طبقه بندی کنند و در اختیار قانونگذار قرار دهند. این ویژگی ها و کارکردها به اندازه کافی زمینه را برای توجه دولت ها به این نهادها مهیا می کند و بی توجهی به آن ها نشانگر عدم شناخت و فهم درست از اهمیت و جایگاه تعیین کننده و مؤثر نهادهای مدنی است و در نهایت موجب از دست دادن فرصت ها برای توسعه همه جانبه آن جوامع می شود.
در کشور ما از دوره اصلاحات اهمیت و اعتبار نهادهای مدنی و سازمان های غیردولتی بیش از پیش به رسمیت شناخته شد و یکی از برنامه های جدی دولت اصلاحات فرهنگ سازی و زمینه سازی برای شکل گیری سازمان های خودجوش و مشارکت طلب و تقویت و توسعه این سازمان ها از طریق ظرفیت سازی و توان افزایی آن ها بود. روندی که در دوره ۸ ساله بعدی دچار توقف شد و در دولت تدبیر و امید مجددا آهنگ رشد آغاز کرد.
هرچند نشست رییس جمهور با نمایندگان سازمان های غیردولتی در روز ۲۲ مردادماه ۱۳۹۳ یعنی یک سال پس از آغاز به کار کابینه اعتدالی نشانه اهمیت و اعتبار قائل شدن برای این نهادهای مردمی بود اما امروز یعنی سه سال پس از آن روز تاریخی هنوز نمی توان نمره قابل قبولی برای رفع مشکلات سازمان های غیردولتی و بهره گیری از توان و ظرفیت آن ها برای توسعه کشور به دولت روحانی داد.
امروز سازمان های غیردولتی ناامید از دولت و مجلس عطای قانون خوب را به لقایش بخشیده اند و تمنای توجه به قانون اساسی و واگذاشتن غیردولتی ها به حال خودشان را دارند تا بیش از این مانع برای فعالیت ها و اقدامات مشارکت طلبانه موثر این نهادهای خودجوش داوطلب فراهم نیاید. این امر محقق نخواهد شد مگر آن زمان که نگاه امنیتی به آنها از بین برود و روند اعتمادسازی برای حفظ و حراست از این سرمایه اجتماعی توسط دولت دوازدهم و بویژه دستگاه های مرتبط با موضوع آغاز گردد.